Download
1 / 41
410 likes | 619 Views
POZNAJEMY HISTORIĘ ZIEMI CZĘSTOCHOWSKIEJ. Jasna Góra. Historia.
E N D
Historia Jest jednym z ważniejszych miejsc kultu maryjnego i od setek lat, najważniejszym centrum pielgrzymkowym w Polsce. Na Jasnej Górze znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, oraz zbiór wielu innych dzieł sztuki, najczęściej sakralnej, stanowiących w większości dary wiernych. 16 września 1994 roku obiekt został wpisany na listę Pomników historii.
Początki istnienia klasztoru sięgają roku 1382, kiedy to książę Władysław Opolczyk sprowadził Paulinów z Węgier do dawnego kościoła parafialnego na mocy dekretu książęcego z 9 sierpnia tego samego roku oraz dokonał fundacji klasztoru. Nazwa Jasna Góra została nadana klasztorowi przez węgierskich Paulinów na pamiątkę macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca na Jasnej Górze w Budzie. Wzięła się stąd, że klasztor znajduje się na jasnym wapiennym wzgórzu położonym 293 m n.p.m. Dwa lata później na Jasną Górę sprowadzono z Rusi obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus który według legendy namalował św. Łukasz Ewangelista na desce stołu, na którym jadła rodzina Jezusa. W niedługim czasie klasztor zyskał rozgłos, zarówno wśród pielgrzymów, jak i wśród grabieżców. W wyniku rozbójniczego najazdu, 14 kwietnia 1430 roku obraz Czarnej Madonny został uszkodzony i ograbiony. Prace renowacyjne przeprowadzano w Krakowie. Szczególnego znaczenia dla Polaków miejsce to nabrało podczas potopu szwedzkiego w roku 1655 oraz 1 kwietnia 1656, gdy Jan II Kazimierz Waza złożył śluby lwowskie. 16 marca 1657 przybył na Jasną Górę i tam modlił się o uratowanie Rzeczypospolitej przed protestanckimi wojskami szwedzkimi i węgierskimi.
Potop szwedzki W czasie potopu szwedzkiego wojska szwedzkie podjęły próbę opanowania klasztoru i sanktuarium. 8 listopada 1655 zażądały poddania , lecz po odmowie zakonników wycofały się następnego dnia do Wielunia. Ponowne niewpuszczenie do klasztoru Szwedów skłoniło ich do rozpoczęcia oblężenia, trwającego od 18 listopada 1655 do nocy z 26 na 27 grudnia. Pod koniec listopada Szwedzi otrzymali posiłki w postaci 600 ludzi i 3 armat. Jednak przeor zakonu, o. Augustyn Kordecki odrzucił ponowne żądanie kapitulacji po informacjach o niezadowoleniu wojsk polskich w służbie szwedzkiej. Twierdza znajdowała się pod ostrzałem, lecz szwedzkie wojska dopiero 10 grudnia sprowadziły artylerię oblężniczą, która mogłaby pomóc zdobyć klasztor. W dniu 24 grudnia o. Kordecki odrzucił kolejne żądanie poddania twierdzy. 27 grudnia Szwedzi zaprzestali oblężenia, jednakże próbowali jeszcze czterokrotnie zdobyć klasztor. Podczas oblężenia obraz nie znajdował się w klasztorze, gdyż uprzednio wywieziono go, aby nie wpadł w ręce Szwedów .
Obrona Jasnej Góry 1655, XIX-wieczna płaskorzeźba z przedsionka Sali Rycerskiej
Koronacja Obrazu Przez następne lata, do roku 1770 Jasna Góra nie była mieszana w żadne działania zbrojne. W czasie tym, jednak, miało miejsce wydarzenie zasługujące na miano epokowego. Na mocy aktu papieża Klemensa XI z roku 1716 biskup chełmski Krzysztof Andrzej Jan Szembek dokonał 8 września 1717 roku koronacji jasnogórskiego obrazu. Była to druga ceremonia koronacji obrazu na ziemiach polskich (pierwszym koronowanym w Polsce obrazem był obraz Matki Bożej Łaskawej – koronowany w 1651 roku w kościele ojców Pijarów przy ulicy Długiej w Warszawie). Jak podają historycy, w uroczystości uczestniczyło 200 tys. wiernych.
Budowle klasztoru i kościoła na Jasnej Górze powstały w różnym czasie. Najstarsze, bazylika, prezbiterium Kaplicy Cudownego Obrazu i zakrystia, w wieku XV, zaś najmłodsze w XX.
Skarbiec W latach 1649-1653 wzniesiono nad zakrystią specjalne pomieszczenie pełniące funkcję skarbca. Jego obecny wystrój pochodzi z początku XX wieku i jest dziełem architekta Adolfa Szyszko-Bohusza. W skarbcu zgromadzone są dary zwane wotami, o różnym charakterze i wymowie. Obok eksponatów o wielkiej wartości artystycznej, jak monstrancje, kielichy, czy biżuteria, znajdują się inne, mające walor pamiątkowy i uczuciowy, zawierające cząstkę ludzkiego życia; cierpienia, radości, doznanych łask. Do tych ostatnich należą na przykład dary więźniów obozów zagłady, zesłańców, internowanych przez systemy totalitarne. Skarbiec jest przede wszystkim symbolem wiary pokoleń, które przez ponad sześć wieków składały dary Jasnogórskiej Pani. Najstarsze pamiątki sięgają XIV wieku, a jego najwspanialszy okres rozwoju przypada na koniec XVII i Ipoł. XVIII wieku. Pomimo wojen i ponad stuletniej niewoli narodowej większa część wotów zachowała się do czasów współczesnych. Na początku XVII wieku Paulini założyli księgi inwentarzowe, do których wpisywane są, aż do czasów obecnych, wszystkie ofiarowane przedmioty. Tak więc już w II poł. XVII wieku skarbiec stał się muzeum artystycznych wyrobów złotniczych, tkackich, jubilerskich i płatnerskich.
Zespół dworski w Rzekach Wielkich (w tym dwór drewniano-murowany i park) powstał około 1790 r. i zajmuje 2,33 ha powierzchni ziemi. Obecnie istniejący dwór jest parterowy, pochodzący z lat około 1808-1810 roku. Poprzedni dwór przedstawiony na mapie z 1791 roku miał odmienną orientację i inny układ folwarków. W XVI wieku właścicielami dóbr byli Rzeccy, w XVIII wieku i do 1821 roku Komornicy.
Od roku 1874 Chrzanowscy, Szwajcerowie i Łąccy. W okresie międzywojennym właścicielem był Aleksander Chrzanowski. Zabudowania folwarczne zostały rozebrane po 1945 roku.
Plan sytuacyjny zespołu dworskiego w Rzekach Wielkich w latach 1923-1945
Cmentarz żydowski Częstochowa • położony jest przy ul. Złotej w dzielnicy Dąbie (administracyjnie Zawodzie-Dąbie), obok terenów Huty Częstochowa. • Jest jednym z największych kirkutów w Polsce. Zajmuje powierzchnię około 8,5 ha i obecnie niemal w całości porośnięty jest lasem. Znajduje się na nim około 4–5 tysięcy macew, zarówno z polskimi, jak i hebrajskimi inskrypcjami, w większości oplecionych bluszczem. Część z nich została przemieszczona, złamana lub przewrócona. Do zniszczeń przyczyniły się też przez lata zanieczyszczenia z pobliskiej huty.
Został założony przez gminę żydowską pod koniec XVIII wieku (wcześniej częstochowscy Żydzi chowani byli na cmentarzu żydowskim w pobliskim Janowie), prawdopodobnie w 1799r., choć niektóre źródła mówią o 1780r. • W 1907r. cmentarz został przebudowany i ogrodzony. Wlatach 1945–1950 znajdował się pod opieką gminy żydowskiej. W 1943, podczas likwidacji „małego getta”, na cmentarz przywożono Żydów, którzy byli natychmiast rozstrzeliwani i grzebani w zbiorowej mogile. Ostatniego oficjalnego pochówku dokonano na cmentarzu w 1970r., lecz potajemne pogrzeby odbywały się jeszcze przez trzy lata.
Pałac w Kruszynie- historia • Pałac w Kruszynie został wybudowany w 1630r. dla wojewody sieradzkiego Kacpra Denhoffa, wg projektu włoskiego architekta Tomasza Poncino. Należał później do szeregu znanych polskich rodów m.in. Potockich, Walewskich i Lubomirskich. Lubomirscy doprowadzili pałac do rozkwitu i zgromadzili tutaj dużo dzieł sztuki, m.in. przywiezione z Wiśnicza portrety polskich królów i książąt, wiele z nich pędzla Bacciarelliego.
Do atrakcji należy również Kaplica Sobieskiego, wybudowana dla króla Jana III Sobieskiego odpoczywającego tu w czasie odsieczy wiedeńskiej (wg innej wersji jest to zbudowana za czasów Lubomirskich Świątynia Diany) oraz ruiny „Pustelni Denhoffa”. W pustelni tej podobno zamieszkał Kacper Denhoff po śmierci syna.
Syna pragnął ożenić się z Barbarą Szafraniec, córką dzierżawcy z Bogusławic. Dumny magnat nie mógł pogodzić się z takim mezaliansem, więc szybko problem rozwiązał – kazał spalić dwór dzierżawcy wraz z panną, w wyniku czego syn popełnił samobójstwo.
Według innej wersji syn zginął z ręki ojca, który go przypadkiem zastrzelił, sądząc że to zbliża się pragnący zemsty ojciec Barbary.Pałac odwiedzali polscy królowie – Jan Kazimierz i Władysław IV. Odbyło się tu również wesele króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego z arcyksiężniczką austriacką Eleonorą Marią.
Pałac w Kruszynie • Po II wojnie światowej w pałacu mieścił się do 1968r. Dom Dziecka, następnie administracja spółdzielni rolniczej. Później przez jakiś czas budynek niszczał. W końcu przeszedł w ręce potomka dawnych właścicieli – Stanisława Lubomirskiego. Aby dokonać renowacji potrzebni byli sponsorzy. Zespół pałacowo-parkowy miała przejąć Fundacja Lady Sue Ryder, która zamierzała przystosować go na potrzeby sanatorium i szpitala dla niepełnosprawnych. Niestety działania te nie powiodły się. W związku z pogarszającym się stanem zabytku w 2004r. miejscowi radni stukali do drzwi różnych instytucji, które mogłyby wpłynąć na losy pałacu. Szukali też pomocy u znanego biznesmena Jana Kulczyka, który spowinowacony jest z Lubomirskimi. Od 2005r. pałac znajduje się w rękach inwestora zagranicznego.
Eugeniusz Lubomirski • Eugeniusz Lubomirski urodził się 17 czerwca 1825 roku, a zmarł 15 września 1911 roku. Był właścicielem majątków: Dubrowna, Kruszyny i Uchania.
Stefan Lubomirski (syn) • Stefan Lubomirski urodził się 5 maja 1862 roku, zmarł podczas II wojny światowej 5 czerwca 1941roku w Krakowie. Wraz z żoną Natalią i synem Stefanem mieszkał w Pałacu w Kruszynie.
Grobowiec Lubomirskich • Na cmentarzu parafialnym znajduje się w katastrofalnym stanie - murowany grobowiec Lubomirskich z Kruszyny . Do niedawna, z otwartym wejściem do piwnicznej krypty, porażał rozbitymi niszami z trumnami polskich magnatów. W dzienniku "Goniec Częstochowski" z dnia 29 kwietnia 1917 r. można znaleźć następującą notatkę (podaną przez księdza Szymborskiego z Kruszyny): "..biblioteka parafialna dzięki hojności księcia Hieronima Lubomirskiego stale się powiększa..." - dzisiaj brak chociaż parafialnej troski, doprowadził do bezprzykładnego sprofanowania ludzkich szczątków, a wśród nich: marszałka szlachty orszańskiej Władysława Emanuela księcia Lubomirskiego (1824 - 1882), oficera Wojska Polskiego Konstantego księcia Lubomirskiego (1868 -1934), czy wreszcie Róży z Zamoyskich Lubomirskiej (1836 - 1914)
