Tradycyjne metody przekazywania wiedzy… …z cyklu w dawnej szkole.

1. Noc Muzeów 2010Muzeum Oświaty Ziemi Łódzkiej-Wydział Zbiorów Specjalnych Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Łodzi

2. Tradycyjne metody przekazywania wiedzy… …z cyklu w dawnej szkole.

3. Nauka w starożytnym Egipcie Kijjako odwieczne narzędzie do motywacji ucznia ...i atrybut pracy nauczyciela.

4. Rzymskie metody nauczania … Chłosta w rzymskiej szkole elementarnej

5. Praktyczne nauczanie muzyki: …w średniowiecznej szkole

6. Głowa osła wyróżniała ucznia, ukaranego … za brak postępów w nauce! 1478 rok

7. Nauka łacińskiego alfabetu… Rok 1490

8. Prywatne nauczanie w schyłku średniowiecza i u zarania renesansu… wg ryciny z 1496 roku

9. Wykład z gramatyki… Rycina Gdańsk 1498

10. Chłosta-sprawdzona metoda utrwalania wiedzy … Połowa XV wieku

11. Łamigłówki gramatyczne od dawna powodują ból głowy ucznia … Połowa XV w.

12. Nie tylko w szkole uczono dobrych obyczajów…

13. Mistrz i jego uczniowie… wg. ryciny z 1507 r. Kraków

14. Wpojona dyscyplina przydawała się szczególnie, gdy nauczyciel musiał równocześnie nauczać różne grupy wiekowe uczniów… W szkole z 1524 r.

15. W szkole od dawna najlepiej sprawdza się metoda poglądowa… 1 2 3 • Chudy • Wiedzący • Subtelny • Opasły • Grubianin 4 5 Rysunki ze średniowiecznej księgi ilustrują znaczeniasłów:

16. Wpajanie dobrych obyczajów: Rózgasprawdzana w działaniu… w szkole z XV wieku

17. XVI- wieczna szkoła wiejska …oczami P. Brueghel’a …gdy nawet rózga nie pomagała

18. W szkołach udowadniano,że Polacy nie gęsi … Drzeworyt ze „Zwierciadła” Mikołaja Reja

19. Nauka poetyki w czasach odrodzenia… …jak widać nawet składanie rymów wymagało pomocy rózgi!

20. Klasa szkolna z początków XVI w.: Nauczyciel trzyma w ręku wiązkę trzcinek, zapewniając sobie posłuch…

21. Szkoła wiejska z okresu renesansu… ….tym razem nauczyciel wbija wiedzę do uczniowskiej głowy przy pomocy drewnianej łyżki

22. Szkoła prywatna z XVII wieku: …gdzie nauczycielka nie wypuszczała rózgi z rąk!

23. Tradycyjna nauka w szkole rosyjskiej z XVII wieku… …i tam wiedzę wbijano nie tylko do głowy.

24. Stosowane w szkółkach parafialnych „instrumenta” kary, to:[…] rózga brzozowa lub dyscyplina pospolicie rzemienna; u surowszych nauczycieli ze sznurków nicianych tęgo spleciona, siedem lub dziewięć odnóg mająca […] a także[…] placenta, to jest skóra okrągła, gruba w kilkoro złożona, na dłoń szeroka, na trzonku drewnianym obdłużona, którą za omyłki w czytaniu, lub na pamięć tego, czego się nauczyć naznaczono, odmawianiu, bito w rękę[…] J. Kitowicz, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III, Tarnów 1881

25. Życie w szkole angielskiej z XVIII wieku: Inna sprawdzona metoda nauczania - targanie za uszy.

26. Szkoła rosyjska z XVIII wieku: Wyrazy szacunku dla nauczyciela: klęczenie i „czołobicie” .

27. Domowe nauczanie w XVIII - wiecznej Anglii: Akijzawsze w pogotowiu!

28. Szkoła pruska z początków XIX wieku: Gdzie kije były często w użyciu! A dodatkowo sami uczniowie chodzili do lasu, by własnoręcznie naciąć brzozowych witek

29. Nauczyciele na co dzień pamiętali, że: „ Rószczką Duch Święty złe dziatki bić radzi, Rószczka bynajmniej zdrowiu nie zawadzi, […] Rószczka dziateczki posłusznymi czyni, Kozły wypędza, a uczy łaciny”. Z elementarza – Groszówka, czyli nauka początkowa, Bochnia 1863

30. Września – gdy bicie polskich dzieci było nie tylko tradycyjną metodą nauczania …lecz represji! Pocztówka z początku XX wieku

31. Sytuacja polskiego dziecka w zaborze pruskim…satyryczny obrazek z początków XX wieku 1 2 3 1 . Modlę się po polsku - bije mnie nauczyciel; 2. Modlę się po niemiecku- bije mnie ojciec; 3. nie modlę się – bije mnie ksiądz.

32. Uczeń w karcerze szkolnym… …i takie miejsca służyły nauczaniu!

33. Wybrane zasady ustalone przez wiejskiego nauczyciela z XIX wieku: • Przychodzić przed ósmą! • Wyznaczonych miejsc w ławkach nie zmieniać! • Nie pluć na podłogę! • Nie śmiecić! • Nie rozmawiać na lekcji! • Podnosić do góry rękę w razie jakiegoś pilnego interesu! […] „na ulicy przed każdym przechodzącym starszym zdjąć czapkę, pochwalić Boga i pocałować w rękę, a które tego nie zrobiło – kara wielka”. …ze wspomnień nauczyciela

34. Chłosta w klasie - gdy nauczyciel miał niespożyty temperament…

35. „Indywidualna” chłosta z gracją, wyczuciem i elegancją …

36. Scenka „rodzajowa”z amerykańskiej szkoły… Okładka czasopisma 1898 r.

37. Lekcja wstępna terminatora szewskiego : XIX/XX wiek

38. Kary stosowane w XIX-wiecznej praktyce szkolnej : „Nauczyciele ówcześni szczególny zmysł mieli wynalazczy do różnych kar hańbiących”[…] Najczęściej karę cielesną wymierzano rózgą brzozową oraz dyscypliną wykonaną z pasków rzemiennych, o znamiennej w Raciborskiem nazwie „Boże dopomogej”. Kronika szkolna z 1885 r szkoły w Długopolu, pow. Nowy Targ Gdyż wg znanej wówczas sentencji wierzono, że”: „Na młodych dobra rózeczka brzozowa. Na starych korbacz albo wić dębowa” Z elementarza – Groszówka, czyli nauka początkowa, Bochnia 1863

39. Kary wg. regulaminu z początków XX w… -nagana udzielona przez nauczyciela […] -stanie za ławką […] -wykluczenie od udziału w zabawach i wycieczkach szkolnych […] -zatrzymanie w szkole po godzinach nauki z wyznaczeniem odpowiedniego zatrudnienia, pod nadzorem nauczyciela [...] -wezwanie przed konferencyę nauczycieli […] -zagrożenie wykluczeniem […] - wykluczenie. Wszelkie inne kary, a w szczególności chłosta cielesna, są niedopuszczalne! …z Regulaminu szkól ludowych, rozdz. VII: O karalności szkolnej, Lwów 1909

40. Siłę argumentów przedstawiano chętnie także w malarstwie: Obraz olejny

41. A gdy pod ręką nie było rózgi… …nie gardzono też deską!

42. Popularne kary z przełomu XIX/XX w: - Stanie w kącie; - Klęczenie na worku z kasztanami lub grochem; - Klęczenie z książką lub cegłą trzymaną w podniesionych rękach; - „Targanie” za uszy; - Nakładanie uczniom: oślich uszu (za lenistwo i opuszczanie się w lekcjach), ozora (za kłamstwo) lub słomianej korony (za nieprzygotowanie do lekcji); - Zawieszanie wizerunku osła na piersiach lub plecach klęczącego; - Sadzanie w tzw. oślej ławce; - Zostawianie po lekcjach w kozie; - Wymierzanie kar linijką - „łap” uderzeń w rękę lub na tzw. pokładankę, czyli w pośladki; - Całowanie wszystkich dzieci w rękę; - Sąd koleżeński; - Wpis do czarnej księgi.

43. Równouprawnienie kobiet w zawodzie może przejawiać się w różny sposób …

44. Sprawdzone przez wieki metody wychowawcze stosowano w szkołach do lat 80-tych XX. wieku, choć już 20.XI.1959 opracowano zabraniającą przemocy Deklarację Praw Dziecka (ONZ)

45. A potem opracowano Kartę Praw Ucznia, którą w polskiej szkole określają… W sposób bezpośredni : Ustawa o systemie oświaty z 1991, zarządzenie Nr 14 MEN z 19 VI 1992 w sprawie ramowego statutu szkół publicznych dla dzieci i młodzieży oraz zarządzenie nr 29 z 24 IX 1992 w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania. W szkole szczegółowy katalog praw i obowiązków ucznia określa statut szkoły, wg. którego uczeń ma prawo do:a) właściwego zorganizowania procesu kształcenia,b) opieki wychowawczej i warunków zapewniających bezpieczeństwo, ochronę przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej oraz ochronę i poszanowanie jego godności,c) korzystania z pomocy stypendialnej,d) życzliwego, podmiotowego traktowania,e) swobody wyrażania myśli, poglądów, sumienia i wyznania,f) rozwijania zainteresowań,g) sprawiedliwej, obiektywnej i jawnej oceny,h) pomocy w przypadku trudności w nauce,i) wpływania na życie szkoły przez działalność samorządową.Zarazem Zarządzenie MEN z 1992 zobowiązuje ucznia do przestrzegania postanowień zawartych w statucie szkoły dotyczącym zwłaszcza:a) systematycznego i aktywnego uczestniczenia w lekcjach i w życiu szkoły,b) przestrzegania zasad kulturalnego współżycia,c) odpowiedzialności za własne życie, zdrowie i higienę,d) dbałości o wspólne dobro, ład i porządek w szkole.

46. A co w tym zakresie zmieni w naszych szkołach wiek XXI?

47. Przy tworzeniu prezentacji m.in. wykorzystano: materiały graficzne udostępnione w Internecie; opracowanie Pani Grażyny Pyli „Karanie uczniów” (Wychowawca Nr 11/2006); ikonografię zawartą w książce Łukasza Kurdybachy z 1967 r. p.t. „Historia Wychowania” oraz materiały ikonograficzne, uprzejmie udostępnione przez Panią Prof. Dr hab. Alicję Szymczak – której niniejszym serdecznie dziękujemy!

48. Dziękujemy za uwagę…Elżbieta Grzelakowska i Monika Wachowicz Muzeum Oświaty Ziemi Łódzkiej Łódź 2010