Türkiye’de Biyoteknoloji İşbirlikleri

1. Türkiye’de Biyoteknoloji İşbirlikleri Hüveyda Başağa ve Dilek Çetindamar Sabancı Üniversitesi

2. İçerik • Neden BT raporu? • Raporun soruları • Dünya’da BT • Raporun yapısı • Türkiye’de BT • Gelecek

3. Neden BT raporu? • 21nci yüzyılın teknolojisi olan biyoteknolojinin uzun dönemli ekonomik, sosyal, çevresel etkileri olacağı açıktır; o yüzden bu teknolojiyi anlamak ve daha da önemlisi “yönetmek” gerekir.

4. Neden BT raporu? • Amacımız bu raporu okuyanların kafasında raporda önerilen teknoloji fikirlerinden yola çıkarak “Nasıl ve hangi alanda işbirliği yapabiliriz?” sorusunu oluşturabilmektir.

5. Neden BT raporu? BT zor mu? • Sadece ileri teknoloji değil! • Gündelik hayatımızda her an karşılaştığımız sorunlarda bile kolaylıkla kullanımı mümkün bir teknolojiler bütünü • ÖRNEK: 2005, Malatya’da kirli suyun yol açtığı kitlesel ishal ve tifo • Türkiye’de birçok firma tarafından ekmek mayasından tanı amaçlı kitlerin üretimine kadar pek çok alanda kullanılan bir teknolojidir.

6. Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri ve BT

7. Raporun 2 ana sorusu: 1) Dünyada ve Türkiye’de biyoteknoloji alanında son beş yıla damgasını vuran gelişme ve tartışmalar nelerdir? 2) Türkiye’de özel şirket, üniversite, finans, araştırma, profesyonel ve devletkuruluşlarından oluşan biyoteknoloji inovasyon sistemini tam olarak işleyen bir değer zinciri haline nasıl getirebiliriz?

8. Dünya’da BT

9. Dünyada BT • Dünyada modern biyoteknolojide: • 4 binden fazla şirket • 2004 yılı itibariyle ciroları 65 milyar dolar • ABD hegemonyası: • Gelişmiş ülkelerin biyoteknoloji pazarları yıllık % 17 büyürken Asya’da bulunan gelişmekte olan ülkelerde büyüme % 36’dır. • Önde gelen gelişmekte olan ülkeler: • Küba, Kore, Çin, Hindistan, Güney Afrika, Arjantin

10. Uluslararası teknoloji işbirlikleri, 1991-2001

11. Raporun Yapısı

12. Çalışma yöntemi • Literatür taraması • Sektör taraması • Anket uygulaması (32 şirket ve 6 araştırma kuruluşu) • Atölye çalışması (23 katılımcı)

13. BT çalışmaları • TÜBA • TÜBİTAK Vizyon 2023

14. Bu raporun farkı/katma değeri • 1) Biyoteknoloji sisteminin hem üniversite hem de iş dünyasındaki oyuncularının kapsamlı bir şekilde bir arada listelenmesi • 2) Sisteminin kritik kütle olmasına yardımcı olacağına inandığımız işbirlikleri konusunda öneriler geliştirmesi

16. Biyotek Faaliyet Alanlarının Renkleri

17. Türkiye’de BT

18. Türkiye’de BT Pazar büyüklükleri

19. BT sektöründe firmalar • 2000 yılında yayımlanan TÜSİAD biyoteknoloji raporunda 50 iken 2005 yılında bu sayı 90’a ulaşmıştır. (Yeterli mi? 5 milyonluk Finlandiya’daki biyoteknoloji firmalarının sayısı 68’i bulmaktadır)

20. Biyoteknoloji alanında faaliyet gösteren firmaların dağılımı.

21. Olumlu gelişmeler • Firmaların %20’si son 5 yılda kurulmuş • Enerji, çevre ve sağlık (medikal) alanında canlanma • Teknopark firmalarının %20si biyoteknoloji firması

22. BT Kurumları • TÜBA: biyoteknoloji alanlarında faaliyet gösteren toplam 137 araştırma birimi • Birimlerin araştırmacı/uzman sayısı oranı 15 (gelişmiş ülkelerdeki benzer birimlerde gözlenen 30-60) • Asıl sorun patent ve benzeri ürünlerdeki verimlilik

23. Biyoteknoloji kümeleri AB-ABD karşılaştırma sonuçları • Çokluk ve Çeşitlilik • hem sermaye/finansman organizasyonu hem de araştırma kuruluşu • İşbirlikleri • Şirket ve kurumlar arasında

24. Türkiye’de BT kümeleri • Klasik altyapı sorunları • Finansman/mali destekler • Ticarileştirme/yeni şirketlerin kuruluşu • Teknoloji yol haritaları/öngörüler • Birlikte çalışma/işbirliği kültürü

25. Altyapı sorunlarına örnek • BT yasaları yok • Gıda güvenliği yasası yok • Kök hücre çalışmalarına izin yok • ……

26. Finansman/desteklere örnek TEYDEB desteklerinin dağılımı

27. Yeni şirketlerin önemine örnek Teknoparklarda yapılan Ar-Ge çalışmalarının sektörel dağılımı

28. Teknoloji yol haritalarına örnek Viyon 2023: Tarımda stratejik hedefler

29. İşbirliklerine örnekler Biyomedtek: üniversite-sanayi –devlet ortaklığı • 2004 yılı • Hacettepe Üniversitesi, TÜBİTAK, Ostim ve altı sanayi kuruluşu • Biyomedikal Teknoloji ve biyoteknoloji alanında araştırma-geliştirme, bilgi-teknoloji transferi ve ticarileştirme amacıyla çalışmalar yapan bir kurumdur.

30. TÜBİTAK Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Araştırma Enstitüsü • 1983 yılı • 2003 yılı devletten 2 295 bin YTL destek, 260 bin YTL’yı ise özkaynaklardan gelir • 2001-10 dönemine ait farklı projeler için yaklaşık 500 000 YTL’lik bütçe

31. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Biyomühendislik Bölümü • 2000 yılı • 2002-8 döneminde gerçekleştirilecek çok sayıda proje için iç kaynaklardan 146 bin YTL ve dış kaynaklardan 4.5 milyon YTL’lik kaynak yaratılmıştır.

32. Biyotek Platformu: Bir sivil girişim • İstanbul Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Araştırmalar Merkezi ile Biyoteknoloji ve Simbiyotek A.Ş.’nin ortak girişimiyle Mart 2005’te kurulmuş olan “Biyotek platformu” bir düşünce kulübü görevini yerine getirmektedir.

33. Risk sermaye şirketi kurulmuştur • Bosfor Bioscience Partners

34. Gelecek

35. Sıra “helvayı” yapmakta! • Kritik kütlenin oluşabilmesi ve biyoteknoloji alanında kümeleşmenin yaratılarak “değer zinciri”nin işlemesini sağlayacak, arz ve talebin dengeli ve ilişkili şekilde karşılanacağı bir eko-sistemin kurulmasına ihtiyaç vardır.

36. Yapılması gerekenler 1) Araştırma 2) İnsan kaynakları 3) Altyapı geliştirmek 4) Teknoloji transferi ve ticarileştirme

37. 5) Regülasyonlar/yasal düzenlemeler 6) Bilgiye ulaşım 7) Şirket kuruluşlarının fonlarla desteklenmesi 8) Özel sektör bağlantılarının kurulması