Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Atık Beyan Sistemi (TABS)

1. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği • Tehlikeli Atık Beyan Sistemi (TABS) • Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi (MoTAT)

2. TEHLİKELİ ATIK NEDİR ? TEHLİKELİ ATIK NEDİR ? • İnsan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek, • Tutuşabilen • Enfeksiyon yapıcı • Tahriş edici, • Zararlı, • Toksik, • Kanserojen, • Korozif gibi tehlikeli kabul edilen özelliklerden birini veya birden fazlasını gösteren atıklara “tehlikeli atık” denir.

3. TEHLİKELİ ATIK NEDİR ? Çevre Kanunu – Madde 2: Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve diğer canlıların doğal yapılarının bozulmasına neden olan atıklar ve bu atıklarla kirlenmiş maddeler.

4. TEHLİKELİ ATIK MEVZUATI • 2872 sayılı Çevre Kanunu (Değişik 5491) • Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımı ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi - 20.09.1994 • Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği – 14.03.2005 tarih ve 25755 sayı • Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik – 05.07.2008 tarih ve 26927 sayı • Tanker Temizleme Tesisleri Tebliği – 29.01.2009 tarih ve 27125 sayı • Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik – 26.03.2010 tarih ve 27533 sayı • Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik - 06.10.2010 tarih ve 27721 sayı • Atık Ara Depolama Tesisleri Tebliği – 26.04.2011 tarih ve 27916 sayı http://www.csb.gov.tr/gm/cygm/

5. Tehlikeli Atık Yönetimi

6. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği • Amaç: Tehlikeli atıkların üretiminden nihai bertaraf edilmesine kadar çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanması • Kapsam: Tehlikeli atıkların; - toplanması, - tesis içinde geçici depolanması, - ara depolanması, - taşınması, - geri kazanılması, - nihai bertarafı, - ithalat ve ihracatına ilişkin yasak sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki teknik sorumluluklar

7. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (1): • Atığın kaynağında en aza indirilmesi esastır. • Atık yönetiminin her safhasında sorumlu kişiler, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek tedbirler alırlar. • Atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı atık üreticileri, taşıyıcıları, bertaraf ediciler kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar. • Atıkların yönetiminden kaynaklanan her türlü çevresel zararın giderilmesi için yapılan harcamalar “kirleten öder” prensibine göre atıkların yönetiminden sorumlu olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından karşılanır.

8. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (2): • Atıkların, Bakanlıktan lisans almış bertaraf tesisleri dışında üçüncü kişiler tarafından ticari amaçlar ile toplanması, satışı ve bertaraf edilmesi, diğer yakıtlara karıştırılarak yakılması yasaktır. • Atıklar fiziksel, biyolojik ve kimyasal ön işlemler haricinde kesinlikle doğrudan başka bir madde veya atıkla karıştırılamaz veya seyreltilemez. • Her türlü atığın ithali, Yönetmeliğin 41 inci maddesinde belirtilen hükümler saklı kalmak kaydıyla yasaktır.

9. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (3): • Bertaraf tesislerine tehlikeli atıkla karışık atık gelmesi durumunda öncelikle ayrıştırılmalıdır, ayrıştırmanın mümkün olmadığı durumda atığın tamamı tehlikeli atık olarak bertaraf edilmelidir. • Atıkların tesis içinde geçici depolanması esastır. Ancak bunun mümkün olmaması durumunda üreticiye ait gerekli koşullara sahip uygun bir alanda geçici depolama yapılması mümkündür.

10. Tehlikeli Atık Yönetiminden Sorumlu Taraflar YEREL YÖNETİMLER ATIK ÜRETİCİSİ BAKANLIK VALİLİKLER BERTARAF EDEN

11. TAKY-Atık Yönetim Planı Atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimini sağlamak üzere hazırlanan kısa ve uzun vadeli program ve politikalardır. • Atık Üreticileri, üç yıllık Atık Yönetim Planını hazırlayarak Valilikten onay alır. • Mahalli İdareler, evlerden kaynaklanan tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin planlarını Mahalli Çevre Kuruluna sunar. • Valilik, atık üreticisinin ve belediyenin atık yönetim planlarını esas alan 3 yıllık “İl Tehlikeli Atık Yönetim Planını” hazırlayarak Bakanlığa sunar. • Bakanlık, bölgesel atık yönetim planlarını hazırlar.

12. Atık Yönetim Planı – Atık kodları ve miktarları, – Varsa geçici depolama alanı ile ilgili bilgiler, – Atıkların ne kadarının geri kazanıldığı, – Ne kadarının bertarafa gönderildiği, – Atıkların gönderildiği geri kazanım ve bertaraf tesislerinin isim ve adresleri, – Varsa atıklara uygulanan ön işlemler, – Tesis içinde atık minimizasyonu için yapılan işlemler

13. Atık Üreticisinin Yükümlülükleri TAKY - Madde 9 : • Atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almak, ATIK YÖNETİM POLİTİKALARI • Atıkların kaynağında azaltılması, • Kaçınılmaz olarak ortaya çıkan atıkların öncelikle geri kazanılması, • Yeniden kullanılması, geri dönüşümü • Atıkların nihai bertaraf edilmesinin sağlanması

14. Atık Üreticisinin Yükümlülükleri TAKY - Madde 9 : • Atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamak, • Üç yıllık atık yönetim planını hazırlayarak Valilikten onay almak,

15. Atık Üreticisinin Yükümlülükleri TAKY - Madde 9 : • Atıklarını tesislerinde geçici olarak depolaması durumunda Valilikten izin almak • Atıkları fabrika sınırları içinde uluslar arası kabul görmüş standartlarda uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza etmek

16. Atık Üreticisinin Yükümlülükleri • Atık taşımacılığında mevcut uluslararası standartlara uymak, • Atığın niteliğinin belirlenmesi için yapılan harcamaları karşılamak, ("kirleten öder" prensibi)

17. Atık Üreticisinin Yükümlülükleri TAKY - Madde 9 : • Atıkların bertaraf edilmesi amacıyla belediyelerle ya da gerçek ve tüzel kişilerle ortak atık bertaraf tesisleri kurmak ve gerekli harcamalara katkıda bulunmak.

18. Atık Üreticisinin Yükümlülükleri TAKY - Madde 9 : • Atıklarını kendi imkanları ile veya kurulmuş lisanslı atık bertaraf tesislerinde gerekli harcamaları karşılayarak bertaraf etmek ve bertaraf işleminin tamamlandığını yetkililere bildirmek,

19. Atık Üreticisinin Yükümlülükleri • Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve bunun gibi olaylar vuku bulduğunda Valiliği bilgilendirmek ve kaza tarihi, kaza yeri, atığın tipi ve miktarı, kaza sebebi, atık bertaraf işlemi ve kaza yerinin rehabilitasyonuna ilişkin bilgileri içeren raporu Valiliğe sunmak,

20. Atık Üreticisinin Yükümlülükleri • Ürettiği atıklarla ilgili kayıt tutmakla, atığını göndereceği lisanslı geri kazanım yada bertaraf tesisinin istemiş olduğu uluslararası kabul görmüş standartlara uygun ambalajlama ve etiketleme yapmakla, Aşındırıcı Kolayalevlenir Patlayıcı Zehirli Zaralı,Tahriş edici Oksitleyici Çevre için tehlikeli

21. TEHLİKELİ ATIKTAŞIMA • ULUSAL ATIK TAŞIMA FORMU Form 4 Nüshadan oluşur A, B, C, D E (Uluslar arası Taşıma için kullanılır) A ve C nüshaları 2şer adet Tehlikeli atıklar • Lisanslı araçlarla taşınmak zorundadır.

22. Bertaraf Edenin Yükümlülükleri TAKY - Madde 10 : • İşletme planını her yıl Bakanlığa sunmak, • Acil önlemlerle ilgili eğitimli personel bulundurmak ve acil durum söz konusu olduğu zaman Bakanlığa bilgi vermek, • Atığın tesise girişinde bertaraf işleminden önce atığın fiziksel ve kimyasal analizini yapmak, atığın taşıma formunda belirtilen atık tanımına uygunluğunu tespit etmek, • Kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak ve 30 gün içinde üreticiye göndermek,

23. Bertaraf Edenin Yükümlülükleri TAKY - Madde 10 : • Taşıma formu olmaksızın atık kabul etmesi halinde Bakanlığa bilgi vermek, • Tesisin işletilmesi ile ilgili Bakanlığın öngördüğü işleri yapmak, • Tesisin kapatılması için kapatma planını yaparak 180 gün önceden Bakanlığa bildirmek, • Faaliyetleri hakkında atığın tesise kabul tarihi, atığın kaynağı, miktarı, taşınım türü ve bertaraf/geri kazanım yöntemi gibi bilgileri içeren raporlarını Valiliğe göndermek ve 5 yıl boyunca saklamakla,

24. Ara Depolama • Nihai bertaraf veya geri kazanım için uygun yer bulunamaması durumunda ya da bertaraf / geri kazanım tesislerine ulaştırılmadan önce atık miktarının yeterli kapasiteye ulaşması amacıyla atıklar ara depolarda depolanabilir. • Ara depolama tesisleri için Bakanlıktan ön lisans ve lisans alınması zorunludur.

25. Ara Depolama Tesisinin Özellikleri Ara depolama ve işleme tesislerinde; a. Giriş, depolama ve çalışma kısımları, b. Yangın söndürme sistemleri, c. Boruların, hazne ve kapların temizlenmesi için temizleme sistemleri, d. Taşan ve dökülen atıkların toplanması için yeterli absorban, nötralizan bulunmalıdır.

26. Ara Depolama Alanları

27. Ara Depolama – Ek Hizmet Birimleri • Kantar • Atık kabul bölümü (büro dahil) • Yemekhane, soyunma yeri, duş • Araç parkı • Laboratuar • Boşaltma/ yükleme yeri • Atık işleme ve ambalaj temizleme yeri • Kamyon temizleme yeri • Yangın atıksuyu ve dökülen atık toplama sistemi • Atıksu arıtma tesisi

28. Geçici Depolama Geçici Depolama Nedir? Tehlikeli atıkların ara depolanması, geri kazanımı/bertarafı, tesis içinde tekrar kullanımı öncesinde geçici depolanması. Nerede Yapılır? - Tesis içinde, - Üreticiye ait uygun bir alanda. İzin/Lisans Prosedürü? - Atık üretimi ≤ 1000 kg/ay İzin almaksızın 180 gün depolanabilir Atık üretimi ≥1000 kg/ay Geçici Depolama İzni ÇŞİM (en fazla 6 ay süreyle atık depolanabilir)

29. Geçici Depolama Nasıl Olmalıdır? - Atıklar tesis ve binalardan uzak olmalı, - Beton saha üzerinde uluslar arası standartlardaki konteynırlarda, - Konteynır üzerinde “tehlikeli atık” ibaresi, miktar, tarih yazılmalı, - Konteynırlar kapalı olmalı, - Reaksiyona girmeyecek şekilde depolanmalı.

30. Geçici Depolama • Kötü Örnekler

31. Geçici Depolama • Kötü Örnekler

32. Geçici Depolama • İyi Örnekler

33. Geri Kazanım • Madde 16 gereğince atıkların - ekonomiye katkı sağlaması ve - nihai bertarafa gidecek atık miktarının azaltılması amacıyla geri kazanılması esastır.

34. Geri Kazanım Bir tesisten çıkan atık; • Başka bir tesisin hammaddesi • Katkı maddesi • Temizleyici, koruyucu maddesi • İşlemler için ilave malzeme (dolgu, üst örtü gibi) olabilir.

35. Atıkların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması • Diğer atık bertaraf yöntemleri ile karşılaştırıldığında en ekonomik olanıdır, • Atık miktarını ve hacmini azaltır, • Depolama sahalarının kullanım ömrünü uzatır, • Hammaddeden tasarruf sağlanır, • Doğal kaynaklar korunur, • Enerjiden tasarruf sağlanır, • Çevre duyarlılığı artar, • Geleceğe yatırım yapılır.

36. Geri Kazanım/Bertaraf TesislerineLisans Verilmesi 01.04.2010 tarihinden itibaren tüm izin ve lisanslar ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİK kapsamında yapılmaktadır. Müdürlüklerde İzin ve Lisans ile ilgili tüm işlemler ÇED Hizmetleri ve Çevre İzinleri Şube Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmektedir.

37. Atık Veri Döngüsü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

38. Uygulamada Olan Sistemler Tehlikeli Atık Beyan Sistemi (TABS) (Tüm tehlikeli atık üreticileri için) TABS İzleme ve Kontrol Modülü ( Bakanlık + ÇŞİM) MoTAT-Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi (Bakanlık +ÇŞİM) Tehlikeli atık beyanı için web adresi: http://cevre.cob.gov.tr.

39. TEHLİKELİ ATIK BEYAN SİSTEMİ - TABS http://cevre.cob.gov.tr

40. Tehlikeli Atık Beyan Sistemi (TABS)

41. Tehlikeli Atık Beyan Sistemi (TABS) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Atık Üreticileri Madde 9-(g) bendi: “Atık beyan formunu her yıl takip eden yılın en geç Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde Bakanlıkça hazırlanan web tabanlı programı kullanarak doldurmak, onaylamak ve çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla” yükümlüdür.

42. MoTAT- Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi Tehlikeli Atık Yönetiminde Elektronik Bilgi ve Takip Sistemine Geçiyoruz Atık kaynağı, toplama/taşıma sistemi, bertaraf tesisleri ve Bakanlık arasında elektronik bilgi ağını kuruyoruz.

43. MoTAT- Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi • Projenin Amacı Proje ile birlikte atık taşıma işlemlerinin tamamının kayıt altına alınması ve bu şekilde atıkların izlenmesi ve denetlenmesi konusundaki etkinliğin artırılması amaçlanmaktadır. • Projenin Kapsamı Proje kapsamında atık takip sisteminin altyapısı geliştirilecek, Bakanlık ve İl Müdürlükleri tarafından kullanılacak izleme ve denetleme uygulamaları ile paydaş kullanıcılar için izleme, düzeltme ve denetleme uygulamaları geliştirilecektir.

44. MoTAT- Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi NİÇİN SÜREKLİ İZLEME?

45. MoTAT- Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi Takibi Kimler Yapacak? KİŞİYE / KURUMA ÖZEL BİLGİLER Atık Üreticileri Lisanslı Taşıyıcılar Lisanslı Tesisler TÜM BİLGİLERİ Bakanlık İlgili Birimler İL BAZINDA BİLGİLERİ İl Müdürlükleri

46. MoTAT- Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi Hangi Bilgilere Ulaşılacak? • 1. FORM NUMARASI • 2. ATIK ÜRETİCİSİ VERGİ NUMARASI • 3. ATIK KODU • 4. ATIK MİKTARI • 5. TAŞIYICI LİSANS NUMARASI • 6. GİDECEĞİ GERİ KAZANIM/BERTARAF TESİSİNİN LİSANS NUMARASI • 7. UATF ÜZERİNDE KAYITLI DİĞER BİLGİLER ( H KODU, FİZİKSE DURUM VS.)

47. Kullanılan Teknoloji

48. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Sunucuları