Dyrektywa 2001/80/WE dzieli duże obiekty energetycznego spalania paliw na trzy kategorie:

1. Uwarunkowania związane z implementacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 2001/80/WE z 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania paliw w Polscedr hab. Inż. Janusz Mikuła

2. Dyrektywa 2001/80/WE podobnie jak dyrektywa 88/609/EWG dotyczy wszystkich obiektów energetycznego spalania paliw, w których moc cieplna wprowadzana do paleniska w paliwie jest równa lub większa niż 50 MWt, z wyłączeniem obiektów, w których produkty spalania są wykorzystywane bezpośrednio w procesach wytwórczych. Do nowej dyrektywy wprowadzono wymagania w zakresie emisji dla procesów spalania w turbinach gazowych, a także dla procesów spalania biomasy. Dyrektywa nie stosuje się do obiektów, w których spalane są odpady objęte dyrektywą 2000/76/WE w sprawie spalania odpadów oraz do procesów spalania w silnikach spalinowych.

3. Dyrektywa 2001/80/WE dzieli duże obiekty energetycznego spalania paliw na trzy kategorie: ­         tzw. najnowsze obiekty, w odniesieniu do których wystąpiono po 26 listopada 2002 r. z wnioskiem o pozwolenie na budowę (a w przypadku braku procedury budowlanej – z wnioskiem na użytkowanie) niezależnie od daty ich uruchomienia i te, które uzyskały pozwolenie 1 lipca 1987 r. lub później i będą uruchomione po 27 listopada 2003 r. Dla tych obiektów ustanowiono około dwukrotnie ostrzejsze normy emisji niż w dyrektywie 88/609/EWG.

4. ­ tzw. nowe obiekty, które – podobnie jak to określono w dyrektywie 88/609 – uzyskały pozwolenie na budowę (lub na użytkowanie)1 lipca 1987 r. lub później oraz w odniesieniu do których wystąpiono przed 27 listopada 2002 r. z wnioskiem o pozwolenie na budowę (a w przypadku braku procedury budowlanej – z wnioskiem na użytkowanie) i które oddane zostały do użytkowania nie później niż 27 listopada 2003 r. Dla tych obiektów ustanowiono (głównie dla NOx), ostrzejsze normy emisji niż w dyrektywie 88/609/EWG. tzw. istniejące obiekty, które – podobnie jak to określono w dyrektywie 88/609 – uzyskały pozwolenie na budowę (lub na użytkowanie) przed 1 lipca 1987 r. Dla tych obiektów w dyrektywie ustanowiono podobne normy emisji jak dla obiektów „nowych” do osiągnięcia od 1.01.2008 lub 1.01.2016 (zależnie od zanieczyszczenia i mocy obiektu) lub zobowiązano ich operatorów do osiągnięcia istotnej redukcji emisji poprzez realizację tzw. krajowego planu redukcji emisji SO2, NOx i pyłu, zwany dalej KPRE. Plan ten powinien być opracowany zgodnie z wytycznymi, które zostaną określone przez Komisję do 27.11.2002

5. Obiekty istniejące, które ze względu na stan techniczny są przeznaczone do likwidacji mogą po 1.01.2008. przepracować max. 20 000 godzin (lecz nie dłużej niż do 31.12.2015 r.) bez obowiązku dostosowania się do wymagań dyrektywy. W takim przypadku operatorzy tych źródeł do 30 czerwca 2004 r. powinni złożyć deklarację o gotowości ich wyłączenia w odpowiednim czasie. Jako rozwiązanie alternatywne wobec stosowania norm emisji dla źródeł istniejących, dyrektywa dopuszcza realizację do 2008 r. i odpowiednio do 2016 r. KPRE z istniejących dużych źródeł spalania prowadzącego do tej samej redukcji emisji, która może być osiągnięta przez stosowanie norm emisji dla źródeł istniejących w 2000 r.

6. Normy emisji dyrektywy, jakie mają obowiązywać od 1 stycznia 2008 r. dla źródeł istniejących, są ostrzejsze od polskich, które będą obowiązywać od 2006 r: - dla paliw stałych: -         SO2: w zakresie mocy źródła powyżej 300 MWt, -         NOx: – w zakresie mocy źródła powyżej 500 MWt, -         Pył: w całym zakresie mocy, - dla paliw ciekłych: -         SO2: w zakresie mocy źródła powyżej 300 MWt, -         NOx: – w całym zakresie mocy, - dla paliw gazowych: -         NOx: – w całym zakresie mocy, Kolejne zaostrzenie wymagań emisji NOx dla istniejących źródeł opalanych paliwami stałymi zgodnie z dyrektywą 2001/80/WE ma nastąpić od 2016 r.

7. Normy emisji, jakie będą obowiązywały źródła nowe są ostrzejsze od polskich: - dla paliw stałych, źródła o mocy powyżej 500 MWt dla NOx (zaostrzenie od 2016 r) - dla paliw ciekłych, źródła o mocy powyżej 500 MWt dla NOx zaostrzenie od 2008 r - dla paliw gazowych, w całym zakresie mocy dla NOx od 2008 r. Normy emisji jakie będą obowiązywały źródła tzw. najnowsze w większości są około dwukrotnie ostrzejsze od tych, jakie będą obowiązywały źródła nowe. Istnieją także pewne różnice w wymaganiach dla turbin gazowych.

8. W dyrektywie 2001/80 dla obiektów, w których jest spalane paliwo stałe i „normy emisji SO2 nie mogą być osiągnięte ze względu na charakterystykę paliwa” zastępczo w stosunku do standardów emisji istnieje możliwość dotrzymania tzw. stopnia odsiarczania (jest to stosunek ilości siarki, która w ciągu określonego czasu nie jest wprowadzana do powietrza z instalacji energetycznego spalania paliw, do ilości siarki zawartej w paliwie wprowadzonym do instalacji energetycznego spalania paliw i zużytym w tym samym czasie). W obecnie obowiązującym rozporządzeniu MŚ z dnia 30 lipca 2001 nie wprowadzono możliwości rozliczania się z emisji poprzez stopień odsiarczania.

9. Polskie przepisy dopuszczają pracę źródła emisji do 240 godzin w kalendarzowym roku bez ochronnych urządzeń odsiarczających. Nowa dyrektywa dopuszcza maksymalnie 120 godzin pracy na 12 miesięcy przy zakłóceniach pracy urządzeń ochronnych. Dyrektywa 88/609 wymagała prowadzenia ciągłych pomiarów dla każdego nowego źródła emisji o mocy powyżej 300 MWt. Podobny wymóg zapisany jest w polskich przepisach z terminem obowiązywania od początku 2001 r, lecz dotyczy wszystkich źródeł (istniejących i nowych), lub grup źródeł o mocy powyżej 300 MWt odprowadzających spaliny wspólnym emitorem. W dyrektywie 2001/80 wymóg prowadzenia ciągłych pomiarów dotyczy wszystkich źródeł o mocy powyżej 100 MWt, przy czym dla źródeł najnowszych w terminie od 27.11.2002 r. a dla źródeł istniejących i nowych w terminie od 27.11.2004r.

10. W związku z wdrożeniem dyrektywy 2001/80 w Polsce może okazać się konieczne między innymi: ·      w terminie do 30.06.2004 r. podjęcie decyzji[1] o wycofaniu kotłów z eksploatacji po 20 000 godzinach pracy licząc od 1 stycznia 2008 r. (lecz nie później niż do końca 2015 r.), które nie będą zobowiązane do spełnienia wymagań ograniczenia emisji określonych w dyrektywie, ·dla obiektów istniejących opalanych paliwami stałymi o mocy powyżej 300 MWt budowa instalacji wysoko-skutecznego odsiarczania spalin do 2007 r.

11. ·dla obiektów istniejących opalanych paliwami stałymi o mocy powyżej 500 MWt zmodernizowanie instalacji pierwotnych do redukcji emisji NOx do 2007 r., a następnie do budowy w tych źródłach, które pozostaną w eksploatacji po 2015 r. dodatkowo katalitycznego (lub w niektórych przypadkach niekatalitycznego) odazotowania spalin. Z konieczności spełnienia części tych wymogów mogłyby być wyłączone obiekty pracujące szczytowo, ·      dla obiektów nowych o mocy powyżej 100 MWt opalanych paliwami stałymi, które zostaną uruchomione po 27.11.2003 zastosowanie wysokoskutecznego odsiarczania i odpylania spalin, a także odazotowania spalin metodami pierwotnymi i katalitycznymi lub zastosowanie kotłów fluidalnych z niekatalitycznym odazotowaniem spalin,

12. Ponadto należy także zwrócić uwagę na konieczność zastosowania dla obiektów istniejących opalanych paliwami stałymi w całym zakresie mocy wysoko-skutecznego odpylania spalin (głębsza niż zakładano dotychczas modernizacja lub wymiana odpylaczy do 2007 r.), budowę dla obiektów opalanych paliwami ciekłymi i gazowymi odpowiednio skutecznych metod redukcji emisji NOx oraz wyposażenie obiektów o mocy powyżej 100 MWt w systemy ciągłego monitoringu emisji do powietrza.

13. Wprowadzenie dyrektywy do polskiego ustawodawstwa związane będzie z dokonaniem dość zasadniczych zmian w ustawie POŚ oraz z koniecznością wydania przepisów wykonawczych. Zmiany będą musiały być dokonane głównie w przepisach dotyczących przeciwdziałania zanieczyszczeniom (POŚ Tytuł III – Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom) oraz mających za przedmiot funkcjonowanie środków finansowo-prawnych (POŚ - Tytuł V – Środki finansowo-prawne), jeśli zostanie wybrana opcja KPRE. Zakładając, że taka decyzja zostanie podjęta, opracowanie instrumentów i mechanizmów prawnych wdrożenia celów KPRE, w tym prawdopodobnie instytucji handlu emisjami, będzie przedsięwzięciem niezwykle skomplikowanym wydaje się jednak, że niezbędnym.

14. W chwili obecnej brak jest przykładów wdrażania KPRE, nawet w postaci projektów, przez państwa członkowskie UE. Niezależnie od tego, podstawowym instrumentem wdrażania Dyrektywy 2001/80/WE będą pozwolenia zintegrowane, gdyż zgodnie z Aneksem I pkt 2 do Dyrektywy 96/61/UE z 24 września 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń źródła energetycznego spalania paliw, w których moc cieplna wprowadzana do paleniska w paliwie przekracza 50 MWt (t.j. mocy odpowiadającej zakresowi stosowania Dyrektywy 2001/80/WE) są objęte jej wymaganiami, w tym obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego przez operatorów tych źródeł na prowadzenia działalności.