Technologie in de thuiszorg: een zorg meer of minder ?

1. Technologie in de thuiszorg: een zorg meer of minder ? Een verkenning naar de algemene en technologische voorwaarden om efficiënte ondersteuning te bieden aan personen met dementie en hun omgeving

2. Workshoppartners • vzw Tandem, Expertisecentrum Dementie te Turnhout. • vzw Thuishulp www.dementie.be www.CTZ.be

3. Overzicht • De behoeften van de mantelzorger/persoon met dementie als basis • Het kantelmoment tot opname beïnvloeden • De mantelzorger in confrontatie met technologische hulpmiddelen • De betaalbaarheid van de technologische ondersteuning • En tot slot….de praktijkervaring

4. Stelling 1 • Het aanbieden van technologie komt neer op het creëren van behoeften • Akkoord • Niet akkoord

5. Behoeften van de mantelzorger Methode: interview met 17 mantelzorgers ahv vragenlijsten 1. Vragenlijst betreffende mantelzorger 2. Schaal ‘Sense of Coherence’ (Antonovsky, 1979,1983) 3. Vragenlijst betreffende persoon met dementie

6. Vragenlijst mantelzorger • Mantelzorger heeft vooral behoefte aan: • Themabijeenkomsten met andere mantelzorgers • Cursus die handvatten aanreikt waardoor de zorg langer vol te houden is • Cursus waarbij men leert om te gaan met de zware taak en het leren de eigen grenzen te herkennen • Informatie over het ziektebeeld dementie

8. Problemen • Problemen mantelzorger: psychisch, psychosociaal en fysiek • Andere verplichtingen komen niet in het gedrang • Nog voldoende ruimte voor zichzelf

10. Samenvattend • Zorg over een langere periode • Quasi full-time job • ‘Kritische punt’ wordt niet bereikt • Vooral behoefte aan: - Informatie - Psycho-educatie om de zorgtaak aan te kunnen en vol te houden - Contact in groep met lotgenoten

11. Sense of coherence • Concept afkomstig van Antonovsky • Gebouwd op drie pijlers die samen sleutelelementen vormen voor het ontwikkelen van een adequate copingstrategie • Comprehensability: in hoeverre begrijp ik mijn situatie? • Manageability: in hoeverre heb ik invloed en controle op mijn situatie? • Meaningfulness: in hoeverre kan ik zin geven aan mijn situatie?

12. Comprehensability

13. Manageability

14. Meaningfulness

15. Sense of coherence

16. Sense of coherence • Zeer hoge score voor wat betreft zingeving • Relatief hoge score voor wat betreft invloed en controle • Relatief lage score voor wat betreft begrijpen van de situatie

17. Sense of coherence • Middel om de draagkracht van de mantelzorger te screenen en te bepalen welke ondersteuning wenselijk is: • Helpen begrijpen (informatie) • Helpen hanteren (psycho-educatie) • Helpen zin geven (psycho-educatie en groepsbijeenkomsten met lotgenoten)

18. Vragenlijst persoon met dementie • Gemiddelde leeftijd 80 jaar • 8 vrouwen en 7 mannen • 11 gehuwd • 2/3 van de kinderen woont dicht in de buurt • 13 personen wonen samen met partner of kind • 14 personen wonen in open of halfopen bebouwing

19. Persoon met dementie • Centrale verzorger is gemakkelijk oproepbaar • Sociale netwerk herleid tot contacten centrale verzorger en familie • Interesses niet langer sociaal gebonden, eerder op zichzelf gericht • Afhankelijkheid op vele terreinen van het dagelijks leven

20. Persoon met dementie • Voornaamste moeilijkheden: • Oriëntatie in tijd, plaats en persoon • Communicatieproblemen • Herhalen van zelfde vragen of uitspraken • Geen moeilijkheden op vlak van • Sociaal storend gedrag • Persoonsgebonden hygiëne • Stemmingstoornissen

21. Conclusies • Voor de mantelzorger: belang van maatregelen die de draagkracht ondersteunen (cfr. Qualidemonderzoek) • Voor de persoon met dementie: belang van ondersteuning bij de oriëntatie in tijd/plaats/persoon, communicatie en geheugenfunctie.

22. Stelling 2 • Permanente thuiszorg aan personen met dementie is een utopie, zelfs met technologische ondersteuning • Akkoord • Niet akkoord

23. Kantelmoment naar opname

24. Conclusies • De noodzaak van permanent toezicht als doorslaggevende factor • Sterke invloed van: • Nachtelijke onrust • Incontinentieproblematiek • Veiligheidsproblemen

25. Conclusies • Technologische ondersteuning dient bij voorkeur in te werken op: • De noodzaak van permanent toezicht • De problemen ivm nachtelijke onrust, incontinentie en veiligheid

26. Stelling 3 De mantelzorger wil in de eerste plaats technologie die het veiligheidsgevoel ondersteunt • Akkoord • Niet akkoord

27. De mantelzorger in confrontatie met technologie • Een verrassend verhaal…..

28. Focusgroepen 3 focusgroepen met mantelzorgers van dementerenden: • Totaal 20 personen • Mantelzorgers wonen in huis of zeer nabij • Gemengd qua zorgverlening aan dementerenden: beginnend, gevorderd en ernstig

29. Focusgroepen • Belangrijkste 10 functionaliteiten:

30. Focusgroepen • 10 minst belangrijke functionaliteiten:

31. Focusgroepen • Belangrijkste functies: • Brandalarmering • Informatiesessies • Inbraakalarmering • Passieve personenalarmering • Dwaaldetectie buiten • Actieve personenalarmering • Camerabewaking • Valdetectie • Info DVD • Centraal aan/uit stand woning

32. Focusgroepen • Bevindingen vanuit de focusgroepen: • Behoeften in piramide L pers. begeleiding Informatie mantelzorgers in groepsverband Veiligheidsondersteuning B

33. Focusgroepen • Opvallende standpunten: • Geen heil in technologische hulpmiddelen voor de directe ondersteuning van de persoon met dementie • Veiligheidsdiensten beantwoorden aan een basale behoefte • Voor ‘Telezorg’ geldt: onbekend is onbemind

34. Conclusies • Drie niveaus van ondersteuning: • Veiligheidsniveau • Informatieniveau • Niveau voor persoonlijke ondersteuning

35. Betaalbaarheid van technologische ondersteuning • Prijsbelevingsonderzoek potentiële gebruiker • Micro-economische evaluatie • Macro-economische evaluatie: extra-polatie van micro-economische gegevens in een macro-economisch model

36. Prijsbelevingsonderzoek Onderzoek in twee stappen: • Prijsbeleving per dienst (wat kost een dienst de mantelzorger per maand aan eigen bijdrage ?) • Behoefte bij max. en min. prijsbeleving • n=20

37. Prijselasticiteit Prijsbeleving (n=20): min. max. Brandalarmering € 10 € 20 Infosessies € 0 € 10 Inbraakalarmering € 2,5 € 10 Passieve personenalarmering € 10 € 25 Dwaaldetectie buiten € 15 € 21 Actieve personenalarmering € 10 € 15 Camerabewaking € 5 € 30 Valdetectie € 5 € 15

38. Prijselasticiteit Behoefte bij minimale prijs: min. J N M Brandalarmering € 10 50% 10% 40% Infosessies € 0 82% 6% 12% Inbraakalarmering € 2,5 63% 27% 10% Passieve personenalarmering € 10 42% 16% 42% Dwaaldetectie buiten € 15 66% 17% 17% Actieve personenalarmering € 10 45% 27% 28% Camerabewaking € 5 54% 38% 8% Valdetectie € 5 77% 15% 8%

39. Prijselasticiteit Behoefte bij maximale prijs: max. J N M Brandalarmering € 20 29% 42% 29% Infosessies € 10 70% 12% 18% Inbraakalarmering € 10 40% 0% 60% Passieve personenalarmering € 25 29% 57% 14% Dwaaldetectie buiten € 21 40% 20% 40% Actieve personenalarmering € 15 0% 20% 80% Camerabewaking € 30 0% 20% 80% Valdetectie € 15 43% 57% 0%

40. Conclusies • Mediaan prijsbeleving is realistisch • Behoefte aan samengestelde pakketten van diensten • Prijs van infosessies is niet bepalend voor deelname • Minimale prijzen: voorgestelde zorgdiensten worden aangeschaft • Maximale prijzen: meer twijfel of afhaken • Men is bereid min 57,5 € en max 136 € per maand te betalen

41. Algemene conclusies • Modulaire opbouw • Flexibele en continue inzet Pers. begeleiding Informatie en Psycho-educatie Veiligheidsondersteuning

42. Algemene conclusies • Veiligheidsniveau: • Rook/brandalarmering • Inbraakalarmering met behulp van sensoren • Passieve personen alarmering met behulp van sensoren • Dwaaldetectiesysteem • Camerabewaking • Beeldcommunicatie met zorgcentrale via huispost of tv

43. Algemene conclusies • Informatie niveau: • Info DVD • Expertisecentrum Dementie • Groepsbijeenkomsten

44. Algemene conclusies • Niveau van persoonlijke begeleiding: • Teleconsult via thuispost • Telecontact met lotgenoten en familie

45. Ziekenhuis Huisarts Familie Werk Centrale • Leveranciers: • kruidenier • fysiotherapie • kapper • kleding • energie • telecommunicatie • buurthuis Beveiliging Veiligheid Zorg aan huis Zorg Comfort ICT / Techniek

46. Stelling 4 • Via de gebruikerservaring van de mantelzorger kunnen we de technologie verder perfectioneren. • Akkoord • Niet akkoord

47. Technologische vereisten Concept: zorgcentrale met verschillende alarmeringsfuncties en videotelefonie • Symmetrische breedbandverbinding • Zorgnetwerk met participatie van alle zorgactoren • Standaardisatie van de verschillende apparaten • Gebruiksvriendelijk: eenvoudig in aanleren en gebruik • Nultolerantie voor ‘missers’ of fouten • Uiterst flexibele en continue inzet van technologie • Procedures en protocollen in samenspraak met zorgactoren, mantelzorgers/personen met dementie • …..

48. V. Technologie in de praktijk vzw THUISHULP

49. Technologie in de Thuiszorg Een zorg meer of minder? Een effectieve test van technologie die kan zorgen voor een meer kwaliteitsvol leven in de thuisomgeving van dementerende personen en hun mantelzorgers

50. Omschrijving project Evalueren van mogelijke technologische oplossingen ter ondersteuning van de mantelzorg en de persoon met dementie met als ultieme doelstelling de dementerende persoon zo lang als mogelijk in zijn of haar vertrouwde omgeving te houden.