ORHAN TAN ŞUBE MÜDÜRÜ e-posta orhantan@meb.tr

1. PERSONEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ORHAN TAN ŞUBE MÜDÜRÜ e-posta orhantan@meb.gov.tr

2. Marifet iltifata tabidir İltifatsız marifet zayidir. Türk Atasözü

3. 1- MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMALARI VE EĞİTİMDE KALİTE ÖDÜLÜ SÜRECİ 2-TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ FELSEFESİ VE TEMEL İLKELERİ

4. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ (TKY) UYGULAMA SÜRECİ

5. M.E.B.’de Toplam Kalite Yönetimi Sürecinin 1990’lı yıllara dayanan bir geçmişi vardır. MEB ile Dünya Bankası arasında 1990’lı yıllarda imzalanan ikraz antlaşması çerçevesinde “Millî Eğitimi Geliştirme Projesi” (MEGP) hazırlanmıştır. Söz konusu proje kapsamında gerçekleşmesi istenenüç hedefbelirlenmiştir:

6. 1.Kaliteli Eğitim - Öğretim Programları İlk ve ortaöğretimde kaliteyi artırarak öğrenci başarısını OECD (İktisadi İşbirliği Kalkınma Teşkilatı) ülkeleri ortalamasına yaklaştırmak 2. Kaliteli Öğretmen Yetiştirme Sistemi Öğretmen eğitiminde kaliteyi ve geçerliliği artırarak OECD (İktisadi İşbirliği Kalkınma Teşkilatı) ülkeleri ortalamasına yaklaştırmak 3. Bilgili ve Kaliteli Yöneticilere Sahip Olma (Eğitim yöneticilerinin yönetim ve işletme becerilerini geliştirerek kaynak kullanımında daha ekonomik ve etkili olabilmeyi sağlamak)

7. Projenin üçüncü hedefini gerçekleştirmek üzere 1994 yılındaYönetimi Değerlendirme ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (YÖDGED)adıyla bir birim kurulmuştur.YÖDGED 21.02.2000 tarihinde Personel Genel Müdürlüğüne bağlanmıştır. YÖDGED öncelikle Bakanlığa bir yönetim anlayışı kazandırmayı hedeflemiş ve o günlerde kamu yönetimin pek tanımadığı ancak gelişen dünyada yaygın olarak kullanılmaya başlayan Toplam Kalite Yönetimi (TKY) anlayışını Bakanlığa taşımak için;

8. Katılımcı anlayışa sahip olan, • Ekip çalışması yapabilen, • Bilgiye ve teknolojiye önem veren ve etkin kullanabilen, • Değişme, gelişme ve iyileşmek için için yönetimin süreçlerini sürekli sorgulayan, • Daha iyi kaliteli hizmet için kendisiyle ve çevresiyle sürekli rekabet edebilen, • İnsana değer veren ve öğrenen birey ve öğrenen organizasyon felsefesini amaç olarak benimseyen, • Risk alabilen v.b. özelliklere sahip bir insan kaynağı kazandırılması hedeflenmiştir.

9. “MEB TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMA YÖNERGESİ VE PROJESİ” Milli Eğitim Bakanlığı merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı ile bağlı okul ve kurumlarda yürütülen faaliyetlerin “Toplam Kalite Yönetimi” anlayışıyla gerçekleştirilmesine ilişkin esas ve usulleri düzenlemek amacıyla Yönerge ve Uygulama Projesi” hazırlanmış ve 1999 yılında Müdürler Kurulu’nda görüşülerek kabul edilmiştir. Yönerge, Kasım 1999 tarih ve 2506 sayılı Tebliğler Dergisinde de yayımlanmıştır.

10. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMASINA AŞAMALI GEÇİŞ Ülkemizde TKY anlayışını yaygınlaştırma gibi bir misyon üstlenmiş olan “Kalite Derneği” ile (KalDer) Bakanlığımız arasında 25 Kasım 1999 tarihinde “İyi Niyet Bildirgesi” (Protokol) imzalanarak bu konuda kararlılığını kamuoyuna deklere etmiş ve bu aşamadan sonra Bakanlık merkez teşkilatında TKY aşamalı bir geçiş ile başlatılmıştır.

11. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMASINA AŞAMALI GEÇİŞ Bakanlığımızda TKY Uygulamaları, EFQM (Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı) Mükemmellik Modeli esas alınarak yürütülmektedir. KalDer desteği sağlanarak Mükemmellik Modeli konusunda başta birim amirleri olmak üzere her birimden en az iki- üç personel bilgilendirilmiştir. Ayrıca Genel Müdürlüğümüz Yönetimi Değerlendirme ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı Uzmanlarınca da birimlerde oluşturulan Kalite Geliştirme, Kriter Ekibi üyelerine ve diğer bütün personeline TKY ve EFQM Mükemmellik Modeli eğitimi verilmiştir. Bilindiği gibi EFQM Mükemmellik Modeli:

12. EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ GİRDİLER SONUÇLAR Temel Performans Sonuçları % 15 Liderlik % 10 Çalışanlar % 10 Müşteri ile ilgili sonuçlar % 15 Süreçler, Ürünler ve Hizmetler % 10 Strateji % 10 Çalışanlarla ilgili sonuçlar % 10 İşbirlikleri ve Kaynaklar % 10 Toplumla ilgili sonuçlar % 10 ÖĞRENME YENİLİKÇİLİK ve YENİLEŞİM

13. Şekilde de görüldüğü üzere EFQM Mükemmellik modeli;beşi “girdi” kriterlerini, dördü “sonuç” kriterleri olmak üzere dokuz Ana kriterden oluşan ve zorunluluk içermeyen bir modeldir. Ayrıca 46 Alt kriter, 174 Göstergeden oluşmaktadır. Girdi Kriterleri; bir kuruluşun yaptığı faaliyetleri ve bunları nasıl yaptığını içerir. Sonuç kriterleri ise; kuruluşun neler gerçekleştirdiğini gösterir. 13 13

14. EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ “ Sonuçlar” “girdilerden kaynaklanır ve “Girdiler” “Sonuçlardan elde edilen geri bildirmeler ile iyileştirilir. • Şeklin alt üst taraflarındaki oklar ise modelin dinamik yapısını ortaya koyar. Bu oklar, girdilerdeki iyeleştirmeleri sağlayan ve böylece sonuçlardaki iyileştirmelere yol açan “Öğrenme, yaratıcılık ve yenileşim” yaklaşımını gösterir. • Her kriterin genel anlamını açıklayan bir tanımı vardır. Her bir kriter, daha iyi anlaşılmasını sağlamak amacıyla, çeşitli sayıda alt kriterlerle desteklenmiştir, Alt kriterler; uygulamada mükemmel kuruluşlarda tipik olarak görülebilecek ve bir değerlendirme sırasında dikkate alınması gereken ayrıntıları açıklayan ifadelerdir. • 14 • 14

15. EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ Son olarak, her alt kriterin altında ilgili alanlar bulunur. Bu maddelerin bir çoğu daha önce açıklanmış olan Temel Kavramlar’la doğrudan ilişkilidir. İlgili olanlar listesinin kullanımı zorunlu ya da değişmez değildir. Alt kriterin daha iyi anlaşılmasını amaçlar. • Okul/kurum ve kuruluşların iş mükemmelliğindeki ilerlemesini ölçmeyi amaçlayanÖZDEĞERLENDİRME’de bu kriterler esas alınmaktadır. • 15 • 15

16. “MEB TAŞRA TEŞKİLATI TKY UYGULAMA PROJESİ” Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarının taşra teşkilatına yaygınlaştırılması amacıyla; “MEB Taşra Teşkilatı Toplam Kalite Yönetimi Uygulama Projesi” hazırlanmıştır. Proje, Şubat 2002 tarih ve 2533 sayılı Tebliğler Dergisinde yayınlanmıştır .

17. Proje çerçevesinde; tüm illerde, TKY anlayışının yaygınlaştırılması hedefi doğrultusunda, 205 TKY İl Formatörü yetiştirilmiştir. TKY uygulamalarında asıl hedef; okulda/sınıfta kaliteyiartırmak ve okul/kurumları TKY anlayışı ile yönetilir hale getirmektir. 17

18. EĞİTİM FAALİYETLERİ

19. TKY Felsefesi ve Temel İlkeleri, EFQM Mükemmellik Modeli, Toplantı ve Zaman Yönetimi, İnsan Kaynakları Yönetimi, Performans Değerlendirme, Kamu ve Eğitim Yönetimi, İletişim, Kurum Kültürü ve Liderlik, Takım Çalışması, Problem Çözme Yöntem ve Teknikleri, Stratejik Planlama, Öğrenen Birey ve Öğrenen Organizasyon vb. Kasım 1999- OCAK 2011 İtibariyle 26045 kişiye; Eğitim Faaliyeti Sayısı: 203 Eğitim İş Günü sayısı: 819 konularda YÖDGED tarafından eğitimler verildi.

20. Sağlık Bakanlığı • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı • Maliye Bakanlığı • Tarım ve Köyişleri Bakanlığı • Denizcilik Müsteşarlığı • Gazi Üniversitesi DİĞER KURUMLARLA DENEYİM PAYLAŞIMI

21. YURTKUR • ÇANAKKALE Hava Radar Mevzi Komutanlığı • Fırat Üniversitesi • Bolu Valiliği • KOSGEB • T.B.M.M. • TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı) DİĞER KURUMLARLA DENEYİM PAYLAŞIMI

22. MEB TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ ÖDÜL SÜRECİ

23. TKY çalışmalarına yönelik olarak, gerek Bakanlığımız merkez ve taşra teşkilatı yönetici,denetici,değerlendirici ve formatörlerce , gerek üniversitelerce yapılan değerlendirmelerde TKY uygulamalarıyla ilgili ödüllendirmenin olmayışı bir eksiklik olarak tespit edilmiştir.

24. Ayrıca kamu kurumlarında bireysel düzeyde değerlendirme ve bu değerlendirmeye dayalı bir ödüllendirme sistemi mevcut olmasına rağmen, takım çalışmaları ile kurum performansının değerlendirilip ödüllendirildiği bir sistem bulunmamaktayidi. Yeni yönetim yaklaşımlarında, birey performansının ölçülmesi yanında, takım çalışmalarının ve kurum performansının izlenmesi ve değerlendirilmesinin önemi vurgulanmaktadır.

25. Bu amaçla hazırlanarak (Ocak 2005 tarih ve 2568 sayılı Tebliğler Dergisinde yayımlanan) yürürlüğe konulan ödül yönergesi ile eğitimde kalite çalışmalarında ödüllendirme, eksikliğinin giderilmesinin yanında, ekip ve kurum performansının değerlendirilmesi de mümkün hale gelmiştir. Böylelikle; bireysel performansın yanında Kurum ve Ekip performansının da ölçülmesi; kamu kurum ve kuruluşlarında ilk kez Millî Eğitim Bakanlığı TKY Uygulamaları Ödül Süreci ile başlatılmıştır. 25

26. TKY Uygulamaları Ödül başvurularını değerlendirecek 245 personelin katıldığı “Değerlendirici Eğitimleri” yapılmıştır. • “TKY Uygulamaları Ödül Yönergesi” çerçevesinde, değerlendirme kriterlerinin esas alınacağı “Eğitimde Kalite Ödülü El Kitabı” 2005 yılında hazırlanmış ve MEB Personel Genel Müdürlüğü (YÖDGED) web sayfasında yayımlanmıştır. 2007 Yılında Revize edilmiştir. • 2010 yılında Ödül kriterlerinin uyarlanması için 16 Farklı Okul-Kurum ödül kriterleri yeniden düzenlenmiştir. Ayrıca “Sağlık Meslek Lisesi,İmam Hatip Lisesi, Anadolu Güzel Sanatlar, Spor Lisesi,vb. okulların kriterlerde düzenlenerek 2011 yılında yürürlüğe konulacaktır. 26

27. GİRDİLER İŞLEMLER SONUÇLAR SÜREÇLER %12 (10) Öğrenci ve Veli (ve İşletme) ile ilgili sonuçlar %25 (15) Finansal Sonuçlar ve Temel Performans Sonuçları %17 (15) Okul/kurumun Planı %9 (10) Çalışanlarla ilgili sonuçlar %13 (10) İnsan Kaynakları Yönetimi %6 (10) LİDERLİK %9 (10) Toplumsal Sosyal Sorumlulukla İlgili Performanssonuçları %5 (10) Maddi Kaynakların, İş Birliklerinin ve Bilgi Birikiminin Yönetimi %4 (10) ÖĞRENME YARATİCİLİK VE YENİLEŞİM

28. 9 ANA KRİTER, • (Girdi ve İşlemler Kriteri) 39 (+11)*Alt Kriter • (Sonuç Kriteri) + 114 (+29)*Gösterge 153 (+40)* = 193*bulunur. • * Meslekî ve Teknik Eğitim Kurumları için ek kriter ve gösterge sayısı 28 28

29. ÖDÜL SÜRECİ Bu Yönergenin amacı, MEB’e bağlı okul ve kurumlarda toplam kalite yönetimi uygulamalarında emsallerine göre üstün başarı gösteren okul/kurum ve ekiplerin ödüllendirilmesine ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir. 29

30. TKY Uygulamaları Ödül Yönergesikapsamında iki kategoride oluşan üç aşamalı bir değerlendirme yapılmaktadır. ÖDÜL KATEGORİLERİ 1.Yılın Kaliteli Okulu/Kurumu 2.Yılın Ekibi Ödülü AŞAMALAR 1. İlçe 2. İl 3.Bakanlık

31. ÖDÜLE BAŞVURU Ödül için okullar/kurumlar, yaptıkları çalışmalarla ilgili olarak; yılın kaliteli ekibi kategorisinde 15 sayfayı, yılın kaliteli okulu/kurumu kategorisinde ise 40 sayfayı geçmeyecek şekilde, hazırlayacakları raporla bağlı bulundukları il/ilçe millî eğitim müdürlüğüne başvururlar.

32. ÖDÜL SÜRECİ İl/ İlçeye her iki kategoride başvuran Okul/kurumlar İlçe her iki kategoride ilk üçe giren okul/kurum ve ekipleri belirler ve ödüllendirir. İl düzeyinde ilçede ilk üçe giren okul/kurum ve ekipler değerlendirilerek ilin ilk üçü belirlenir ve ödüllendirilir. İller, her iki kategoride birinci olan okul/kurum ve ekiplerin raporlarını Türkiye geneli değerlendirme için Bakanlığa gönderir.

33. Bakanlık, raporlar üzerinden yapacağı değerlendirmede her iki kategori için ilk 10’a giren okul/kurum ve ekipleri belirler. Belirlenen bu okul/kurumlar yerinde ziyaret (saha ziyaretleri) edilerek tekrar değerlendirilir ve her iki kategoride ilk 3’ girenokul/kurum ve ekiplerin birincilik, ikincilik ve üçüncülüködülleri Bakanlıkça yapılan Paylaşım Toplantısında verilmektedir. Bunların dışında saha ziyaretine kalan her iki kategoridekiokul/kurumlara da teşvik ödülleri verilmektedir. 33

34. BAKANLIKÇA YAPILAN DEĞERLENDİRMEDE DERECEYE GİREN OKUL/KURUM VE EKİPLERE VERİLECEK ÖDÜLLER 1) Yılın Kaliteli Okulu/kurumu kategorisinde;(a)Birinciye; Yılın Kaliteli Okulu/Kurumu Birincilik Ödülü, Birincilik Beratı, Plaket ve Özdeğerlendirme ekibi üyelerinin her birine Takdir Belgesi,(b)İkinciye; Yılın Kaliteli Okulu/Kurumu İkincilik Ödülü, İkincilik Beratı, Plaket veÖzdeğerlendirme ekibi üyelerinin her birine Takdir Belgesi, 34 34

35. (c)Üçüncüye; Yılın Kaliteli Okulu/Kurumu Üçüncülük Ödülü, Üçüncülük Beratı, Plaket ve Özdeğerlendirme ekibi üyelerinin her birine Takdir Belgesi (d)Son değerlendirmeye kalan diğer okul/kurumlara MEB Kalite Teşvik Ödülü ve Özdeğerlendirme ekibi üyelerinin her birine Teşekkür Belgesi verilir. 35 35

36. Yılın Kaliteli Ekibi Kategorisinde ise;a) Birinciye; Yılın Kaliteli Ekibi Birincilik Ödülü, Plaket ve ekip üyelerinin her birine Takdir Belgesi b) İkinciye; Yılın Kaliteli Ekibi İkincilik Ödülü, Plaket ve ekip üyelerinin her birine Takdir Belgesi, c) Üçüncüye; Yılın Kaliteli Ekibi Üçüncülük Ödülü, Plaket ve ekip üyelerinin her birine Takdir Belgesi, (d) Son değerlendirmeye kalan diğer okullara /kurumlara MEB Kalite Teşvik Ödülü ve ekip üyelerinin her birine Teşekkür Belgesi verilir. 36 36

37. İl ve ilçeler ise yaptıkları değerlendirme sonucunda dereceye giren okul/kurum ve ekiplere verecekleri ödüllü kendileri belirlemektedir. Ödüller manevi anlamda olsa da imkanlar ölçüsünde farklı ödüller vermek de söz konusu olabilmektedir. 37

38. Değerlendirme: Değerlendirme sürecinde merkez ve taşra için formlar geliştirilmiştir. Ekip değerlendirmesinde kullanılacak form Yönergenin 3 numaralı ekinde, Okul/kurum performansının değerlendirmesi için kullanılacak form Yönergenin 4 numaralı ekinde yayımlanmıştır.

39. Ekip Değerlendirme Formu 1-Seçilen problemin/iyileştirme konusunun okul/kurum için önem derecesi :(Özdeğerlendirme ile ilgisi paydaş şikayet veya isteklerinde yer alması, stratejik plan ile ilişkisi) (10) 2-Seçilen problemin/iyileştirme konusunun okulun/kurumun misyonu ile ilişkisi: (ana hizmet,destek hizmet) 18 3-Problemin / iyileştirme konusunun tanımlanmasındaki yeterlilik: 4-Problem çözme/ kalite geliştirme tekniklerinin doğru ve yerinde kullanılma derecesi: 5-Problemin çözüm seçeneklerinin/ iyileştirme adımlarının belirlenmesi ve seçimi

40. 6-Çözüm ya da iyileştirme adımlarının uygulanması için yapılan plânlama: 7-Belirlenen hedeflerin gerçekleşme derecesi / problemin çözümündeki ya da iyileştirme çalışmasındaki başarı: 8-Çözümün ya da iyileştirmenin okula / kuruma, hizmet götürülen kesime, çalışana vb. sağladığı katma değer: 9-Problemin çözümündeki / iyileştirmedeki orijinallik, başka kurumlar için örnek ve model olma özelliği: 10-Yapılan çalışmanın raporlama ve sunum kalitesi

41. KURUM PERFORMANSI Kurum performansının değerlendirilmesinde EFQM Mükemmellik Modelinden yararlanılmıştır.

42. Kalite İle İlgili Kurumsal Performansı Ölçen Modeller; • EFQM Mükemmellik Modeli • Malcolm Baldrige Modeli • Deming Ödülü Modeli • ISO 9001 (2000) Modeli • CEDEFOP (Mesleki Eğitimin Geliştirilmesi İçin Avrupa Merkezi) Modeli • İskoçya Eğitim Modeli

43. Eğitim Kurumlarında TKY Uygulamaları Paylaşım Toplantısı ve Ödül Törenleri 1.Paylaşım Toplantısı 28 Ağustos 2003 tarihinde MEB Şura Salonunda, (TKY Ödül Yönergesinden önce) 2.Paylaşım Toplantısı 14 Haziran 2006 tarihinde Başkent Öğretmenevi’nde, 3. Paylaşım Toplantısı 13 Haziran 2007 tarihinde Başkent Öğretmenevi’nde,4. Paylaşım Toplantısı 10 Haziran 2008 tarihinde Başkent Öğretmenevi’nde, 5. Paylaşım Toplantısı 17 Haziran 2009 tarihinde Başkent Öğretmenevi’nde, 6. Paylaşım Toplantısı 15 Haziran 2010 tarihinde Başkent Öğretmenevinde gerçekleştirilmiştir. 7. Paylaşım Toplantısı 02 Haziran 2011 tarihinde Başkent Öğretmenevinde gerçekleştirilmiştir. 49 49

44. 2005-2006 Öğretim Yılında BAKANLIĞIMIZA; OKUL/KURUM KATEGORİSİNDE 52, EKİP KATEGORİSİNDE + 54, OLMAK ÜZERE TOPLAM 106 ÖDÜL BAŞVURU RAPORU GELMİŞTİR.

45. 2006-2007 Öğretim Yılında BAKANLIĞIMIZA; OKUL/KURUM KATEGORİSİNDE 61, EKİP KATEGORİSİNDE + 64, OLMAK ÜZERE TOPLAM 125 ÖDÜL BAŞVURU RAPORU TESLİM EDİLDİ. 2006 Yılına Göre Artış % 18 55

46. 2007-2008 Öğretim Yılında BAKANLIĞIMIZA; • OKUL/KURUM KATEGORİSİNDE 59, • EKİP KATEGORİSİNDE +66 OLMAK ÜZERE TOPLAM 125 ÖDÜL BAŞVURU RAPORU TESLİM EDİLDİ.

47. 2008-2009 Öğretim Yılında BAKANLIĞIMIZA; • OKUL/KURUM KATEGORİSİNDE 56, • EKİP KATEGORİSİNDE +58 OLMAK ÜZERE TOPLAM 114 ÖDÜL BAŞVURU RAPORU TESLİM EDİLDİ.

48. 2010 YILI OKUL/KURUM KATEGORİSİ 65 EKİP KATEGORİSİ 73 TOPLAM 138 70

49. 2010 YILI YILIN KALİTELİOKULU/KURUMUKATEGORİSİ DERECE ÖDÜLLERİ BİRİNCİLİK ÖDÜLÜ (dört okul arasında paylaşılmıştır) Mehmet Akif Ersoy Anaokulu ANTALYA/Kepez Zübeyde Hanım Kız Teknik ve Meslek Lisesi BURSA/Osmangazi Çengelköy Lisesi İSTANBUL/Üsküdar 9 Mart İlköğretim Okulu RİZE/Çayeli İKİNCİLİK ÖDÜLÜ (dört okul arasında paylaşılmıştır) Latife Hanım Anaokulu AYDIN/Nazilli Karşıyaka Anaokulu İZMİR/Karşıyaka Özel Gençlik İlköğretim Okulu KONYA/Meram Mehmetçik İlköğretim Okulu TEKİRDAĞ/Çorlu ÜÇÜNCÜLÜK ÖDÜLÜ (beş okul ve bir kurum arasında paylaşılmıştır) Yenituran İlköğretim Okulu ANKARA/Altındağ Atatürk İlköğretim Okulu BALIKESİR Tayfur Bayar Lisesi ESKİŞEHİR/Tepebaşı Atakent İlköğretim Okulu MUĞLA/Dalaman Başöğretmen İlköğretim Okulu ORDU 71 71

50. 2010 YILI YILIN KALİTELİOKULU/KURUMUKATEGORİSİ TEŞVİK ÖDÜLLERİ İMKB İlköğretim ADIYAMAN Halk Eğitim Merkezi ve ASO BARTIN Ülkü İlköğretim Okulu ISPARTA Elvanlı İlköğretim Okulu MERSİN/Erdemli Mehmet Akif Ersoy İlköğretim Okulu ŞANLIURFA Mehmet Akif Ersoy Görme Engelliler İlköğretim Okulu TOKAT Anadolu Lisesi ZONGULDAK/Krz. Ereğli 72 72 72