Oturma bölgelerinde ortalama su kullanımı

1. Oturma bölgelerinde ortalama su kullanımı

2. İnsan başına su sarfiyatı düşünülürken, ya bütün yerleşim merkezleri için bir tek değer alınır veya sanayi ve ticaret merkezleri ayrıca hesaba katılır.

3. Kanallara gelen debiler, kanal şebeke planı üzerinde her kanala su veren alan ve bu alanlarda yaşayan insan sayısına göre hesaplanır.

4. Bir yerleşim merkezinin değişik bölgelerinde nüfus kesafeti (yoğunluğu) farklı olabileceği için, birim alandan gelen kullanılmış su miktarı da bölgeden bölgeye değişebilir. Her bir kanalın debisi, bizzat sularını aldığı bölgeden gelen debi ile kendisine bağlanan kanalların debileri toplanarak bulunur.

5. Kanal hesaplarına en uçtan başlanır. Kanalların, küçük rakam kanal başlangıcını gösterecek tarzda numaralanması tavsiye edilir. Her kanala sularını veren alanlar caddeler arasındaki adaların açıortaylarını çizmek suretiyle bulunur.

6. Bir atık su kanal şebekesi

7. Kanallara sızan zemin suları • Yer altı suyunun seviyesine ve kanal şebekesinin kalitesine bağlı olarak çoğu zaman bir miktar yer altı suyu kanallara girer. • Bazı durumlarda ise kanal suları dışarı sızmak suretiyle yer altı suyuna karışır. • İyi inşa edilmiş ve uygun şartlarda işletilen kanal şebekelerinde bu iki durum da istenmez.

8. Kanallara sızan zemin suları • Bunun için, kanal çapları hesaplanırken kanallara girmesi muhtemel yer altı suyu miktarının bilinmesi gerekir. • Sızıntı şeklinde kanala giren suyun miktarı; kanal çapına, malzemesine, boyuna ve inşa şekline, izolasyon metot ve malzemesine, zemin cinsine ve yer altı suyunun seviyesine bağlıdır.

9. Kanallara sızan zemin suları • Kanala sızan zemin suyunun hesabı için kesin bir metot yoktur. Ancak yaklaşık tahminler yapılabilir. • a) Kanalların toplama havzalarına göre: Burada kanala birim alandan girecek su miktarı tahmin edilir; (0,25 l/sn.ha) • b) Kanal boyuna göre: Bu durumda birim kanal boyundan sızan debi tahmin edilir; (ortalama 0,80 L/sn.km)

10. c) Kanal boyuna ve çapına göre: Bu durumda kanal boyu ile birlikte kanal çapı da göz önünde bulundurulur. Büyük çaplı kanallarda sızma daha fazla olur. Ayrıca bacalar da zemin sularının kanallara giren miktarını arttırır.

11. Kanalların hidrolik hesabı ve kanallardaki akış • Genel bir kural olarak, atık su kanalları yarı dolu, yağmursuyu ve birleşik sistem kanalları tam dolu olarak boyutlandırılır. • Ancak tam dolu olarak hesaplanan kanallar da çoğu zaman yarı dolu akarlar. • Senenin çok az bir zamanında tam doluluk meydana gelebilir.

12. Kanalların yarı dolu olarak hesaplanmalarının sebepleri şunlardır: • Atık suların kimyasal özelliklerinden dolayı, kanal kapasitelerinin zamanla azalması (kesit daralması), • Atık suların zamanla ayrışarak gaz meydana getirmeleri nedeniyle bu gazların ayrılmasını sağlayacak gerekli hacim,

13. Kanalların yarı dolu olarak hesaplanmalarının sebepleri şunlardır: • Genelde yeraltından kanallara sızan sular hesaba katılmaz. Bunun için bir kapasite bırakılması, • İlerde artacak kullanılmış suların kısmen de olsa alınabilmesi.

14. Gerek kanallara gelen debinin zamanla değişik değerler alması ve gerekse de kullanılmış suların içinde bulunan yabancı maddelerin kanal karakterini değiştirmesi dolayısıyla kanallardaki akışlar düzgün değildir.

15. Kanallarda düzgün olmayan akışın nedenleri; • Normal akan bir kanala yandan ikinci bir kanalın bağlanması akım rejimini bozar. • Kanal çapının, eğiminin ve yönünün değiştiği yerlerde sular kabarır ve alçalır.

16. Kanallarda düzgün olmayan akışın nedenleri; • Kanal üzerindeki özel yapılar, akımın karakterini değiştirir. • Kanal sularının taşıdığı yabancı maddelerin miktarı zaman ve yere göre değişir.Bu maddeler bazı bölgelerde kanal tabanında birikerek kanaldaki akış rejimini değiştirir.

17. Kanal hesapları • Kanalların hesabında hidrolikte bilinen çeşitli formüller kullanılır. • Genel olarak bir kesitten geçen debi: Q = V.A formülü ile hesaplanır. Burada A en kesit alanını, V su hızını, Q debiyi gösterir. Bu formüldeki V su hızı çeşitli şekillerde ifade edilebilir.

18. Kanal hesapları • Su hızı için Chezy , Kutter, Prantl-Colebrook formülleri kullanılabilir. • Bu formüller yardımıyla kanalların dolu akması halinde kanal eğimine göre debi ve hızı veren tablolar düzenlenmiştir.

19. Kanallardaki akış, tam dolu olmadığından su derinliğinin ve hızın yarı doluluktaki değerlerinin bulunması için, doluluk eğrileri kullanılır.