Morgen is vandaag, maar dan anders

Morgen is vandaag, maar dan anders ANVR Congres Dresden, 16 november 2013 Lou Spoor, Strategie Achmea

Rode draad: omgaan met onzekerheden Trends & onzekerheden Strategische opties Scenario’s ? ? ? vaardigheden

Aanjagers verandering (1) Technologie + Menselijk kapitaal

Aanjagers verandering (2) Gedrag De oorlogsgeneratie ‘10-’40 De babyboomers ‘40-’60 De keuzegeneratie ’60-.. bron: Peter Ester ea. 2008

Aanjagers verandering (3) Demografie 1950: 10 mln 2060: 17,9 mln bron: CBS

Worden we straks allemaal 100...? ? bron: James Oeppen (2006)

... zou kunnen: tot nu toe altijd onderschat bron: Verbond van Verzekeraars (2010)

Demografie en economische groei Afwijking van normale groeipad, toe te schrijven aan demografische veranderingen bron: Journal of Indexes 2013-10

Vooruitzicht Duitsland? bron: FD

Nederland? bron: Ministerie van Financiën (2010) Effecten financiële crisis niet volledig meegenomen

Gevolg: majeure onzekerheid... ? Welvaarts- ontwikkeling

... die verdelingsvraag oproept Hoe schaarste verdelen? Binnen generaties Tussen generaties

Steeds minder in huishoudportemonnee Ontwikkeling beschikbaar inkomen en BBP afgelopen 25 jaar bron: DNB (2013) o.b.v. data CBS • Trend, geen gevolg financiële crisis • Belangrijk deel verklaring: pensioen- en zorglasten

Overheid schuift risico’s door • Overheid: risico’s van balans • Minder collectief, meer eigen verantwoordelijkheid • Grootste posten collectieve uitgaven: zorg & pensioen • Meer op bordje consument overheid bedrijven consumenten

Gevolgen levensloopinkomen en –vermogen Verdeling tussen generaties: jongeren in het nadeel • Grootste toename armoederisico 2011 bij 30-ers en 40-ers • Toekomstige koopkracht? • Arbeidsmarkt (meer flex) • Studiefinanciering • Kindregelingen • Woonlasten • Pensioenopbouw • Zorgkosten ▼ ▼ ▼ ▼

Perspectief jongere generaties: pensioen • Voorstel Rutte-II verlaging pensioenopbouw • Eigen berekening Syntrus Achmea: modaal inkomen ca. 30% minder opbouw • = ±4 jaar langer werken • Moeten jongeren ook al vanwege levensverwachting • Gevolgen voor pensioeninkomen of vrije tijd vermogensopbouw vermogensconsumptie pensioenleeftijd

Perspectief jongere generaties: zorg Premiestijging, als zorgkostentrend doorzet bron: Miljoennenota 2012

Overigens worden ouderen niet ontzien Zorglasten alleenstaande 65-plussers (2012) • Ook bij thuiszorg meer uit eigen zak betalen • Druk op besteedbaar inkomen • Vermogen wegsluizen? • Zorgtoerisme? bron: VWS, beantwoording Kamervragen begroting 2012

Gedrag: klant moet èn wil aan het stuur Meer risico Minder bestedingsruimte De selectieve consument De keuzegeneratie

Vereist anders aanbieden en herordening ketens Informatietechnologie • Selectieve consument • Zelf zoeken • Zelf kiezen • Zelf assembleren Nieuwe allianties, soms met ex-concurrenten

Nieuwe competentiegedreven allianties Indruk uit eigen scenario-analyses: geen enkele partij kan in z’n eentje alle uitdagingen aan

Voorbeeld nieuwe alliantie Banken en verzekeraars Pensioen-uitvoerders • Individuele vermogensopbouw • Sterk in individuele klantbenadering • Collectieve vermogensopbouw • Sterk in massa- administraties Nieuwe pensioenvehikels met inviduele opbouw Vermogens-opbouw &communicatie Administratie

Gevolgen klantcommunicatie • Zelf kiezen  kunnen kiezen? • Betekent voor financiële producten: • risico’s begrijpen • afwegen: zekerheid  rendement/risico • effect keuzes begrijpen, soms over zeer lange termijn Klantcommunicatie opnieuw uitvinden

Voorbeeld: pensioen 20e 21e eeuw bron: Syntrus Achmea

Kortom, stof genoeg Welvaart op peil? Pensioenonder druk Jongeren minder te besteden Langer werken = minder vrije tijd Kritisch kiezende consument Dure/schaarse zorg: zorgtoerisme? Nieuwe aanbodketens Klant- communicatie

Toekomst ver weg? Trends zijn zichtbaar, onzekerheden benoembaar Analyse: beeld van no-regret moves en keuzes Wie als laatste partner kiest, heeft minder keus

Morgen is vandaag, maar dan anders......dus de toekomst is vandaag begonnen

Morgen is vandaag, maar dan anders