Próchnica okresu dzieciństwa

1. Próchnica okresu dzieciństwa Małgorzata Bałazińska gr.J Filip Kulewicz gr.I

2. Wywiad • Wywiad przeprowadzamy z rodzicami bądź opiekunami dziecka • Określenie czynników etiologicznych nieprawidłowości zębowo-zgryzowo-szczękowych • Wywiad rodzinny wnosi o charakterze genetycznym wady • Wywiad osobniczy dostarcza informacji o czynnikach, które mogły mieć szkodliwy wpływ na rozwój narządu żucia w okresie prenatalnym, okołoporodowym i pourodzeniowym

3. Obecne dolegliwości:-informacje dotyczące natury, okoliczności powstania i rodzaju bólu, czynników zaostrzających czy powodujących ulgę, a także na temat wyrzynania zębówDotychczasowe leczenie stomatologiczne:-jak dziecko reagowało na różne metody leczenia-czas wyrzynania zębów i rozwój uzębienia-jakie leczenie zapobiegawcze zostało wdrożone-poprzednie metody kontrolowania bóluDotychczasowe problemy zdrowotne:-wywiad ogólnolekarski ze zwróceniem uwagi na wszystkie układy i narządy ciałaPrzebieg ciąży:-długość trwania porodu-masa urodzeniowa-uzyskana wartość w skali Apgar-problemy przedurodzeniowe i okołoporodowe, a zwłaszcza podczas porodu-wcześniactwo oraz specjalistyczne leczenie neonatologiczne

4. Wzrost i rozwój:- rozwój mowy i słownictwa- umiejętności motoryczne- rozwój społeczny, kontakt z otoczeniemObecne leczenie medyczne:-przyjmowane leki-obecne leczenie-odpornośćWywiad rodzinny i socjalny:-rodzinny wywiad dotyczący poważnych schorzeń-rodzinne drzewo genealogiczne-szkoła, zachowanie w klasie-mowa, problemy z wymową-zwierzęta, hobby, zainteresowania

5. Badanie kliniczne • Badanie zewnątrzustne- budowa głowy i szyi, asymetria twarzy, zmiana zabarwienia tkanek, uszkodzenie powłok twarzy, powiększenie węzłów chłonnych, zaburzenia stawów skroniowo-żuchowych. • Badanie wewnątrzustne- ocena błony śluzowej, badanie języka, stan dziąseł, nieprawidłowości w ustawieniu zębów, braki zębów, ruchomość zębów czy fragmentów wyrostka zębodołowego, braki struktury twardych tkanek zęba i ich zasięg, reakcja ozębnej na opukiwanie, reakcja miazgi na bodźce. • Badania dodatkowe- rtg, testy na żywotność zębów, badania bakteriologiczne,

6. Próchnica wczesna, przyczyny • CZYNNIKI ZWIĄZANE Z MATKĄ – OGÓLNE, CIĄŻA • patologiczny przebieg, zatrucie ciążowe • choroby matki (choroby przebiegające z wysoką temperaturą,choroby reumatoidalne) • niewłaściwe odżywianie matki • stres • naświetlanie promieniami rtg w czasie ciąży - niezgodność czynnika RH - palenie tytoniu • ciąża bliźniacza • kolejność ciąży • czas jaki upłynął od poprzedniej ciąży • patologiczny poród • wiek rodziców

7. CZYNNIKI ZWIĄZANE Z DZIECKIEM – OGÓLNE - OKRES NOWORODKOWY, NIEMOWLĘCY • choroby przebyte w pierwszych miesiącach życia- choroby zakaźne, przebiegające z wysoką temperaturą, awitaminozy • Ogólne zaburzenia ząbkowania (występowanie biegunek i wymiotów doprowadzające do odwodnienia organizmu) • naświetlanie promieniami rtg okolic głowy w czasie pierwszego roku życia • nieprawidłowa dieta, brak karmienia naturalnego • ząbkowanie przed 6 miesiącem życia

8. CZYNNIKI MIEJSCOWE: • miejscowe działanie cukru na tkanki a)zasypianie dziecka z butelką (słodki pokarm) b)karmienie pomiędzy głównymi posiłkami c)spożywanie słodkich płynów między posiłkami d)podawanie niemowlętom smoczków z cukrem w celu uspokojenia - częste podawanie leków w postaci syropów - dieta kariogenna (pokarmy oblepiające zęby, pokarmy o niskim pH, wysokosłodzone) - brak zabiegów higienicznych

9. POSTACIE PRÓCHNICY ZĘBÓW MLECZNYCH • Próchnica wczesna (caries praecox) - Próchnica okrężna (caries circularis) - Próchnica kwitnąca (caries florida) - Próchnica butelkowa (bottle caries syndrom)

10. PRÓCHNICA WCZESNA Powstaje kilka miesięcy po wyrznięciu zębów mlecznych (do 3 roku życia), głównie w zębach trzonowych i siekaczach. W trzonowcach zmianami objęta jest powierzchnia żująca, w siekaczach zmiany pojawiają się w okolicach przyszyjkowych na powierzchniach wargowych. Charakteryzuje się gwałtownym przebiegiem (krótkim czasie dochodzi do powikłań ze strony miazgi). Stały, niezahamowany postęp procesu chorobowego mimo prowadzonego leczenia.

11. International Classification of Diseases Dental caries • * Arrested dental caries • * Dental caries extending into dentine • * Dental caries extending into pulp • * Dental caries limited to enamel • * Dental caries of root surface • * Dental caries of smooth surface • * Dental caries pit and fissure • * Dental caries, unspecified • * Odontoclasia • * Other dental caries

12. classification of root caries: • 1. Color (light /dark brown, black); • 2. Texture (smooth, rough); • 3. Appearance (shiny or glossy, matte or non-glossy); • 4. Perception on gentle probing (soft, leathery, hard); • 5. Cavitation (loss of anatomical contour); • measured by 2 main indices: the DMF (decayed, missing orfilled teeth) in adults and the DF (decayedor filled teeth) in children.

13. PRÓCHNICA WCZESNA • CZYNNIKI ROZWOJU PRÓCHNICY • drobnoustroje • wczesna kolonizacja jamy ustnej przez bakterie S. mutans • brak rutynowej higieny jamy ustnej • Substrat • cukry w napojach, mleku, odżywkach podawane przed snem lub w nocy • wysoka częstość spożywania cukrów zawartych w pożywieniu i napojach • nawyk podawania butelki jako uspokajacza • przedłużone karmienie piersią/ butelką

14. PRÓCHNICA WCZESNA • CZYNNIKI ROZWOJU PRÓCHNICY • Gospodarz • niskie wydzielanie śliny w nocy • świeżo wyrznięte, niedojrzałe zęby • niedojrzały system obronny immunologiczny i nieimmunologiczny • występowanie rozwojowych uszkodzeń szkliwa • ogólny stan zdrowia • Czynniki socjalne • poziom wiedzy prozdrowotnej rodziców • status ekonomiczny

15. Demineralizacja > remineralizacja powstanie ubytku próchnicowego Dominacja próchnicotwórczej flory bakteryjnej – wysokie nagromadzenie wysokiego poziomu bakterii S. mutans metabolizujących przy niskim pH Kolonizacja S. mutans i próchnicotwórzej flory Próchnica wczesna jako 3-stopniowy rozwój zmiany

16. PRÓCHNICA OKRĘŻNA dotyczy wszystkich zębów przednich. Ubytek zajmuje powierzchnię wargową, styczne i podniebienne. Postępujący proces niszczy szkliwo, obejmuje głębsze warstwy zębiny, dochodzi do odłamania korony a pozostające kikuty zębów pokryte są rozmiękłą zębiną.

17. PRÓCHNICA KWITNĄCA rozwija się gwałtownie. Dotyczy wielu zębów równocześnie i obejmuje wszystkie ich powierzchnie. Destrukcja tkanek twardych doprowadza do powikłań ze strony miazgi i odłamania korony zęba.

18. PRÓCHNICA BUTELKOWA proces przebiega szybko rozpoczyna się na powierzchniach wargowych przednich zębów szczęki a następnie obejmuje wszystkie powierzchnie. Główną przyczyną jest karmienie i zasypianie dziecka z butelką z pokarmem nadmiernie słodzonym.

19. DIAGNOZOWANIE ZMIAN PRÓCHNICOWYCH

20. DAGNOZA PRÓCHNICY • • wczesna diagnoza zmian próchnicowych ma istotne znaczenie, gdyż próchnica nie jest zwykłym procesem demineralizacji, ale zmieniającym się procesem destrukcji i naprawy • ślina jest doskonałym płynem remineralizującym przy zachowaniu równowagi sprzyjającej naprawie poprzez modyfikacje diety, stosowanie fluorków i usuwanie płytki • im wcześniej zdiagnozuje się próchnicę tym lepiej, gdyż łatwiej zremineralizują się mniejsze zmiany niż większe; zmiany w postaci ubytków twardych tkanek mogą ulec zatrzymaniu

21. POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE • • dobre oświetlenie • suchy ząb bez złogów • powiększenie (np. specjalne okulary, lupa) • krytyka tradycyjnego stosowania zgłębnika • niszczy wczesną zmianę próchnicową (która mogłaby ulec zatrzymaniu) powodując faktyczny ubytek tkanki • ułatwia przenoszenie bakterii z jednego badanego miejsca do drugiego, co ułatwia rozprzestrzenianie się procesu próchnicowego • zatem zgłębnik nie powinien być stosowany w diagnozowaniu próchnicy • • rentgenodiagnostyka, głównie zdjęcie rtg skrzydłowo-zgryzowe

22. POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE • transiluminacja • - światło halogenowe • włókna fiberooptyczne - FOTI • kamera wewnątrzustna • spektroskopia fluorescencyjna – fotoluminiscencja • fluorescencja wzbudzana laserem – aparat Diagnodent • pomiar oporności – impedancja spektroskopowa – aparaty Electronic Caries Meter, Electrical Caries Monitor

23. POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE powierzchnie styczne Zgłębnik Separatory ortodontyczne Protetyczne masy silikonowe Nić dentystyczna

24. Leczenie dzieci powinno składać się z 4 etapów • Etap 1- na podstawie badania klinicznego i radiologicznego ustala się wstępnie plan leczenia, opiekunowie otrzymują instrukcję dotyczącą kontroli diety i higieny jamy ustnej, wykonuje się niezbędne testy diagnostyczne, usuwa zęby, których nie można wyleczyć, opracowuje się ubytki próchnicowe, wypełnia czasowo

25. Etap 2- ocenia się wyniki testów diagnostycznych, wyniki kontroli czynników etiologicznych, projektuje i realizuje odpowiednie metody profilaktyczne, kontroluje się stan przyzębia i warunki zgryzowe • Etap 3- realizuje się plan leczenia zachowawczego (jeśli trzeba- leczenie chorób przyzębia i leczenie ortodontyczne)

26. Etap 4- obserwacja rozwoju procesu próchnicowego w czasie poprzednich etapów leczenia pozwala zakwalifikować dziecko do grupy dzieci leczonych rutynowo lub do grupy wymagającej indywidualnego programu zapobiegania i leczenia

27. Leczenie próchnicy zębów mlecznych Remineralizacja Impregnacja Korony stalowe Wypełnienie ubytków próchnicowych

28. Remineralizacja • Stosowana w próchnicy początkowej (plama próchnicowarozwija się w szkliwie przy czym zewnętrzna powierzchnia szkliwa pozostaje początkowo nietknięta wskutek remineralizującego działania śliny) • Polega na miejscowym zastosowaniu związków fluoru, co wzmaga wytrącanie się składników mineralnych w miejscu uszkodzenia • Stosowane po oczyszczeniu z osadu, przemyciu, odtłuszczeniu i osuszeniu

29. Zabieg powtarza się kilka razy w odstępach kilkudniowych • Szczególnie polecane lakiery fluorkowe (Duraphat, Fluor-Protector) w których działanie fluoru jest przedłużone • Najkorzystniej działają preparaty o niskich stężeniach fluoru, ale stosowane przez dłuższy czas

30. Impregnacja • Ma na celu przesycenie próchnicowo zmienionych tkanek zęba środkami chemicznymi działającymi bakteriobójczo i mineralizująco, co powoduje utwardzenie uprzednio rozmiękłych mas • W zębach mlecznych impregnację stosuje się w ubytkach płaskich i rozległych, obejmujących duże powierzchnie zęba, w przypadku próchnicy w obrębie szkliwa lub szkliwa i powierzchownej warstwy zębiny

31. Mechaniczne przygotowanie ubytku do zabiegu polega na usunięciu rozmiękłych, próchnicowo zmienionych tkanek, zdjęciu nawisów szkliwa i wygładzeniu powierzchni ubytku • Powierzchnie styczne rozszerza się klinowato, aby nie zalegały tam resztki pokarmowe • Wygładzoną powierzchnię ubytku przemywa się wodą utlenioną, odtłuszcza i osusza

32. W Polsce do impregnacji stosujemy azotan srebra bądź chlorek cynku

33. Azotan srebra • W r-rze 25-30% nanosi się na uprzednio przygotowaną powierzchnię i osusza aby wytrąciły się kryształki azotanu srebra • Następnie zwilża się powierzchnię strącalnikami- roztworem glukozy, eugenolem, 4% r-rem hydrochinonu, 6% r-rem kwasu pirogalusowego, płynem Lugola, nalewką jodową • U dzieci do 2 r.ż. U których proces próchnicowy przebiega bardzo gwałtownie lepsze wyniki zapewnia stosowanie 50% r-ru azotanu srebra

34. Impregnowane powierzchnie zmieniają barwę na ciemną, co jest niekorzystne ze względów estetycznych. Zabieg powtarza się 3-krotnie podczastej samej wizyty, a następniepodczas kilku kolejnych wizyt w odstępach 7-,10-dniowych. Po upływie kilku miesięcy zabieg się powtarza. Jeżeli na uprzednio impregnowanych powierzchniach stwierdzi się próchnicę , należy dokonać korekty opracowania mechanicznego, polegającej na usunięciu rozmiękłych tkanek i wygładzeniu powierzchni.

35. Chlorek cynku • Stosowany w stężeniu 30-50% a jako strącalnika używamy 10% r-r żelazocyjanku potasu • Metoda ta jest mniej skuteczna i nie prowadzi do przebarwienia tkanek zęba • W przypadku ostrego przebiegu próchnicy, zwłaszcza u młodszych dzieci, lepsze wyniki osiąga się używając azotanu srebra

36. Zabieg impregnacji należy przeprowadzać z dużą ostrożnością, ze względu na właściwości żrące środków impregnujących. Nieumiejętne ich stosowanie prowadzi do uszkodzenia tkanek miękkich, zwłaszcza błony śluzowej dziąsła. Dlatego poleca się izolować dziąsła wazeliną. Ubytek zwilża się środkiem impregnującym za pomocą wacika nawiniętego n instrument, po uprzednim odsączeniu go w płatku ligniny, osusza łagodnym strumieniem powietrza, a następnie zwilża się strącalnikiem, unikając kontaktu z błoną śluzową dziąsła. Zaimpregnowaną powierzchnię zęba osusza się ciepłym powietrzem.

37. Impregnacja jest metodą leczenia próchnicy równoważną z metodą wypełniania ubytków próchnicowych, stosowana z bardzo dobrym skutkiem w przypadku ubytków rozległych, wielopowierzchniowych, niezapewniających wypełnieniu dobrej retencji.

38. Korony stalowe • Produkowane fabrycznie z różnych stopów (np. 77% niklu, 15% chromu, 7% żelaza) w różnych rozmiarach dostosowanych do wielkości zęba • Korony na zęby przednie są koronami okienkowymi, na zęby trzonowe- mają wymodelowaną powierzchnię żującą • Wskazaniem do użycia koron są nieregularne, rozległe ubytki próchnicowe, obejmujące więcej niż 2 powierzchnie zęba

39. Im dziecko jest młodsze, tym bardziej wskazane jest zastosowanie korony stalowej. Shelton poleca również użycie koron w przypadku pourazowych uszkodzeń korony zęba, u dzieci upośledzonych psychicznie z zaniedbaną higieną jamy ustnej oraz w przypadku nadmiernego ścierania się zębów w celu zachowania prawidłowych warunków zgryzowych.

40. Koronę stalową odpowiedniego rozmiaru skraca się przed użyciem, wygładza jej brzegi, kontroluje, a wymodelowaną powierzchnię żującą dostosowuje do warunków zgryzowych. Zakłada się ją po usunięciu próchnicowo zmienionych tkanek i zabezpieczeniu miazgi przez założenie podkładów.

41. Zalety tej metody: • Nie jest kosztowna ani pracochłonna • Pozwala na przywrócenie funkcji zęba • Zmniejsza ryzyko tworzenia się nowych ubytków próchnicowych • Utrudnia osadzanie się płytki nazębnej na gładkiej powierzchni • Jest łatwa i przyjemna dla dziecka, ponieważ większa część pracy wykonywana jest poza jamą ustną

42. Wypełnianie ubytków próchnicowych

43. Opracowywanie ubytków u małych pacjentów • Powinno się wykonywać w warunkach maksymalnego komfortu • W przystępny sposób wytłumaczyć dziecku, który ząb i w jaki sposób zamierzamy opracowywać • Należy dążyć do wyeliminowania bólu lub zmniejszenia go do minimum (znieczulenie miejscowe) • Maksymalnie krótki czas zabiegów • Oczyszczanie ubytków powinno być przeprowadzane w sposób przerywany, regulowany przez dziecko (np. przez podniesienie ręki)

44. Etapy opracowania ubytku • Otwarcie ubytku, zapewniające dobry dostęp i wygląd • Zniesienie nawisających tkanek nad ogniskiem próchnicowym • Usunięcie próchnicowo zmienionych tkanek • Nadanie ostatecznego kształtu, stwarzającego dobre warunki retencyjne

45. Przy opracowywaniu ubytków w zębach mlecznych obowiązują zasady według Blacka. • Należy jednak uwzględnić pewne modyfikacje wynikające z właściwości zębów mlecznych takich jak: • Wymiary i kształty koron • Morfologia miazgi • Konfiguracja pryzmatów szkliwa • Powierzchnie styczne

46. Wprowadzenie do profilaktyki próchnicy zębów w okresie ich rozwoju: Wpływ pożywienia na jakość tkanek twardych wapń Białka tłuszcze i węglowodany Witaminy: a c d3 Udział bakterii i procesie rozwoju próchnicy Związek miedzy próchnicą a dietą Znaczenie fluoru w profilaktyce próchnicy

47. Dla zdrowia zębów oraz w profilaktyce próchnicy duże znaczenie mają związki fluoru, ponieważ należą do tych mikroelementów, które odgrywają istotną rolę w budowie kości i w rozwoju zębów. Związki fluoru mogą być przyswajane przez organizm dwojako: wewnętrznie (metoda endogenna) i zewnętrznie (metoda egzogenna) Stosowanie związków fluoru

48. Metoda Endogenna Fluor możemy przyjmować pod wieloma postaciami: • fluorkowanej wody pitnej • soli kuchennej • gumy do żucia • innych artykułów spożywczych Taka forma przyjmowania fluoru (choć nie pozbawiona zalet) nie pozwala na ustalenie dokładnej jego dawki..

49. W postaci kropelek lub tabletek fluorkowych Krople fluorkowe możemy podawać niemowlętom bezpośrednio do buzi na język, do przegotowanej wody, herbatki, soku, ale nigdy do mleka i przetworów mlecznych, gdyż fluor dodany do mleka łączy się z wapniem i traci właściwości lecznicze. • Najprostszym (najdokładniejszym) sposobem dawkowania fluoru będzie przyjmowanie go w postaci kropelek lub tabletek fluorkowych

50. Przyjmowanie tabletek fluorowych oraz past fluorowanych ma znaczenie zapobiegawcze jedynie w okresie tworzenia się i wapnienia związków zębowych, gdy czynne są adamantoblasty, a więc u kobiet w ciąży (u płodu), u dzieci i młodzieży. Badania naukowe nie dowiodły aby fluor przy zębach stałych hamował próchnicę zębów. Jest to biologicznie (fizjologicznie) niemożliwe. W lecznictwie wykorzystuje się tabletki fluorowe – Natrium fluoratum (fluorek sodowy) – tabl. do ssania. Są stosowane do terapii osteoporozy oraz profilaktyki próchnicy zębów.