230 likes | 495 Views
Elektriciteit 1. Les 12 Capaciteit. H o o f d s t u k. 24. Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie. Condensatoren Bepalen van de capaciteit Condensatoren in serie en parallel Opslag van elektrische energie Diëlektrica. 24.1 Condensatoren.
E N D
Elektriciteit 1 Les 12 Capaciteit
H o o f d s t u k 24 Capaciteit, diëlektrica,opslag van elektrische energie • Condensatoren • Bepalen van de capaciteit • Condensatoren in serie en parallel • Opslag van elektrische energie • Diëlektrica 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.1 Condensatoren • Een condensator wordt gebruikt om lading op te slaan en bestaat uit twee dicht bij elkaar geplaatste geleiders die elkaar niet raken. • Basisvorm: twee evenwijdige platen met oppervlakte A, onderlinge afstand d en gescheiden door een isolator. • Vaak worden de platen opgerold tot een spiraalvormig cilindertje. FIGUUR 24.1 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
Condensatorsymbool: of Elektrisch schema 24.1 Condensatoren • Als over een condensator een potentiaalverschilV wordt aan-gebracht, worden de beide platen snel geladen: de ene plaat krijgt een negatieve lading, de andere een even grote positieve lading. FIGUUR 24.2 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
[groottes] (24.1) 24.1 Condensatoren • Empirische vaststelling: de grootte van de lading is evenredig met de grootte van de aangelegde spanning: • De evenredigheidsconstante C is de capaciteit van de condensator. • Eenheid van capaciteit: F (farad) =C/V FIGUUR 24.2 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
Bereik van de capaciteit van gewone condensatoren: [pijlenconventie] (24.1) [pijlpunt van de spanning bij de lading Q] 24.1 Condensatoren • C hangt niet af van de aangelegde V, maar is volledig bepaald door de “configuratievan de geleiders” =hun vorm, hun relatieve positie en het materiaalertussen. • Algebraïsche uitbreiding: Q en V kunnen positief of negatief zijn, maar hebben steeds hetzelfde teken : • Cis dus positief - mits de pijlenconventie gerespecteerd wordt. 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.1 Condensatoren • Opgave A • In figuur 24.3 zijn voor drie condensatoren A, B en C grafieken weergegeven van de lading versus het potentiaalverschil. • Welke condensator heeft de grootste capaciteit? FIGUUR 24.3 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.2 Bepalen van de capaciteit • Experimenteel: door de lading Q en de spanning V te meten. • Bij eenvoudige configuraties: analytisch berekenbaar. • In deze paragraaf wordt de tussenruimtevacuüm verondersteld, of gevuld met lucht ( vacuüm). [pijlenconventie] (24.1) [pijlpunt van de spanning bij de lading Q] 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.2 Bepalen van de capaciteit Vlakkeplaatcondensator (basisconfiguratie) • De platen hebben oppervlakte A en onderlinge afstand d. • De capaciteit C volgt uit het verband tussen de spanning V=Vbaen de lading Q. FIGUUR 24.4 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
[vlakkeplaatcondensator] (24.2) 24.2 Bepalen van de capaciteit Vlakkeplaatcondensator (basisconfiguratie) • De platen hebben oppervlakte A en onderlinge afstand d. • De capaciteit C volgt uit het verband tussen de spanning V=Vbaen de lading Q. FIGUUR 24.4 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
De evenredigheidblijft ook geldig voor een spiraalvormige cilindrische condensator (fig. 24.1b). • De factor moet worden aangepast als een isolator (diëlektricum) wordt gebruikt tussen de geleiders (zie §24.5). [vlakkeplaatcondensator] (24.2) 24.2 Bepalen van de capaciteit Vlakkeplaatcondensator (basisconfiguratie) FIGUUR 24.1b 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.2 Bepalen van de capaciteit • Voorbeeld 24.1 Condensatorberekeningen • (a) Bereken de capaciteit van een condensator met evenwijdige platen waarvan de platen 20 cm x 3,0 cm groot zijn en van elkaar gescheiden worden door een luchtspleet van 1,0 mm. • (b) Hoe groot is de lading op elke plaat wanneer de platen worden aangesloten op een 12 V-batterij? • (c) Hoe groot is het elektrisch veld tussen de platen? • (d) Schat de benodigde oppervlakte A van de platen om een capaciteit van 1F te realiseren als de luchtspleet d tussen de platen gelijk blijft. • Oplossing 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.2 Bepalen van de capaciteit • Voorbeeld 24.2 Cilindrische condensator • Een cilindrische condensator bestaat uit een binnengeleider met straal Rb die omgeven is door een coaxiale cilindrische buitengeleider met binnenstraal Ra. • De geleiders zijn gescheiden door lucht ( vacuüm). • Beide cilinders hebben een lengte . • Leidt een formule af voor de capaciteit. FIGUUR 24.6 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.2 Bepalen van de capaciteit • Voorbeeld 24.2 Cilindrische condensator • Een cilindrische condensator bestaat uit een binnengeleider met straal Rb die omgeven is door een coaxiale cilindrische buitengeleider met binnenstraal Ra. • Aanpak • We laden de binnengeleider met Q. • We berekenen de spanning V=Vba. • De capaciteit C volgt uit het verband tussen de spanning V=Vba en de lading Q. FIGUUR 24.6 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
Voorbeeld 22.6 Een geladen lijn 24.2 Bepalen van de capaciteit • Voorbeeld 24.2 Cilindrische condensator • Een cilindrische condensator bestaat uit een binnengeleider met straal Rb die omgeven is door een coaxiale cilindrische buitengeleider met binnenstraal Ra. • Oplossing • We laden de binnengeleider met Q. • De veldsterkte volgt uit de stelling van Gauss (vb. 22.6). FIGUUR 24.6 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.2 Bepalen van de capaciteit • Voorbeeld 24.2 Cilindrische condensator • Een cilindrische condensator bestaat uit een binnengeleider met straal Rb die omgeven is door een coaxiale cilindrische buitengeleider met binnenstraal Ra. • Oplossing FIGUUR 24.6 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
[cilindrische condensator] 24.2 Bepalen van de capaciteit • Voorbeeld 24.2 Cilindrische condensator • Een cilindrische condensator bestaat uit een binnengeleider met straal Rb die omgeven is door een coaxiale cilindrische buitengeleider met binnenstraal Ra. • Oplossing FIGUUR 24.6 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.2 Bepalen van de capaciteit • Opgave C • Hoe groot is de capaciteit per eenheid van lengte van een cilindrische condensator met stralen Ra =2,5 mm en Rb =0,4 mm ? • (a) 30 pF/m • (b) -30 pF/m • (c) 56 pF/m • (d) -56 pF/m • (e) 100 pF/m • (f) -100 pF/m 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie
24.2 Bepalen van de capaciteit • Voorbeeld 24.4 Capaciteit van twee lange, evenwijdige draden • Schat de capaciteit per eenheid van lengte van twee erg lange rechte evenwijdige draden die elk een straal Rd hebben, homogeen verdeelde ladingen +Q en -Q bezitten en zich op een afstand d van elkaar bevinden. • De geleiders zijn gescheiden door lucht ( vacuüm). FIGUUR 24.8 11-9-2014 - Hoofdstuk 24 - Capaciteit, diëlektrica, opslag van elektrische energie