İÇ DENETİM Kavramsal Çerçeve Yapılanma Biçimi

1. İÇ DENETİMKavramsal ÇerçeveYapılanma Biçimi Hazırlayan M. Aykut KELECİOĞLU Ağustos 2014

2. İÇ DENETİM NEDİR? • Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü’nün (TheInstitute of InternalAuditors-IIA) Haziran 1999’da kabul etmiş olduğu tanıma göre; "İç denetim, bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim, kurumun risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kurumun amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.”

3. İç denetim, bir organizasyon yapısı içinde bağımsız bir değerlendirme fonksiyonu için kurulan ve kurumun faaliyetlerini kontrol ve değerlendirme hizmetlerini sunan bir birimdir. • İç denetim yönetsel bir kontroldür; diğer kontrollerin etkinliğini ölçer ve değerlendirir. • iç denetim mali nitelikteki faaliyetler ile mali nitelikte olmayan faaliyetlerin gözden geçirilerek değerlemesinin yapıldığı bir denetim türüdür. • Günümüzde iç denetim; işin doğru yapılıp yapılmadığı yerine doğru işin yapılıp yapılmadığını irdeleyen bir yaklaşımı gündeme getirmektedir. Dünün işlem ve hata odaklı iç denetim yaklaşımı, bugün süreç odaklı, işin etkinliğinin artırılmasına yönelik stratejik akıl ortaklığına doğru değişim ve gelişim göstermiştir.

4. İÇ DENETİMİN FONKSİYONLARI • GÜVENCE SAĞLAMA • DANIŞMANLIK

5. GÜVENCE SAĞLAMA FONKSİYONU • Güvence sağlama fonksiyonu aslında denetim faaliyetinin en klasik olarak nitelendirilebilecek fonksiyonudur. • Uluslararası İç Denetim Standartlarına göre güvence hizmetleri; kurumun risk yönetimi, kontrol ve yönetişim süreçlerine dair bağımsız bir değerlendirme sağlamak amacıyla delillerin objektif bir şekilde incelenmesidir. Mali yapıya, performansa, mevzuat ve düzenlemelere uyuma, bilgi sistemleri güvenliğine ve ihtimam denetimine (duediligence; ayrıntılı durum tespit çalışması) yönelik görevler bu kapsamdaki örneklerdir.

6. DANIŞMANLIK FONKSİYONU • Danışmanlık Hizmetleri; her hangi bir idarî sorumluluk üstlenmeden, bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden, niteliği ve kapsamı denetlenen ile birlikte kararlaştırılan istişarî faaliyetler ve bununla bağlantılı diğer hizmetlerdir. Usul ve yol göstermek, tavsiyede bulunmak, işleri kolaylaştırmak ve eğitim vermek, bu kapsamdaki faaliyet örnekleridir • İç denetçiler, danışmanlık hizmetlerini normal veya rutin çalışmalarının bir parçası olarak ya da kurum yönetiminin talepleri üzerine yürütebilir.

7. DANIŞMANLIK FONKSİYONU Resmî danışmanlık görevleri: Planlanmış ve yazılı bir anlaşmaya tâbi olan görevler. Gayriresmîdanışmanlık görevleri: Daimî komitelere katılmak, sınırlı süreli projeler, belli bir proje veya amaca yönelik toplantılar ve olağan bilgi alışverişi gibi rutin faaliyetler Özel danışmanlık görevleri: Bir birleşme ve devralma ekibine ya da sistem dönüştürme ekibine katılmak Acil durum danışmanlık görevleri: Bir felâket veya olağanüstü nitelikte başka bir olay sonrasında, faaliyetlerin sürdürülmesi veya toparlanması amacıyla kurulan bir ekibe katılmak ya da özel bir talebi karşılamaya veya acil bir işi yetiştirmeye yardımcı olmak için, geçici yardım vermek amacıyla kurulmuş bir ekibe katılmak.

8. BAĞIMSIZLIK VE OBJEKTİFLİK • İç denetim faaliyeti bağımsız olmak zorundadır • İç denetim faaliyetinin sorumluluğunu etkili bir şekilde yerine getirmek için gerekli olan bağımsızlık mertebesine erişmek amacıyla iç denetim yöneticisi üst seviye yönetime ve yönetim kuruluna doğrudan ve sınırsız bir şekilde ulaşma imkânına sahiptir • İç Denetim Yöneticisi, kurum içinde, iç denetim faaliyetinin sorumluluklarını yerine getirmesine imkân sağlayan bir yönetim kademesine bağlı olmak zorundadır. İç Denetim Yöneticisi, en az yılda bir, yönetim kuruluna iç denetim faaliyetinin kurum içi bağımsızlığını teyit etmek zorundadır. • İç denetim faaliyeti (birimi), iç denetimin kapsamının belirlenmesi, iç denetim işlerinin yapılması ve sonuçların raporlanması konularında her türlü müdahaleden uzak ve serbest olmak zorundadır. • İç Denetim Yöneticisi Yönetim Kurulu ile doğrudan iletişim ve etkileşimde olmak zorundadır. • İç denetçiler, tarafsız ve önyargısız bir şekilde davranmak ve her türlü çıkar çatışmasından kaçınmak zorundadır.

9. İç denetim biriminin fonksiyonel açıdan yönetim kuruluna bağlı olması ve ona raporlama yapması, idari açıdan da genel müdür veya CEO’ya bağlı olması en doğrusu olup IIA tarafından da önerilmektedir. İdari açıdan CEO’ya bağlılık, fonksiyonel açıdan yönetim kuruluna bağlılık yerine geçmez. İdari açıdan bağlılık öncelikle kurum idaresinden sorumlu en üst düzey yönetici olan genel müdür veya CEO’nun denetim sonuçlarından haberdar olması, iç denetim faaliyetleri amacıyla iç kontrol sisteminin işlerliği konusunda tarafsız bir değerlendirme alması, denetim bulgularına ilişkin ilgili birimlerce alınacak önlemlerin alındığından ve iç denetim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için gerekli kaynakların ayrıldığından emin olunması anlamını taşır.

10. İÇ DENETİMİN KAPSAMI • Uluslar arası İç Denetim Standartlarına göre; İç denetim faaliyeti; sistematik ve disiplinli bir yaklaşımla, yönetişim, risk yönetimi ve kontrol süreçlerini değerlendirmek ve bu süreçlerin iyileştirilmesine katkıda bulunmak zorundadır.

11. İÇ DENETİMİN KAPSAMI/FONKSİYONEL OLARAK BÖLÜMÜ

12. KURUMSAL YÖNETİM (YÖNETİŞİM) • Uluslararası İç Denetim Standartlarına göre yönetişim; yönetim kurulu tarafından kurum amaçlarına ulaşmaya yönelik olarak, kurum faaliyetlerinin raporlanması,yönlendirilmesi ve izlenmesi amacıyla uygulanan yapı ve süreçlerin bir bileşimidir. • Kurumsal yönetim, kurum faaliyetlerinin hedeflerinin belirlenmesi, hissedarlar, yönetim kurulu ve yöneticiler arasındaki ilişkilerin, karşılıklı hak ve yükümlülüklerin net olarak belirlenmesi, bu hedeflere ulaşmak için kurum faaliyetlerinin yönetilmesi ve kontrol edilmesi için geliştirilen politika , süreçler ve yapının oluşturulması, bu yapı ve kurum faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine yönelik yönetim kurulunun güçlü bir gözetim sisteminin olmasıdır. Bunlara ilave olarak; kurum hedeflerinin gerçekleştirilmesine tutarlı ve sorumlu yönetim ve operasyonlar, etik kurallara bağlılık, hissedarların yanı sıra kurum çalışanları, müşteriler, tedarikçiler, kamu otoriteleri gibi muhtelif hedef ve beklentileri olan paydaşların menfaatlerinin etik kurallara uygun bir şekilde korunması kurumsal yönetim tanımının ortak özellikleri arasındadır.

13. KURUMSAL YÖNETİM (YÖNETİŞİM) • Türkiye, bir bütün olarak kurumsal yönetim ilkeleri ile ilk kez 2003 yılında Sermaye Piyasası Kurulu’nun girişimiyle tanışmıştır. Bu tarihten 2011 yılına kadar, halka açık şirketlerce “gönüllülük” esasına dayalı olarak uygulanması öngörülen kurumsal yönetim ilkelerine ilişkin hukuki ve teknik altyapı oluşturulmuştur. 2011’de yapılan düzenleme ile borsada işlem gören şirketlerden belli niteliğe haiz olanlar için kurumsal yönetim ilkelerine uyum zorunluluğu getirilmiş, 2013 yılında ise halka açık anonim şirketlerin yanı sıra, kıyasen uygulanmak üzere sermaye piyasası kurumlarını, borsaları, piyasa işleticilerini ve diğer teşkilatlandırılmış piyasaları da kapsayacak şekilde Sermaye Piyasası Kuruluna kurumsal yönetim ilkelerini uygulatma konusunda yetki verilmiştir. • Ülkemizde kurumsal yönetim kapsamındaki firmalar, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayımlanan “kurumsal yönetim ilkelerine” ve konu ile ilgili olarak yayımlanmış tebliğlere uymak durumundadırlar.

14. RİSK YÖNETİMİ • Bütün firmalar hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla tüm faaliyet ve operasyonlarında gerek kendi organizasyon yapıları ile iç işleyişlerinden ve gerekse dış etkilerden kaynaklanan muhtelif risklerle karşı karşıya kalmaktadırlar. Tüm bu risklerden doğabilecek zararların yok edilmesi veya azaltılması için söz konusu risklerin sistematik risk yönetim süreci takip edilerek kurumsal çapta yönetilmesi gerekmektedir. Risk yönetimi süreci ise, risklerin tanımlanması, uygun bir şekilde ölçülmesi ve yönetilmesi adımlarını içermektedir. • Kurumsal Risk Yönetimi;  şirketi etkileyebilecek potansiyel olayları tanımlamak, riskleri şirketin kurumsal risk alma profiline uygun olarak yönetmek ve şirketin hedeflerine ulaşması ile ilgili olarak makul bir derecede güvence sağlamak amacı ile oluşturulmuş; şirketin yönetim kurulu, üst yönetimi ve tüm diğer çalışanları tarafından etkilenen ve stratejilerin belirlenmesinde kullanılan, kurumun tümünde uygulanan sistematik bir süreçtir.

15. RİSK YÖNETİMİ • Kurumsal Risk Yönetiminin bir şirkete sağladığı başlıca faydalar; Sürdürülebilir karlılık ve büyümenin sağlanması, gelir dalgalanmalarının minimize edilmesi, risk kararlarının daha sağlıklı alınması, sürprizlere hazırlıklı olunması, stratejilerin ve alınan risklerin uyumlu olması, fırsatların ve tehditlerin daha iyi tespit edilmesi, rekabet gücünün arttırılması, etkili kaynak kullanımı, yasa ve düzenlemelere uyum, itibar ve güvenin korunması, kurumsal yönetim kalitesinin sürekliliği, şirket değerinin yükselmesidir.

16. İÇ KONTROL İç kontrol; kurumun yönetim kurulu, üst yönetimi ve diğer personeli tarafından etkilenen ve aşağıdaki hedeflerin yerine getirildiğine dair makul güvence sağlamak amacıyla dizayn edilmiş kapsamlı bir süreçtir. • Operasyonların etkinliği ve verimliliği • Finansal raporların güvenilirliği • Yasa ve mevzuata uyum

17. İÇ KONTROL Operasyonların etkinliği ve verimliliği, tüm operasyonel süreçlerin kurum aktiflerini, maddi kaynaklarını ve kıymetlerini koruyacak ve muhafaza edecek şekilde etkin, verimli, düşük maliyet ve performans ile kullanılmasını, üretim, satış, hizmet operasyonlarının etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesi ile karlılık hedeflerine ulaşılmasını kasteder. Finansal raporların güvenilirliği, firma faaliyetlerine yönelik tüm dönemsel ve yıllık faaliyet raporlarında yer alan verilerin ve açıklamaların doğruluğunun saptanmasını, Mevzuata uyum ise gerek finansal raporlama gerekse diğer tüm firma faaliyetlerinde tüm dış yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile kurum içinde geliştirilen politika ve prosedürlere uyumlu olarak faaliyet göstermesini ifade etmektedir.

18. İÇ DENETİM TÜRLERİ Uluslararası İç Denetim Standartlarına uygun olarak iç denetim türlerini 5’e ayırmak mümkündür. 1. Finansal Denetimler: Finansal tabloların mevcudiyeti veya hazırlanması, bütünlüğü veya tamlığı, finansal tablolarda yer alan haklar veya yükümlülükler, finansal tabloların sunumu ve açıklanması süreçlerinin başarılı olup olmadığı konularında güvence sunmayı hedefleyen ve söz konusu süreçlerden bir veya birkaç tanesini aynı anda kapsayan denetim faaliyetleridir. 2. Kontrol Güvence Denetimleri: Operasyonel, finansal veya mevzuata uygunluk alanlarına ilişkin önemli kontrol faaliyetlerinin dizaynı ve işlerliğine yönelik sunulan güvence hizmetidir. 3. Mevzuata Uygunluk Denetimleri: Kurum tüm iş ve işlemlerinin; gerek kurum içi “iç mevzuata” gerekse kurum dışı kurumu ilgilendiren “dış mevzuata” uyumunun kontrol edilmesidir. 4. Bilgi Teknolojileri Denetimi: BT denetimi, kurumun tüm teknolojik altyapısının, donanım, yazılım, güvenlik ve bilgiye erişim konularının belli prensipler doğrultusunda sistematik bir şekilde denetime tabi tutulmasıdır. 5. Operasyonel Denetimler: Kurumların aktiflerinin olası herhangi bir zarar ve kayıp riskine karşı korunması, performans ve karlılık hedeflerinin gerçekleştirilmesini de içerecek şekilde kurumların her türlü operasyonlarının etkinliğine ve verimliliğine yönelik güvence hizmeti sunulmasıdır.

19. YENİ TTK’DA İÇ DENETİM • Yeni TTK’nun, 366. maddesinin ikinci fıkrası, yönetim kurulunun işlerin gidişini izlemek, kendisine sunulacak konularda rapor hazırlamak, kararlarını uygulatmak veya iç denetim amacıyla içlerinde yönetim kurulu üyelerinin de bulunabileceği komiteler ve komisyonlar kurulabileceğini hükme bağlamıştır. • Kanunun 366. madde hükümlerinde yer alan ifadeler kurumsal yapılarda ihtiyaç duyulan hususlar olup, iç denetim faaliyeti ve denetim komitesi uygulamalarının sermaye şirketlerinde gerekli hale geleceğini öngörebiliriz.

20. YENİ TTK’DA İÇ DENETİM • Kanunun 375. maddesinin 1/c fıkrasında; “Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal plânlama için gerekli düzenin kurulması”yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez yetkileri arasında yer almaktadır. Bu hükmün gerekçesine baktığımızda ise; finans denetimi ile iç denetimin kastedildiğini görüyoruz. Kanunun gerekçesinde; finans denetim düzeninin kurulması, şirketin iş ve işlemlerinin denetlenmesine ilişkin bir iç denetim sisteminin ve bunu yapacak örgütün (bölümün) bulunması öngörülmektedir. Kanunun söz konusu gerekçesinde bahsedilen iç denetim sistemiyle “iç kontrol” sistemi, bunu yapacak örgüt olarak ise “iç denetim birimi” anlaşılmalıdır.

21. YENİ TTK’DA İÇ DENETİM 375. maddenin (e) fıkrasında ise “Yönetimle görevli kişilerin özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetiminin” de yönetim kurulunun devredilemez yetki ve görevleri arasında bulunmaktadır.

22. YENİ TTK’DA İÇ DENETİM • TTK’nun 378. Maddesinde “pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde, yönetim kurulu, şirketin varlığını, gelişmesini ve devamını tehlikeye düşüren sebeplerin erken teşhisi, bunun için gerekli önlemler ile çarelerin uygulanması ve riskin yönetilmesi amacıyla, uzman bir komite kurmak, sistemi çalıştırmak ve geliştirmekle yükümlüdür. Diğer şirketlerde bu komite, denetçinin gerekli görüp bunu yönetim kuruluna yazılı olarak bildirmesi halinde derhal kurulur.” hükmü yer almaktadır. (Risklerin Erken Saptanması ve Yönetilmesi Komitesi) • Bu hüküm, hisse senetleri borsada işlem gören şirketlerde kurumsal yönetim ilkelerinin bir uygulamasıdır. Tüm şirketler için öngörülmüş olan finans denetimi (375. Madde) ve denetim komitesi yanında bir diğer iç kontrol mekanizmasıdır. Bu komitenin denetim komitesinden farkı, denetim komitesinin yönetimi gözetim altında tutmasına karşılık bu komitenin sadece risklere odaklanmış olmasıdır. Denetçinin bir diğer önemli görevi de gereklilik ortaya çıktığı takdirde komitenin kurulması, hisse senetleri borsada işlem görmeyen bir şirketten de istemesidir.

23. DENETİM KOMİTESİ Bir çok kurumsal yönetim prensibinde yönetim kurullarının belli sorumluluklarını yerine getirmesinde yardımcı olmak amacıyla, nihai sorumluluk yönetim kurulunda kalmak üzere, bağımsız yönetim kurulu üyeleri arasından seçilerek oluşturulacak komitelere yer verilmektedir. Bu komitelerin en önemlileri arasında denetim komitesi yer alır.

24. DENETİM KOMİTESİ • Denetim komitelerinin sorumluluklarını iki başlık altında izlemek mümkündür. • Finansal raporlama ve bağımsız dış denetim faaliyetlerine ilişkin sorumluluklar • İç Kontrol, İç Denetim ve Risk yönetimi faaliyetlerine ilişkin sorumluluklar • Denetim komitelerinin firmaların risk yönetimi sistemlerinin de yeterliliğini gözden geçirmesi sorumluluğu bulunmakla birlikte, son yıllarda risk yönetimi gözetiminin yine yönetim kurullarının bir alt komitesi olan risk yönetim komitelerine verildiği görülmektedir. Yeni TTK’da da aynı yöntem izlenmiş kurumların risklerinin yönetilmesi görevinin “Risklerin Erken Saptanması ve Yönetilmesi Komitesi”neverilmiştir.

25. KURULACAK DENETİM BİRİMİNİN ORGANİZASYON YAPISINDAKİ YERİ • Denetim biriminin “bağımsızlığı” ilkesi gereğince, Uluslararası Denetim Standartlarının da önerdiği şekliyle kurulacak olan denetim biriminin doğrudan yönetim kuruluna bağlı olması bir gerekliliktir. Denetimin yönetimin “vazgeçilemez ve devredilemez” bir görevi olduğu yönündeki yeni TTK düzenlemeleri de yukarıda belirtilen gerekliliği destekler mahiyettedir. • Kanımızca başka hiçbir şirket birimine özgü TTK’da düzenleme yapılmamışken, denetime özgü olarak yönetime böyle bir görev verilmesi denetimin tüm şirketler için olması gereken öneminden kaynaklanmaktadır. Ayrıca çalışmamızın incelenen organizasyon şemalarının büyük bir çoğunluğunda denetim biriminin yönetim kuruluna bağlı olduğu görülmektedir. • Bu bağlamda gerek yasal düzenlemeler, gerek uluslararası standartlar, gerek uygulamada karşılaşılan örnekler dikkate alındığında, bunun yanında kurulacak birimin etkinliği, yapacağı çalışmalarda elde edeceği verim de düşünüldüğünde kurulacak denetim biriminin yönetim kuruluna bağlı olması gerekmektedir.

26. KURULACAK DENETİM BİRİMİNİN İSMİ • Uygulamada birbirine benzer isimler yer almakla birlikte, kurulacak denetim biriminin yönetim kuruluna bağlı olacağı ve önceki sunularda belirtilen kapsamda ve fonksiyonda çalışmalar yapacağı göz önünde bulundurulduğunda birimin ismi “İç Denetim Birimi” olmalıdır. • Bu deyim Uluslararası İç Denetim Standartların da öngörülen ve bu terminolojiye uygun bir deyimdir. Ayrıca Bankalar açısından “İç Denetim Birimi” deyimi Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik de aynen benimsenmiştir. Kamu Kurumları açısından da, 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanununda da birimin adı “İç Denetim Birim Başkanlığı” olarak geçmektedir.

27. KURULACAK DENETİM BİRİMİNİN İSMİ • Ayrıca İç Denetim Biriminin iç kontrol bağlamında mevzuat uyumu yönünden faaliyette bulunmasının yanı sıra, İç Denetimin bir “danışma” fonksiyonu olduğu da gözden uzak tutulmamalıdır. Sadece yönetim kurulunun değil, üst yönetim için de danışmanlık görevi yapacak birimin, danışmanlık görevi kapsamında mevzuat araştırma, yeni mevzuatları takip etme, gerektiğinde bu konuda eğitimler verme, şirket işleyişine uyarlamak anlamında notlar hazırlama zaten görevinin bir parçasıdır.

28. İÇ DENETİM BİRİMİ ÇALIŞANLARININ UNVANLARI İç Denetim Birimi” nin birim başkanının unvanı “İç Denetim Yöneticisi” olmalıdır. Bu terminoloji Uluslararası Denetim Standartlarının da kabul ettiği bir terminolojidir. Uluslararası İç Denetim Standartlarının yanı sıra, IIA tarafından yayımlanan “Pozisyon Raporları” , “Uygulama Önerileri” ve “Uygulama Rehberleri” nin tümünde de “İç Denetim Yöneticisi” tabiri kullanılmaktadır. “İç Denetim Birim Yöneticisi” deyimi Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik de aynen benimsenmiştir. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanununun da “İç Denetim Birim Başkanı ” ifadesi geçmektedir

29. İÇ DENETİM BİRİMİ ÇALIŞANLARININ UNVANLARI İç Denetim Yöneticisi’ne bağlı olarak çalışacak birim personelinin unvanları konusu incelendiğinde karşımıza hemen hemen tek tip uygulama çıkmaktadır. Uluslararası İç Denetim Standartları (ve bununla ilgili mevzuat) , ulusal yasal uygulamalar (5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu ile Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik) ve ulusal uygulamalar (incelenen organizasyon şemaları) da birim çalışanların unvanları “İç Denetçi” dir. Bu bağlamda bu düzenlemelere paralel bir şekilde İç Denetim Biriminde İç Denetim Birim Yöneticisine bağlı olarak çalışan personelin unvanları “İç Denetçi” olmalıdır.

30. YARARLANILAN KAYNAKLAR • Melih ERDOĞAN, Denetim, Maliye ve Hukuk Yayınları, Eskişehir:2005. • Hasan KAVAL, IFRS/IAS Uygulama Örnekleri İle Muhasebe Denetimi, Gazi Kitapevi, 2. Baskı, Ankara: 2005. • Çetin ÖZBEK, İç Denetim (Kurumsal Yönetim, Risk Yönetimi, İç Kontrol), Tide Yayınları,Yayın No:3, Cilt 1, Cilt 2, İstanbul:2013 • Ali Kamil UZUN, Şirketlerinizin Değeri Yönetim Kurulunuzun Güvencesi İçin: İç Denetim, www.icdenetim.net • Ali Kamil UZUN, Krizin Yönetilmesinde Yönetim Kurulları İçin İç Denetim Üzerine 5 Tavsiye, www.denetim.net • Ali Kamil UZUN, Şirketlerde İç Kontrollerin Yeterliğinde İç Denetimin Rolü, www.icdenetim.net • Ali Kamil UZUN, Yeni TTK’da İç Denetim Üzerine Düzenlemeler, www.icdenetim.net • Gürdoğan YURTSEVER, İç Denetimin Danışmanlık Fonksiyonu, www.icdenetim.net • İç Denetim Nedir? , www.icdenetim.net • IIA Pozisyon Raporu: İç Denetim Faaliyeti/ Birimi İçin Gereken Kaynakların Temininde İç Denetimin Rolü, IIA Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü Yayınları, Ocak 2009. • Türkiye İç Denetim Enstitüsü Derneği, Yeni Türk Ticaret Kanunu ve İç Denetime İlişkin Düzenlemeler Hakkında Görüş ve Öneriler, İstanbul: Temmuz 2012. • 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Gerekçeleri • Ali Kamil UZUN, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Denetim, ÖNCE KALİTE Dergisi, Sayı 151 – Mart – Nisan 2011 • Ali Kamil UZUN, İç Denetimin Toplam Kalite Yönetimindeki Yeri, www.denetim.net • Ali Kamil UZUN, İç Denetimin Toplam Kalite Yönetimindeki Yeri • Ali Kamil UZUN, Kurumsal Yönetim ve İç Denetimin Kalite Güvencesi, www.denetim.net • Selda TÜREDİ, İç Kontrol Sistemi ve Toplam Kalite Yönetimi İlişkisi, Uluslarası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2012, C:4, S:1ç • Sinan ASLAN-Hayrettin ÖZÇELİK, İç Denetimin Toplam Kalite Yönetimi İçindeki Yeri, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı10, 2009. • Ali Alp-Saim Kılıç, Kurumsal Yönetim, Doğan Kitap Yayınları, Ocak 2014 • Münevver Yılancı, İç Denetim, 2. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara:2006 • Davut Pehlivanlı, Modern İç Denetim, Beta Yayınları, İstanbul:2010 • Mehmet Erkan, Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma ve İç Denetim, Ekin Yayınları, Bursa:2012. • www.denetim.net • www.icdenetim.net • www.tide.org.tr • IIA Uluslararası İç Denetim Standartları (2011 ve revize 2013 standart metinleri) • IIA Pozisyon Raporları • IIA Uygulama Önerileri • IIA Uygulama Rehberleri • Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim Prensipleri ve Kurumsal Yönetim İlkeleri Tebliğleri • Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından yayımlanan Bankalarda İç Sistemler Yönetmeliği • 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu • Kamu Gözetim Kurulu Riskin Erken Saptanması Sistemi ve Komitesi Hakkında Kurul Kararı • Maliye Bakanlığı İç Denetim Birimi Yönergesi