Prawo Cywilne cz. 1

1. Prawo Cywilne cz. 1 część ogólna

2. Co to jest prawo cywilne? Prawo cywilne to gałąź prawa obejmująca zespół przepisów normujących stosunki majątkowe oraz niemajątkowe między osobami fizycznymi i osobami prawnymi na zasadzie równorzędności podmiotów.

3. Pojęcia • Stosunki majątkowe – stosunki własnościowe polegające na przynależności rzeczy i innych dóbr do danego podmiotu oraz na wymianie tych dóbr • Stosunki niemajątkowe – stosunki, których przedmiotem są dobra nie mające jako takie bezpośredniej wartości ekonomicznej • Osoba fizyczna – każdy człowiek • Osoba prawna – organizacja mająca zdolność prawną • Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków

4. Pojęcia cd. • Czynność prawna – to czynność (czyli działanie świadome, intencjonalne) tworząca, modyfikująca lub znosząca stosunek prawny • Zdolność do czynności prawnych – zdolność do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych • Zdolność sądowa – zdolność do bycia stroną (czyli powodem albo pozwanym w procesie cywilnym) • Zdolność procesowa – zdolność do podejmowania czynności procesowych • Zdolność postulacyjna – zdolność do samodzielnego, osobistego działania w procesie cywilnym

5. Pytanie • Czym różni się zdolność prawna od zdolności do czynności prawnych? • Czym się różni zdolność sądowa od zdolności procesowej? • Czym różni się zdolność procesowa od zdolności postulacyjnej?

6. Zasady prawa cywilnego • Zasada ochrony osoby ludzkiej – każdy człowiek ma zdolność prawną oraz zapewnioną swobodę korzystania z dóbr osobistych • Zasada równości • Zasada praw podmiotowych – mówi o tym, że podstawą korzystania przez ludzi z różnorodnych dóbr są przysługujące im prawa o ustawowo zagwarantowanej treści

7. Zasady prawa cywilnego • Zasada autonomii woli stron – każdy może własną mocą kształtować swoje stosunki prawne (przez czynności prawne, głównie przez zawieranie umów) • Zasada ochrony dobrej wiary chroni działających w mylnym usprawiedliwionym przekonaniu, co do uprawnień tego od kogo nabywa rzecz lub inne prawo (art. 169 i 1028 k.c.)

8. Nabycie od nieuprawnionego Art. 169. §1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze. § 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.

9. Nabycie od nieuprawnionego c.d. Art. 1028 Jeżeli ten, kto uzyskał stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, lecz spadkobiercą nie jest, rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporządzenie następuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działa w złej wierze.

10. Law in Action Zygmunt K. w wyniku dokonania napadu na bank wszedł w posiadanie 100.000 złotych. 2 lata po napadzie został zatrzymany a następnie zgodnie z postanowieniem Sądu aresztowany. Przewidując orzeczenie w postępowaniu karnym przepadku pochodzących z przestępstwa pieniędzy zawarł ze swoją konkubiną Stanisławą W. umowę darowizny 100.000 złotych. Wobec Stanisławy również jest prowadzone postępowanie karne, gdyż ukrywała ona Zygmunta K. w swoim mieszkaniu. Czy Stanisława W. stała się właścicielką 100.000 złotych?

11. Zasady prawa cywilnego c.d. • Zasada łagodzenia rygoryzmu przepisów przez klauzule generalne • Zasada jednakowej ochrony każdej własności • Zasada cywilnej odpowiedzialności za długi – polega na tym, że dłużnik odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem, a jej ograniczenia mogą wynikać tylko ze szczególnych unormowań

12. Zasady prawa cywilnego • Zasada odpowiedzialności za szkodę – polega na tym, że każdy kto wyrządził drugiemu szkodę (z winy, a w przypadkach przewidzianych w ustawie również bez winy), jest obowiązany do jej naprawienia. • Zasada dziedziczenia – oznacza, że majątek osoby zmarłej nie staje się majątkiem niczyim lecz przypada spadkobiercom testamentowym bądź ustawowym. • Zasada ochrony praw cywilnych przez niezawisłe sądy – zasada ta oznacza też m. in. że stosowanie samopomocy jest dopuszczalne, gdy stanowi tak przepis szczególny – art. 343 k.c.

13. Samopomoc Art. 343. § 1. k.c. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania. § 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego. § 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.

14. Zasady prawa cywilnego c.d. • Zasada cywilnoprawnej ochrony praw na dobrach niematerialnych – zgodnie z nią ochrona wytworów intelektu człowieka podlegają ochronie przewidzianej przez prawo cywilne w szczególności w Kodeksie Cywilnym, ale też w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w ustawie prawo własności przemysłowej

15. Reguła dowodzenia • Art. 6. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Czy zawsze? Art. 7. Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Art. 9. W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe. Strona, która z faktu objętego domniemaniem prawnym wywodzi skutki prawne, nie jest zobowiązana do jego udowodnienia. Ale strona przeciwna może obalić domniemanie.

16. Przykład Wyrok Sądu Najwyższego z 11 czerwca 1999 II CKN 390/98 Powód dochodząc zwrotu pożyczki powinien wykazać fakt zawarcia umowy, pozwanego obciąża dowód wykazania, że pożyczkę zwrócił.

17. Pytania • Wymień i opisz 5 zasad prawa cywilnego? • Co to jest osoba fizyczna? • Czy można nabyć prawo np. własności od osoby, która go nie posiada? Z czego to wynika?

18. Zdolność do czynności prawnych (art. 8 – 24 Kodeksu Cywilnego • Art. 8. § 1.  Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Czy na pewno? • Art. 927. § 2. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. – jest to tak zwana warunkowa zdolność prawna nasciturusa(łac. mający się urodzić). Okazuje się zatem, że w niektórych przypadkach człowiek, zgodnie z k.c. może mieć zdolność prawną od chwili poczęcia.

19. Przykład Uchwała pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 30 listopada 1987 r, III PZP 36/87 Dziecko poczęte w chwili śmierci ojca spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, jeżeli urodzi się żywe, nabywa prawo do jednorazowego odszkodowania na podstawie art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy z 12.6.75 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

20. Pełnoletność i zdolność do czynności prawnych • Art. 11. k.c.Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Kto jest pełnoletni? • Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście. • § 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.

21. Małżeństwo • Art. 10. Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego • § 1. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. • § 2. Unieważnienia małżeństwa zawartego przez mężczyznę, który nie ukończył lat osiemnastu, oraz przez kobietę, która nie ukończyła lat szesnastu albo bez zezwolenia sądu zawarła małżeństwo po ukończeniu lat szesnastu, lecz przed ukończeniem lat osiemnastu, może żądać każdy z małżonków. • § 3. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku, jeżeli małżonek przed wytoczeniem powództwa ten wiek osiągnął. • § 4. Jeżeli kobieta zaszła w ciążę, jej mąż nie może żądać unieważnienia małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku.

22. Przykład 16 letnia Anna J. zaszła w ciążę z 18 letnim Damianem K. Pod presją rodziny para zdecydowała się na małżeństwo. Urzędnik stanu cywilnego nie dopatrzył się wymogu zgody Sądu, o której mowa w art. 10 §1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego udzielił parze ślubu. Po roku Damian K. wystąpił do sądu o unieważnienie małżeństwa. Sąd stosownie do art. 10 § 2 KRO uwzględnił żądanie. Czy po unieważnieniu małżeństwa 17 letnia Anna J. ma zdolność do czynności prawnych?

23. Brak zdolności do czynności prawnych • Art. 12. k.c.Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. • Art. 13. § 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. § 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

24. Przykład Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1999 r., II UKN 131/99 Choroba i leczenie w poradni zdrowia psychicznego nie uzasadniają przyjęcia braku zdolności strony do czynności procesowych. Choroba taka bowiem nie unicestwia zdolności do czynności prawnych.

25. Skutki dokonania czynności prawnej przez osobę nie posiadającą zdolności do czynności prawnych • Nieważność Czy zawsze? Czy 12 letnie dziecko może zawrzeć umowę na podstawie której nabędzie w sklepie własność gumy do żucia? • gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

26. Ograniczona zdolność do czynności prawnych • Art. 15 k.c. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. • Art. 16. k.c. § 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. § 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

27. Skutki ograniczenia zdolności do czynności prawnych • Czynność dokonana przez osobę mającą ograniczoną zdolność do czynności prawnych co do zasady nie jest bezwzględnie nieważna, ale dla swojej ważności wymaga zgody przedstawiciela ustawowego takiej osoby. • Czynność jest nieważna jeżeli osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnej dokona jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego • Zasadą jest, że osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić swoje czynności po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych np. z momentem uzyskania pełnoletności. • Strona, która zawarła umowę z taką osobą może wyznaczyć jej przedstawicielowi ustawowemu odpowiedni termin do potwierdzenia umowy i staje się wolna po bezskutecznym upływie tego terminu.

28. Skutki ograniczenia zdolności do czynności prawnych • Art. 20. k.c Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

29. Skutki ograniczenia zdolności do czynności prawnych • Art. 21. k.c. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi. • Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. (…)

30. Pytanie Henryk Z. dał swojemu wnukowi 12 letniemu Szymonowi Z. rower. Czy Szymon Z. może zawrzeć za pośrednictwem portalu Allegro skuteczną umowę sprzedaży tego roweru?

31. Pytanie • Jaka jest różnica pomiędzy sytuacją w której umowę powszechnie zawieraną w drobnych bieżących sprawach życia codziennego zawrze osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych a sytuacją, w której taką umowę zawrze osoba nie posiadająca zdolności do czynności prawnych? • W przypadku osób z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych, umowy takie są ważne i wiążą strony. W przypadku osób nie posiadających zdolności do czynności prawnych umowy takie stają się ważne z chwilą ich wykonania, chyba że pociąga to za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

32. Dobra osobiste • Art. 23. k.c.Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. • Art. 24. § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. • § 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. • § 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.

33. Przykład Wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 1990 r., I CR 575/90 Bezprawne jest rozpowszechnianie przez dziennikarza w środkach masowego przekazu, bez zgody osoby zainteresowanej, informacji i danych tyczących sfery jej życia prywatnego, wyłącznie z powołaniem się na prawo przedstawiania i krytyki wszelkich zjawisk

34. Przykład Wyrok Sądu Najwyższego z 7 listopada 2002 r., II CKN 1293/00 Naruszenie przez dziennikarza obowiązku ochrony dóbr osobistych upoważnia osobę pokrzywdzoną do skutecznego poszukiwania ochrony dóbr na drodze sądowej nawet wówczas, gdy autor publikacji zachował staranność i rzetelność przy zbieraniu oraz wykorzystywaniu materiałów prasowych

35. Przykład Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2005 r., III CZP 53/04 wydana na kanwie sprawy artykułu „Wakacje z agentem” opisującego wspólne wakacje prezydenta Kwaśniewskiego z agentem rosyjskim Władimirem Ałganowem, co okazało się być nieprawdą. Wykazanie przez dziennikarza, że przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych działał w obronie społecznie uzasadnionego interesuoraz wypełnił obowiązek zachowania szczególnej staranności i rzetelności, uchyla bezprawność działania dziennikarza. Jeżeli zarzut okaże się nieprawdziwy, dziennikarz zobowiązany jest do jego odwołania. 

36. Miejsce zamieszkania • Art. 25. k.c. Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. • Art. 26. § 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. • § 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy. • Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania

37. Uznanie za zmarłego • Art. 29. § 1. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu. • § 2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.

38. Uznanie za zmarłego • Art. 30. § 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie. • § 2. Jeżeli nie można stwierdzić katastrofy statku lub okrętu, bieg terminu sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie miał portu przeznaczenia - z upływem lat dwóch od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość. • § 3. Kto zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia nie przewidzianym w paragrafach poprzedzających, ten może być uznany za zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.

39. Uznanie za zmarłego • Art. 31. § 1. Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. • § 2. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe. • § 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia. • Art. 32. Jeżeli kilka osób utraciło życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie.

40. Przykład • Przyjmując hipotetycznie, że w katastrofie pod Smoleńskiem nie udało się znaleźć ciała jednej z ofiar. W jakim terminie możliwe byłoby uznanie jej za zmarłą?

41. Osoby prawne • Art. 33.Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. • Art. 331.  § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. • § 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.

42. Osoby prawne • Ustawodawca przyjmuje zatem podział dychotomiczny podmiotów cywilnoprawnych na osoby fizyczne i osoby prawne. • Szczególną osobą prawną mającą z mocy prawa zdolność prawną jest Skarb Państwa. Inne jednostki są osobami prawnymi, jeśli tę osobowość przyznają im przepisy szczególne. • O Skarbie Państwa jako osobie prawnej możemy mówić, gdy Państwo jako fiskus wykonuje za pomocą jednostek organizacyjnych (stationesfisci) zadania gospodarcze (dominium), gdy występuje w stosunkach cywilno-prawnych o charakterze majątkowym z innymi podmiotami na zasadzie równorzędności.

43. Osoby prawne • Art. 37. § 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. • § 2. Rodzaje rejestrów oraz ich organizację i sposób prowadzenia regulują odrębne przepisy. • Art. 38. Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

44. Pytanie Wymień przykładowe organy osoby prawnej. • Zarząd • Walne zgromadzenie wspólników/akcjonariuszy • Rada nadzorcza

45. Osoby prawne • Art. 39. § 1. Kto jako organ osoby prawnej zawarł umowę w jej imieniu nie będąc jej organem albo przekraczając zakres umocowania takiego organu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania. • § 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy umowa została zawarta w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje. Innymi słowy, przekroczenie umocowania przez członka organu rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą.

46. Osoby prawne • Art. 41. Jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający. • Art. 42. § 1. Jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora. • § 2. Kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację.

47. Osoby prawne • Art. 43. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Z przepisu tego wynika, że osoby prawne również mogą mieć dobra osobiste. np. prawo do prywatności jak orzekł w jednym z orzeczeń niemiecki odpowiednik Sądu Najwyższego. Sprawa dotyczyła opublikowania w jednej z gazet zdjęć z wewnętrznego przyjęcia zorganizowanego przez jedną ze spółek.

48. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia • Art. 431. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. • Art. 432. § 1. Przedsiębiorca działa pod firmą. • § 2. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

49. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia • Art. 433. § 1. Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. • § 2. Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia. Co z tego wynika? Art. 4310. Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.

50. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia • Art. 434. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych. • Art. 435. § 1. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa. • § 2. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. • § 3. Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci - zgody jej małżonka i dzieci. • § 4. Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy. Przepis art. 432 § 2 stosuje się odpowiednio (dot. ujawnienia we właściwym rejestrze).