Sprawy cywilne - wyłączenia

1. Przepisy wspólnotoweROZPORZĄDZENIE (WE) NR 44/2001z dnia 22 grudnia 2000 r.w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnychi handlowychDz. Urz. WE L 12 z 16.01.2001, str. 1http://eur-lex.europa.eu/pl/index.htm

2. Zakres przedmiotowyPrzedmiotowy zakres zastosowania niniejszego rozporządzeniapowinien rozciągać się, pominąwszy kilka dokładnieokreślonych dziedzin prawa, na zasadniczą częśćprawa cywilnego i handlowego(motyw 7 preambuły)

3. Sprawy cywilne - wyłączenia • sprawy podatkowe, celne i administracyjne, • sprawy z zakresu stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych, stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa oraz prawa spadkowego włącznie z testamentami, • sprawy z zakresu upadłości, układów i innych podobnych postępowań • sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych • sprawy z zakresu sądownictwa polubowne

4. Sprawy cywilne – orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich Badając zakres znaczeniowy pojęcia „sprawy cywilne i handlowe” należy wziąć pod uwagę główne cele i zakres konwencji brukselskiej oraz zasady wynikające z systemów prawnych państw konwencyjnych. Na gruncie tych założeń uznano, że konwencja brukselska mogła być stosowana w odniesieniu do niektórych spraw (lub orzeczeń) między organami administracji publicznej a osobami będącymi podmiotami prawa prywatnego z wyjątkiem takich sytuacji, w których działanie organu administracji polega na wykonywaniu jego publicznoprawnych (władczych w stosunku do podmiotu prawa prywatnego) uprawnień. Decydującego znaczenia dla oceny sprawy jako cywilnej Trybunał nie przyznał zatem samemu charakterowi organu jako organu władzy publicznej, ale charakterowi (naturze prawnej) oraz prawnej podstawie samego roszczenia (wyrok z 14.10.1976 r. w sprawie C- 29/76 LTU v.Eurocontrol, Zb. orz. 1976, str. 1541; wyrok z 16.12.1980 r. w sprawie C- 814/79 Królestwo Niderlandów v. R. Rüffer, Zb. Orz. 1980, str. 3807)

5. Sprawy cywilne – orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich Zasadniczymi kryteriami kwalifikacji sprawy jako cywilnej lub handlowej powinny być: rodzaj roszczeń, których strona dochodzi oraz rodzaj działań, które stanowiły przyczynę wniesienia powództwa, a także ich podstawa prawna

6. Swobodny przepływ orzeczeń Celem zagwarantowania swobodnego przepływu orzeczeń sądowych, orzeczenia wydane w jednym spośród Państw Członkowskich związanych rozporządzeniem powinny być uznawane i wykonywane w innym Państwie Członkowskim związanym rozporządzeniem, i to również wtedy, gdy dłużnik egzekwowany ma swoje miejsce zamieszkania w państwie trzecim

7. Zawisłość sprawy; zasada ne bis in idem W interesie zgodnego wymiaru sprawiedliwości należy unikać tak dalece, jak jest to tylko możliwe, równoległych postępowań, aby w dwóch Państwach Członkowskich nie zapadały niezgodne ze sobą orzeczenia. Należy przewidzieć jasną i skuteczną regulację w celu wyjaśnienia kwestii zawisłości sprawy i postępowań pozostających w związku, jak również w celu zapobiegania problemom wynikającym z różnego określenia w poszczególnych państwach momentu, od którego postępowanie uważa się za zawisłe. Dla celów niniejszego rozporządzenia moment ten powinien zostać określony autonomicznie

8. Zasady ogólne uznawania i wykonywania orzeczeń Wzajemne zaufanie w wymiar sprawiedliwości w ramach Wspólnoty usprawiedliwia uznawanie orzeczeń wydanych w Państwie Członkowskim z mocy prawa, bez jakiegokolwiek szczególnego postępowania, z wyjątkiem przypadku sporu co do uznania

9. Zasady ogólne uznawania i wykonywania orzeczeń Z uwagi na owo wzajemne zaufanie jest również uzasadnionym, aby postępowanie o stwierdzenie wykonalności orzeczenia wydanego w innym Państwie Członkowskim przebiegało szybko i skutecznie. Stwierdzenie wykonalności orzeczenia musi więc następować niemal automatycznie, po dokonaniu zwykłego formalnego sprawdzenia przedłożonych dokumentów, bez możliwości uwzględniania przez sąd z urzędu którejkolwiek z przeszkód wykonania orzeczenia przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu

10. Zasady ogólne uznawania i wykonywania orzeczeń Dla zachowania praw dłużnika do obrony musi mieć on jednak możliwość złożenia środka zaskarżenia przeciwko stwierdzeniu wykonalności w postępowaniu, w którym wysłuchane zostają obydwie strony, jeśli uważa, że zachodzi jedna z podstaw odmowy wykonania. Możliwość złożenia środka zaskarżenia musi istnieć również dla wnioskodawcy, jeśli jego wniosek o stwierdzenie wykonalności został oddalony

11. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - orzeczenie W rozumieniu rozporządzenia „orzeczenie” oznacza każde orzeczenie wydane przez sąd Państwa Członkowskiego, niezależnie od tego, czy zostanie określone jako wyrok, postanowienie, nakaz zapłaty lub nakaz egzekucyjny, włącznie z postanowieniem w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania wydanym przez urzędnika sądowego

12. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - zasada Orzeczenia wydane w jednym Państwie Członkowskim są uznawane w innych Państwach Członkowskich bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania

13. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - przesłanki odmowy - art. 34 Orzeczenia nie uznaje się, jeżeli: 1) uznanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym Państwa Członkowskiego, w którym wystąpiono o uznanie 2) pozwanemu, który nie wdał się w spór, nie doręczono dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiających mu przygotowanie obrony, chyba że pozwany nie złożył przeciwko orzeczeniu środka zaskarżenia, chociaż miał do tego możliwość

14. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - przesłanki odmowy - art. 34 - cd. Orzeczenia nie uznaje się również, jeżeli: 3) orzeczenia nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami w Państwie Członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie 4) orzeczenia nie da się pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w innym Państwie Członkowskim albo w państwie trzecim w sporze o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, o ile to wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki konieczne do jego uznania w Państwie Członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie

15. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - wyłączenie kontroli merytorycznej Orzeczenie zagraniczne nie może być w żadnym wypadku przedmiotem kontroli merytorycznej

16. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - zawieszenie postępowania Sąd Państwa Członkowskiego, przed którym dochodzi się uznania orzeczenia wydanego w innym Państwie Członkowskim, możezawiesić postępowanie, jeżeli od orzeczenia został wniesiony zwyczajny środek zaskarżenia

17. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - przebieg postępowania W pozostałym zakresie postępowanie o uznanie orzeczenia toczy się zgodnie z prawem Państwa Członkowskiego, w którym orzeczenie ma zostać uznane

18. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - przebieg postępowania - kpc Art. 1148. § 1.  O uznaniu orzeka w składzie trzech sędziów zawodowych sąd okręgowy, który byłby miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy lub w którego okręgu znajduje się miejscowo właściwy sąd rejonowy, a w braku tej podstawy - sąd właściwy dla miasta st. Warszawy. § 2. Sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem prokuratora. § 3.  Od postanowienia sądu okręgowego przysługuje apelacja, a od postanowienia sądu apelacyjnego - skarga kasacyjna; można także żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym postanowieniem.

19. Uznawanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - przebieg postępowania – kpc - wersja oczekująca (wejście w życie 1.07.2009) Art. 11481.  § 1. Wniosek, o którym mowa w art. 1148 [o uznanie lub stwierdzenie, że orzeczenie nie podlega uznaniu], rozpoznaje sąd okręgowy, który byłby miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy rozstrzygniętej orzeczeniem sądu państwa obcego lub w którego okręgu znajduje się miejscowo właściwy sąd rejonowy, a w braku tej podstawy - Sąd Okręgowy w Warszawie.

20. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - zasada Orzeczenia wydane w jednym Państwie Członkowskim i w tym państwie wykonalne będą wykonywane w innym Państwie Członkowskim, jeżeli ich wykonalność w nim zostanie stwierdzona na wniosek uprawnionego

21. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - właściwość sądu Wniosek składa się do sądu albo innego właściwego organu wskazanego w wykazie w załączniku II do rozporządzenia Właściwość miejscową określa się na podstawie miejsca zamieszkania dłużnika lub na podstawie miejsca, w którym egzekucja powinna zostać przeprowadzona

22. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - właściwość sądu - jak szukać ? http://ec.europa.eu/justice_home/judicialatlascivil/html/rc_docs_pl.htm (Europejski Atlas Sądowniczy w sprawach cywilnych)

23. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - właściwość sądu - prawo krajowe Do postępowania w sprawie składania wniosku stosuje się prawo Państwa Członkowskiego wykonania

24. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - pełnomocnik do doręczeń Wnioskodawca wskazuje adres do doręczeń w okręgu sądu, do którego składa wniosek. Jeżeli prawo Państwa Członkowskiego wykonania nie przewiduje wskazywania takiego adresu, wnioskodawca wskazuje pełnomocnika do doręczeń

25. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - dokumenty Do wniosku dołącza się: 1) odpis orzeczenia spełniającego warunki wymagane do uznania go za posiadający moc dowodową 2) zaświadczenie wystawione na wniosek na formularzu stanowiącym załącznik V do rozporządzenia przez sąd albo inny właściwy organ Państwa Członkowskiego, w którym wydane zostało orzeczenie

26. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - brak zaświadczenia Jeżeli zaświadczenie nie zostało przedstawione, sąd albo inny właściwy organ może wyznaczyć termin do jego przedstawienia lub poprzestać na dokumencie równorzędnym albo zwolnić od obowiązku przedstawienia zaświadczenia, jeżeli dalsze wyjaśnianie uzna za niekonieczne

27. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - tłumaczenie dokumentów Na żądanie sądu albo innego właściwego organu przedstawia się tłumaczenie dokumentów Tłumaczenie powinno być uwierzytelnione przez osobę do tego uprawnioną w jednym z Państw Członkowskich

28. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - legalizacja dokumentów Dokumenty oraz tłumaczenia, a także pełnomocnictwo procesowe, o ile zostało ono udzielone, nie wymagają legalizacji ani innej podobnej formalności

29. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - automatyczne stwierdzenie wykonalności Po złożeniu wniosku oraz wymaganych dokumentów następuje niezwłoczne stwierdzenie wykonalności orzeczenia bez badania przesłanek odmowy stwierdzenia wykonalności Dłużnik w tym stadium postępowania nie ma możliwości złożenia jakiegokolwiek oświadczenia

30. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - dalszy przebieg postępowania O orzeczeniu wydanym po rozpoznaniu wniosku o stwierdzenie wykonalności wnioskodawca zostaje niezwłocznie zawiadomiony w formie przewidzianej przez prawo Państwa Członkowskiego wykonania Stwierdzenie wykonalności i, o ile to jeszcze nie nastąpiło, orzeczenie doręcza się dłużnikowi

31. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - odwołanie Każda ze stron może wnieść środek zaskarżenia od orzeczenia rozstrzygającego o wniosku o stwierdzenie wykonalności Środek zaskarżenia jest rozpoznawany zgodnie z przepisami właściwymi dla postępowania, w którym wysłuchane zostają obydwie strony

32. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - odwołanie Środek zaskarżenia przeciwko stwierdzeniu wykonalności należy wnieść w ciągu miesiąca od jego doręczenia. Jeżeli dłużnik ma miejsce zamieszkania w Państwie Członkowskim innym niż to, w którym nastąpiło stwierdzenie wykonalności, termin do wniesienia środka zaskarżenia wynosi dwa miesiące i biegnie od dnia doręczenia stwierdzenia wykonalności dłużnikowi osobiście lub w jego mieszkaniu Przedłużenie tego terminu z powodu dużej odległości jest wyłączone

33. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - dalsze odwołanie Od orzeczenia wydanego w następstwie wniesienia środka zaskarżenia może być wniesiony tylko środek zaskarżenia zgodnie z załącznikiem IV do rozporządzenia

34. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - odmowa stwierdzenia wykonalności Sąd rozpoznający środek zaskarżenia w dowolnej instancji może odmówić stwierdzenia wykonalności tylko i wyłącznie z tych samych powodów, dla których może odmówić uznania (art. 34 oraz art. 35 rozporządzenia)

35. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - wyłączenie kontroli merytorycznej Orzeczenie nie może być w żadnym wypadku przedmiotem kontroli merytorycznej

36. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - zawieszenie postępowania Sąd rozpoznający środek zaskarżenia może zawiesić postępowanie na wniosek dłużnika, jeżeli w Państwie Członkowskim pochodzenia został wniesiony od orzeczenia zwyczajny środek zaskarżenia lub jeżeli termin do wniesienia takiego środka zaskarżenia jeszcze nie upłynął; w tym ostatnim wypadku sąd może wyznaczyć termin, w którym środek zaskarżenia powinien być wniesiony Sąd może również uzależnić wykonanie od złożenia, określonego przez siebie, zabezpieczenia

37. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - środki tymczasowe Jeżeli orzeczenie podlega uznaniu zgodnie z rozporządzeniem, nie ma przeszkód dla korzystania przez wnioskodawcę, zgodnie z prawem Państwa Członkowskiego wykonania, ze środków tymczasowych, w tym środków zabezpieczających, bez potrzeby stwierdzenia wykonalności Również stwierdzenie wykonalności uprawnia do stosowania takich środków

38. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - ograniczenie egzekucji W czasie biegu terminu do wniesienia (pierwszego) środka zaskarżenia i do chwili rozpoznania środka zaskarżenia nie może być prowadzona z majątku dłużnika egzekucja, z wyjątkiem środków zabezpieczających

39. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - kilka roszczeń Jeżeli orzeczenie zagraniczne rozstrzyga o kilku roszczeniach dochodzonych w pozwie i stwierdzenie wykonalności nie może nastąpić co do wszystkich roszczeń, sąd albo inny właściwy organ stwierdza wykonalność co do jednego lub kilku roszczeń Wnioskodawca może również wnosić o stwierdzenie wykonalności jedynie części orzeczenia

40. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - okresowe kary pieniężne Orzeczenia zagraniczne nakazujące płatność okresowej kary pieniężnej są wykonalne w Państwie Członkowskim wykonania tylko wówczas, jeżeli wysokość kary pieniężnej została ostatecznie określona przez sądy Państwa Członkowskiego pochodzenia

41. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - kontynuacja pomocy prawnej Wnioskodawca, któremu w Państwie Członkowskim pochodzenia przyznano całkowitą lub częściową pomoc prawną lub zwolnienie od kosztów i opłat, korzysta w postępowaniu według niniejszego rozdziału z najbardziej dogodnego traktowania w zakresie pomocy prawnej lub zwolnienia od kosztów i opłat, jakie przewiduje prawo Państwa Członkowskiego wykonania

42. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych - wyłączenie kaucji aktorycznej Na stronę, która w jednym Państwie Członkowskim wnosi o wykonanie orzeczenia wydanego w innym Państwie Członkowskim, nie można z tego powodu, że jest cudzoziemcem lub że nie ma w Państwie Członkowskim wykonania miejsca zamieszkania lub pobytu, nałożyć obowiązku złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu lub depozytu, niezależnie od ich nazwy

43. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych – wyłączenie możliwości ustalenia wpisu stosunkowego W postępowaniu o stwierdzenie wykonalności w Państwie Członkowskim wykonania nie można pobierać żadnych opłat skarbowych lub należności ustalanych od wartości przedmiotu sporu

44. Wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych – opłata – ustawa o kosztach sadowych Art. 24. 1. Opłatę stałą w kwocie 300 zł pobiera się od wniosku o: 1) uznanie lub stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego lub ugody zawartej przed tym sądem (…)

45. Wykonalność dokumentów urzędowych Dokumenty urzędowe sporządzone i wykonalne w jednym Państwie Członkowskim będą objęte na wniosek stwierdzeniem wykonalności w innym Państwie Członkowskim, na takich samych zasadach jak orzeczenia Przedstawiony dokument musi spełniać warunki wymagane do uznania go za posiadający moc dowodową w Państwie Członkowskim, w którym został sporządzony Właściwy organ Państwa Członkowskiego, w którym dokument urzędowy został sporządzony, wystawia, na wniosek, zaświadczenie, używając formularza według załącznika VI do rozporządzenia

46. Wykonalność ugód sądowych Ugody zawarte przed sądem w toku postępowania i wykonalne w Państwie Członkowskim, w którym zostały zawarte, będą wykonywane w Państwie Członkowskim wykonania na tych samych warunkach jak dokumenty urzędowe Sąd albo inny właściwy organ Państwa Członkowskiego, w którym ugoda sądowa została zawarta, wystawia, na wniosek, zaświadczenie, używając formularza według załącznika V do rozporządzenia

47. Uznawanie i wykonalność - ramy czasowe Przepisy niniejszego rozporządzenia mają zastosowanie tylko do takich powództw i dokumentów urzędowych, które zostały wytoczone bądź sporządzone po jego wejściu w życie, tj. po 1 marca 2002 r.