Download
1 / 16
E N D
Podstawowe pojęcia i podział prawa karnego Prawo karne dzielimy na: prawo karne powszechne i prawo karne szczególne. Prawo karne powszechne to prawo karne materialne (kk 6.06.1997 r.), prawo karne procesowe (kpk 6.6.1997 r.) i prawo karne wykonawcze (kkw 6.6.1997r.).Prawo karne szczególne to prawo karne skarbowe (kks 10.09.1999 r.) oraz prawo karne wojskowe –Część wojskowa kk i dział XV kpk.
Materialne prawo karne Zespół norm prawnych określających czyny społecznie szkodliwe, zwane przestępstwami, zasady odpowiedzialności za te czyny oraz kary, środki karne i zabezpieczające stosowane wobec ich sprawców. Prawo karne wkracza w różne dziedziny , wszędzie tam gdzie mamy do czynienia z zamachami na stosunki społeczne i prawne. Działania te opierają się na zasadach ogólnych określonych w „Części ogólnej” Kodeksu karnego.
Natomiast poszczególne rozdziały części szczególnej KK określają poszczególne dziedziny objęte zamachem np. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, Przestępstwa przeciwko mieniu.
Prawo karne spełnia funkcje: -ochronną – chroni najważniejsze dobra społeczne i jednostkowe przed zamachami przestępnymi (ochrona życia, ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa); -gwarancyjną – brak zasad gwarancyjnych lub ich łamanie prowadzi do samowoli władzy. Funkcję tę wyrażają paremie: nullumcrimen sine lege, nulla poena sine lege, lex retro non agit, nullumcrimen sine culpa
Prawo karne spełnia także funkcje: -prewencyjno-wychowawczą – celem kary i środków karnych nie jest wyłącznie represja za popełnione czyny, ale też zapobiegawcze i wychowawcze oddziaływanie na sprawcę oraz społeczeństwo. Stosowanie prawa karnego powinno zaspokajać społeczne poczucie sprawiedliwości, przewidując adekwatną reakcję na naruszenie lub zagrożenie dobra prawnego
Funkcja kompensacyjna prawa karnego – uwzględnienie interesów ofiar przestępstwa. Obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu (art. 46 § 1 kk, 67 § 3 kk, 72 § 2 kk)
Prawo karne procesowe Zbiór norm regulujących proces karny. Proces karny to zespół prawnie uregulowanych czynności, których celem jest wykrycie przestępstwa i jego sprawcy, osądzenie go za to przestępstwo i ewentualne wykonanie kary lub środków karnych oraz środków zabezpieczających. Proces to całość działań od chwili ujawnienia przestępnego zdarzenia po wykonanie wyroku.
Prawo karne wykonawcze Normy dotyczące celów i skutków wykonania kar i środków karnych. Wykonywanie orzeczeń w postępowaniu karnym, w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe i w postępowaniu w sprawach o wykroczenia odbywa się według kodeksu karnego wykonawczego.
Prawo wykroczeń Obok prawa karnego dotyczącego przestępstw, istnieje w prawie kategoria czynów karalnych o mniejszej społecznej szkodliwości określanych jako wykroczenia (Kodeks wykroczeń z 20 maja 1971 r.). • Postępowanie sądowe w sprawach o wykroczenia normuje Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z 24 sierpnia 2001 r.
Miejsce i czas popełnienia przestępstwa Zasada terytorialności – za czyn zabroniony popełniony na terytorium RP, polskim statku wodnym lub powietrznym odpowiada każdy sprawca bez względu na to czy jest obywatelem polskim czy cudzoziemcem (art. 5 KK). Wyjątek od tej zasady może wynikać z umowy międzynarodowej, której RP jest stroną. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić (art. 6§2 KK).
Miejsce i czas popełnienia przestępstwa Terytorium RP – obszar ziemi oddzielony granicami państwa, słup powietrza i ziemia w głąb oraz morskie wody terytorialne obejmujące pas 12 mil morskich od linii brzegowej. Stosowanie zasady terytorialności rozciąga się także na statki wodne i powietrzne. Statek nie jest częścią terytorium państwa a jedynie jurysdykcja polska rozciąga się na te statki. O przynależności statku decyduje rejestracja w porcie macierzyńskim.
Miejsce i czas popełnienia przestępstwa Art. 31 § 1, 2, 3 KPK • Miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo. • Jeżeli przestępstwo popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a powyższej zasady nie można zastosować, właściwy jest sąd macierzystego portu statku. • Jeżeli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy jest ten sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
Miejsce i czas popełnienia przestępstwa Art. 32. § 1 KPK Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu: • 1) ujawniono przestępstwo, • 2) ujęto oskarżonego, • 3) oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał • - zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
Miejsce i czas popełnienia przestępstwa Niezwykle istotne jest ustalenie czasu popełnienia przestępstwa. Chodzi o ustalenie czy czyn był zabroniony przez ustawę karną w czasie jego popełnienia, jaką ustawę należy stosować gdy była zmiana przepisów oraz czy sprawca czynu osiągnął odpowiedni wiek. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany (nie istotne jest kiedy nastąpiło ich dokonanie, czyli kiedy zaistniał skutek).
