1 / 30

METODIK TAVSIYA

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o ’rta maxsus ta’limi vazirligi O’rta maxsus , kasb-hunar markazi Xorazm viloyati hokimligi o’rta maxsus , kasb-hunar ta’limi boshqarmasi Bo’g’ot iqtisodiyot kolleji informatika va axborot texnologiyasi fani o’qituvchisi Fotima Setmamatovaning.

holly
Download Presentation

METODIK TAVSIYA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. O‘zbekistonRespublikasiOliyvao’rtamaxsusta’limivazirligiO‘zbekistonRespublikasiOliyvao’rtamaxsusta’limivazirligi O’rtamaxsus ,kasb-hunarmarkazi Xorazmviloyatihokimligio’rtamaxsus, kasb-hunarta’limiboshqarmasi Bo’g’otiqtisodiyotkollejiinformatikavaaxborot texnologiyasifanio’qituvchisiFotimaSetmamatovaning Sanoqsistemalari mavzusidaInformatikafanidan o‘qituvchilariuchun METODIK TAVSIYA

  2. Sanoqsistemalar Sizo’tgandarslardaturlisanoqsistemalarningkelibchiqishitarixinio’gandiniz. Masalan10liksanoqsistmasibobomiz Al-Xorazmiyolibkelgan. 0 soniniyozmaslikxatolikkaolibkelishiniisbotlabbergan.Shuninguchun ham 10 liksanoqsistemasida0,1,2,3,4,5,6,7,8,9raqamlariishtirokqiladi. 8liksanoqsistemasida0,1,2,3,4,5,6,7 raqamlariishtirokqiladi. 16liksanoqsistemasida0,1,2,3,4,5,6,7 ,8,9, A,B,C,D,E,F larishtirokqiladi,bunda A-10,B-11,C-12,D-13,E-14,F-15 niifodalaydi. Qadimgiba’zixalqlarishlatadigansonlaralifbosidaQadingiAfrikaqabilalarida5lik,Inglizlarda12 liksanoqsistemasi, Fransuzlarda60 liksanoqsistemalariishlatilgan.Busanoqsistemalarningba’zilaritabiiyhisoblashvositasibo’lmish,qo’lbarmoqlarimizasosiyo’rintutadi.Kaftimizningbosh barmog’inibuksakvaqolganbarmoqlarimizbo’g’inlari12 tadaniboratligini ko’ramiz.12 liksanoqsistemasiuchunvositasifatidaanashundanfoydalanilgan. Bizninghayotimizdasodirbol’adiganharbirnarsatabiatqjnunlaribilanbo’g’liqekanligigaguvohmiz. Bugungimavzumizdagisanoqsistemalari ham bir-biribilanbog’liq.

  3. Готфрид Вильгельм Лейбниц Ikkiliksanoaqsistemasinikashfqilganolim

  4. Turliasoslisanoqsistemalaridagisonlarnio’nasoslisanoq sistemasigao’tkazish. Turliasoslisanoqsistemalaridagisonlarni 10 asoslisanoqsistemasigao’tkazishuchunsonlarnimazkursanoqsistemasiasosiningdarajalaribo’yichayoyishformulasini N =anpn + an-1 pn-1+ ... + a1 p1 + a0 p0 + a-1 p-1 + ... + a-m p-m danfoydalaniladi,buyerda: (an an-1 … a1 a0 a-1 … a-m )p an an-1 … a1 a0 a-1 … a-m -sonningbutunqismiyoyilmasikoeffisyentlari; a-1 , a-2 … a-m - sonningkasrqismiyoyilmasikoeffisiyentlari; p -sanoqsistmaasosi. 1-misol .Ikkiliksanoqsistemasidaberilgan101110soninio’nliksanoqsistemasigao’tkazing. Yechish.Yuqoridagiformuladamuvofiq a0 =1 a1=0, a2=1, a3=1, a4=1, a5=0 vap =2 Demak, 1011102=1*25+0*24+1*23+1*22+1*21+0*20=32+0+8+4+2+0=4610 • Yoki1011102=25+23+22+21=32+8+4+2=4610Javob: 4610

  5. 2-misol Ikkiliksanoqsistemasidagi111,101 soninio’nliksanoqsistemasigao’tkazing. 111,101 Yechish 111,101=22+21+20+2-1+2-3=4+2+1+1/2+1/8=7+5/8=7,62510 Javob: 7,62510 3-misol 8 liksanoqsistemasidaberigan467sonini10 liksanoqsistemasigao’tkazing. Yechish • 467=4*82+6*81+7*80=4*64+6*8+7*1=256+48+7=31110Javob: 31110 4-misol Sakkizliksanoqsistemasidaberilgan546,25 soninio’nliksanoqsistemasigao’tkazing. 546,258=5*82+4*81+6*80+2*8-1+5*8-2=320+32+6+2/8+5/64=358+0,328125=358,328125 Javob:358,32812510 5-misol O’noltiliksanoqsistemasidaberilgan3AF soninio’nasoslisnoqsistemasigao’tkazing. Yechish 3AF=3*162+A*161+F*160=3*256+10*16+15*1=768+160+15=94310

  6. Sakkizliksanoqsistemasidaharbirraqamni 0=000, 1=001,2=010, 3=011,4=100,5=101,6=110,7=111 Raqamlarnibundayko’rinishdata’svirlashusulitriadayordamidayozishdir.Ikkliksanoqsistemasidagi sonniuchliklargaajratishquyidgicha :agar sonningbutunqismiraqamlarisoni3 gakarralibo’lmasa,o’ngtomoniga0 qo’ashibyoziladivachapdano’nggaqarabuchliklargaajratiladi. Quyidagimisollarniyechishdariadausullaridanfoydalanamiz. 6- misol. Ikkiliksanoqsistemasidaberilgan1001010sonnisakkizliksanoqsistemasigao’tkazing. • Yechish. 001001010= 1128Javob: 1128 11 2 7-misol Sakkizliksanoqsistemasidaberilgan345,401sonniikkiliksanoqsistemasigao’tkazing. Yechish 345,401 = 345401 011100 101 100 000 001 Javob:111001011000000012

  7. O’noltiliksanoqsistemasidagiharbirraqamniikkiliksanoqsistemasidaquyidagichayozishmumkin: 0=0000,1=0001,2=0010,3=0011,4=0100,5=0101,6=0110,7=0111, 8= 1000,9=1001,A=1010,B=1011,C=1100,D=1101,E=1110,F=1111. Raqamlarningbundayko’rinishdatasvirlashusulitetradayordamida yozishdir. Ikkiliksanoqsistemasidagisonnito’rtlikkaajratishquyidagicha: Agar sonningbutunqismiraqamlarisoni4gakarralibo’lmasachaptamoniga0qo’shibyoziladivao’ndanchapgaqarabto’rtliklargaajratiladi, agar sonnigkasrqismiraqamlari4gakarralibo’lmasao’ngtamoniga0qo’shibyozoladivachapdano’ngaqarabto’rtliklargaajratiladi. 8-misol.Ikkiliksanoqsistemasidaberilgan 11101,101sonini 16sanoqsistemasigao’tkazing. Yechish 00011101,1010 Demak0001=1, 1101=D, 1010=A Javob1D,A16 O’noltiliksanoqsistemasidaberilgan3FD5soniniikkilik sanoqsistemasigao’tkazing. Demak3= 0011,F=1111,D=1101,5=0101 Javob111111110101012

  8. 9-misol. Sakkizliksanoqsistemasidaberilgan 7354527 soninio’nliksanoqsistemasidagi 16 gako’paytirgandahosilbo’ladigansonnio’noltiliksanoqsistemasidako’rsating Bu misolniyechishuchunavvaluni 8 liksanoqsistemasidako’rsatishuchuntriada (uchlik)ikkiliksanoqsistemasidagisonlarniuchliklargaajratishusulidan foydalanamiz.7=111;3=011;5=101;4=100; 5=101;2=010;7=111 gatengbo’lganiuchun7354527 soniniquyidagiko’rinihsdayozamiz 111011101100101010111sizgatushunarlibo’lsinuchunalohidaranglardayozdik16 liksanoqsistemasidako’rsatishuchuntetrada(to’rtlik) ikkiliksanoqsistemasidagisonlarnito’rtliklargaajratishusulidanfoydalanamiz.Buninguchunbusonlarni chap tomondan 4 xonadanajratibchiqamiz: 111011101100101010111 4 xonadanajtatdik,lekinqizilrangdadi 1 ni 4 xonagaajratishuchunsonningo’ngtomoniga 0 larqo’yib to’ldiramiz000111011101100101010111 busonni 10lik sanoqsistemasidagi 16 ga16:16=1dan yetib ,qoldig’i 0 gateng,shuninguchun 10ga ko’paytiramiz,ya’ni 0 ni ham triadada yozdik. 0001110111011001010101110000 keyinbusonni 16 liksanoqsistemasidayozamiz 0001=1 1101=D 1101=D 1001=9 0101=5 0111=7 0000=0 gatengdemakjavob1DD957016

  9. 10-MISOL O’noltilksanoqsistemasidagiFABCD9541 berilgan.Shusonni 10 liksanoqsistemasidagi 4 gako’paytirgandahosilbo’ladigansonnisakkizliksanoqsistemasigao’tkazing. Yechish Buninguchun10 liksanoqsistemasidagi 4ni 2lik sanoqsistemasidayozamiz 410=1002 FABCD9541*100= FABCD954100 Endibusonni 8lik sanoqsistemasidayozishuchun 3liklarga ya’nitriadagaajratamiz: F=1111,A=1010,B=1011,C=1100,D=1101,9=1001,5=0101,4=0100,1=0001 11111010101111001101100101010100000100 16lik sanoqsistemasidayozildiva 8lik sanoqsistemasigao’tkazishuchuntriadagaajratdik 011111010101111001101100101010100000100 • 011=3 111=7 010=2 101=5 111=7 001=1 101=5 100=4 101=5 010=2100=4 000=0 100=4 gateng 011111010101111001101100101010100000100=37257154524048 Demakjavob: 37257154524048

  10. Endiyechganmisollarimizninog’riyokinoto’riekanliginikompyuterEndiyechganmisollarimizninog’riyokinoto’riekanliginikompyuter yordamidatekshiribko’ramiz. Buninguchun Пуск-Программы-Стандартные-Калькуляторtanlanadi. 1-misol . Ikkiliksanoqsistemasidaberilgan101110soninio’nliksanoqsistemasiga o’tkazing. Видbo’limidanmuhandisliktanlanadi. Natijadaekrandaquyidagilarhosilbo’ladi: Etiborqilibqarasangiz 0 va 1 amalbelgilarijoriyrangda.

  11. Bu yerdaBin-2likOct -8 lik,Dec-10lik,Hex-16 lik sanoqsistemalari. Huddishundayqilib 2-misoldagi qo’shish tekshiriladi.

  12. 3-misol 8liksanoqsistemasidaberigan467 sonini 10 liksanoqsistemasigao’tkazing 8 liksanoqsistemasigaetiborqilsangizjoriyraqamlar 0 dan 7 gachadir. Endi 467 sonini10liksanoqsistemasigao’tkazamiz

  13. 4-misol ham 8lik sanoqsistemasidashutariqayechiladi. 5-misol O’noltiliksanoqsistemasidaberilgan3AF soninio’nasoslisanoqsistemasigao’tkazing. Yechish 3AF=3*162+A*161+F*160=3*256+10*16+15*1=768+160+15=94310

  14. 8-misol

  15. Navbato’zingiznisinashuchuntestlarga

  16. 12 11 1 10 2 9 3 8 4 7 5 6 Men o’ylayapman,…lekinyanglishishimmumkin Ikkiliksanoqsistemasidaberilgan1101010101 sonnitriadalaryordamidasakkizliksanoqsistemasigao’tkazing: a)1525 b)1625 c)6521 chiqish

  17. Javobingiz tog’ri keyingisi

  18. Javobingiznoto’g’ri keyingisi

  19. 12 11 1 10 2 9 3 8 4 7 5 6 Men o’ylayapman,…lekinyanglishishimmumkin • Sakkizliksanoqsistemasidaberilgan3332 sonnitriadalaryordamidaikkiliksanoqsistemasigao’tkazing: • a)010011011011 • b) 011011011010 chiqish • c) 011101111000

  20. Javobingiztog’ri,keyingisigamarhamat! keyingisi

  21. Noto’g’ri keyingisi

  22. 12 11 1 10 2 9 3 8 4 7 5 6 Men o’ylayapman,…lekinyanglishishimmumkin • Sakkizliksanoqsistemasidagi56753647sonnio’nliksanoqsistemasidagi2 sonigako’paytirgandahosilbo’ladigansonni16liksanoqsistemasidako’rsating a)ACEA6C8E • b)177AF4E chiqish • c)6C3FBCE

  23. Javobingiz tog’ri keyingisi

  24. Noto’g’ri keyingisi

  25. 12 11 1 10 2 9 3 8 4 7 5 6 Men o’ylayapman,…lekinyanglishishimmumkin • O’noltiliksanoqsistemasidagiABDE745sonnio’nliksanoqsistemasidagi2sonigako’paytirgandahosilbo’ladigansonni8liksanoqsistemasidako’rsating • a)101010111111 • b)1578CEBA • c)158CAD51 chiqish

  26. Javobingiz to’g’ri Testniboshidanishlamoqchibo’lsangiznibosing! Aksholdanibosing!

  27. Javobingiznoto’g’ri Testniboshidanishlamoqchibo’lsangiznibosing! Aksholda nibosing!

  28. Men o’ylaymanki,sizbumavzuhaqidato’liqtushunchagaegabo’ldingiz! Setmamatova

More Related