Memduh Şevket Esendal (1883-1952)

1. 07005 Memduh Şevket Esendal (1883-1952) • Yazar, Maupassant öykü anlayışına karşıdır; Çehov öykücülüğünü temsil eder. Çocukluk ve gençlik dönemindeki köy hayatı ile ilgili gözlemleri, parti müfettişi olarak gezdiği yerlerden derlediği gerçekleri hikâyelerinde başarıyla kullanır. • Esendal’ın hikâyelerinde, gözlemlere dayanan betimlemeler, belirleyici bir özelliktir. • Hikâyelerde “hoşgörü” hâkim duygudur. • Konuşma dilinin başarıyla kullanıldığı hikâyelerde sanatçı, eleştiri yerine sevgiye önem vermiştir.

2. 07005 • AyaşIı ve Kiracıları(roman),Vassaf Bey, Miras, Otlakçı, Mendil Altında, Veysel Çavuş, Bir KucakÇiçek, Hava Parası, Kelepir, Gödeli Mehmet, Esendal’ın başlıca öyküleridir.

3. 07006 Sait Faik Abasıyanık (1906-1954) • Yazar ilk hikâyelerini Semaver adlı yapıtında toplamıştır. • Bu hikâyelerinde, Maupassant tarzı öykücülüğün ve eleştirel gerçekçiliğin etkisi altında kaldığı görülür; ancak daha sonraki öykülerinde kesit öykücülüğünün (Çehov tarzı) en güzel örneklerini verir.

4. 07006 • Sait Faik, yapıtlarında kitabi bilgilere yönelmemesi ve sloganların güdümüne girmemesi ile çağdaşlarından ayrılır. • O; hicvedici, acı, eleştirel ve mizahi ifadeler yerine, hoşgörüye ve insan sevgisine değer verir. • Kendine özgü şiirli bir dille, kalabalık içinde fark edilmeyen küçük insanı, balıkçıları, hamalları ve bunların hayata bağlılıklarını, hayatta olmaktan duydukları sevinci anlatır.

5. 07006 • Gözlemlerini, gözlemlediği biçimiyle anlatmak yerine, onları kendi düş dünyasında yeniden kurarak yansıtır. • Sait Faik, hayatı ile sanatı iç içe olan ender yazarlarımızdandır. • Onun Semaver, Sarnıç ve Şahmerdan adlı üç hikâye kitabında, Ömer Seyfettin’den gelen Maupassant tarzı hikâyelerle birlikte, Sadri Ertem’in başlattığı tenkitçi-gerçekçi hikâyelere ve Ağaoğlu’nun yapıtlarında görülen, anıların hikâyeleştirilmiş biçimine de rastlamak mümkündür.

6. Reşat Nuri Güntekin • Yazın yaşamına tiyatro eleştirileriyle başlamıştır. • Asıl ününü“Çalıkuşu” adlı romanıyla kazanmıştır. • Anadolu’yu iyi gözlemlemiş ; gördüklerini, duyduklarını,Anadolu insanının gelenek ve göreneklerini anlatmıştır., • Kahramanlarını,çevresi ve sorunlarıyla birlikte vermiştir. • Akıcı bir üslubu vardır. • Tiyatrolarında değerler çatışmasını,toplumsal değişmeleri işlemiştir. • Birçok türde ürün vermiştir.

7. YAPITLARI • Roman: Çalıkuşu,Damga, Akşam Güneşi,Yaprak Dökümü,Acamak,YeşilGece, Değirmen,Miskinler Tekkesi • Öykü: Tanrı Misafiri,Sönmüş Yıllar, EskiAhbap • Oyun: Hançer,Balıkesir Muhasebecisi, Eski Rüya,Tanrı Dağı Ziyafeti,Hülleci Gezi:AnadoluNotları

8. Falih Rıfkı Atay • Anı,fıkra,makale ve gezi yazılarıyla tanınmıştır. • Türkçeyi başarılı bir biçimde kullanmıştır. • Atatürk devrimlerini ve Batılılaşmayı savunmuştur. • Dili sadedir. • Çarpıcı sözcükleri başarıyla kullanmıştır. • Gezi yazılarıyla tanınmıştır.

9. YAPITLARI: • Gezi: • Denizaşırı,Bizim Akdeniz, • Taymis Kıyıları,Yolcu Defteri, • Hint,Yeni Rusya • Fıkra,Söyleşi: • Eski Saat,PazarKonuşmaları • Anı :Zeytindağı,Çankaya • Biyografi:Babanız Atatürk • İnceleme:AtatürkçülükNedir? • Roman:Roman

10. 07005 Peyami Safa (1899-1961) • Yazarın ilk romanları, Sözde Kızlar, Mahşer, Canan geçim kaygısıyla yazılmış yapıtlardır. • Olgunluk dönemi romanlarında, yanlış Batılılaşmanın toplumun çeşitli kesimlerinde yaptığı yıkıntı anlatılır.

11. 07005 • Dokuzuncu Hariciye Koğuşu romanında; yoksulluk, sahipsizlik ve hastalık kuruntuları içinde acı çeken insanın ruh derinliklerine ayna tutulur. • Otobiyografik bir romandır. • Romanda iç monolog tekniği başarıyla kullanılmıştır. • Fatih–Harbiye’de, geleneği ve yozlaşmayı temsil eden iki semt karşılaştırılır. Bu bir bakıma Doğu-Batı çatışmasıdır.

12. 07005 • Bir Tereddütün Romanı: Otobiyografik yanı ağır basan romanda, I. Dünya Savaşı yıllarında yaşanan kargaşa ve bu kargaşanın insanlarda meydana getirdiği bezginlik, iki kadın arasında bocalayan bir kişinin değerlendirişi ile anlatılmıştır. • Matmazel Noraliya’nın Koltuğu: Ferit adlı kahramanın; bir pansiyonda karşılaştığı olağanüstü ve kuruntu ürünü olaylarla, hepsi birer ruh ve akıl hastası olan pansiyon sakinleri ve Ferit’in hasta kız kardeşi anlatılır. • Ruhsal durum tahlillerinin ağır bastığı romanda mistisizmin etkileri görülür. Yapıtta; varlık, ruh, mana gibi konular arasında gerçek konusu aydınlatılmaya çalışılmıştır.

13. 08000 Mithat Cemal Kuntay (1885 – 1856) • Şair ve yazardır. • M. Akif’le tanışması sanatı ve düşünceleri üzerinde etkili olmuştur. • Aruz vezniyle, vatanseverlik duygularını ve Türk tarihinin zenginliklerini dile getiren şiirler yazmıştır. • Türk’ün Şehnamesi adlı şiir kitabından başka MehmetAkif’le ve N.Kemal’le ilgili monografiler yazdı. • Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünün hikâyesi denebilecek “Üç İstanbul”da II. Abdülhamit, II. Meşrutiyet ve Mütareke yıllarının İstanbul’unu anlattı.

14. 08000 Orhan Kemal (1914 – 1970) • Eserlerinde, yaşadıklarını hareket noktası alan yazar, bu özelliği ile Anadolu insanından söz eden başka yazarlardan ayrılır. • Geçim derdiyle uğraşan küçük insanların hayat mücadelelerini konu alan yazar, İkinci Dünya Savaşı’nın sebep olduğu problemler üzerinde de durur. • Büyük toprak sahipleri ile çalışanlar arasındaki ilişkileri kendi sanat anlayışı ve ideolojisi yönünden inceler, anlatır.

15. 08000 • İlk eserlerinde sadece durumu tasvir etmekle yetinirken soneserlerinde yol göstericilik görevini de üstlenir. • Hikâyelerini, Ekmek Kavgası, Sarhoşlar, Çamaşırcının Kızı, 72. Koğuş, Grev, Arka Sokak, Kardeş Payı, Babil Kulesi, İşsiz adlı eserlerinde bir araya toplamıştır. • Baba Evi, Avare Yıllar, Murtaza, • Cemile, Devlet Kuşu, El Kızı romanlarından bazılarıdır.

16. 08000 Kemal Tahir (1910 – 1973) • Eserlerinde, Yakup Kadri, • Halide Edip gibi yazarlarımızla Balzac,Dostoyevski, Tolstoy, Gorki ve Zola • gibi yabancı yazarların etkileri görülür. • Romanlarında, Çankırı, Çorum dolaylarından, cezaevi yaşantısından, KurtuluşSavaşı’ndan, eşkıya menkıbelerinden bahseden yazar, törelere bağlıdır. • Yerli dekor ve renkleri ustalıkla kullanan Kemal Tahir, köy düzeni ve sorunlarını da incelemiş ve bir “Anadolu Romanı” anlayışı oluşturmuştur.

17. 08000 • Romanları,Sağırdere, Esir Şehrin İnsanları, Körduman, Rahmet Yolları Kesti, Köyün Kamburu, Yorgun Savaşçı, Bozkırdaki Çekirdek, Devlet Ana, Kurt Kanunu, Karılar Koğuşu, Damağası’dır.

18. 08000 Tarık Buğra (1918 – 1995) • Yazar, değişen hayat şartlarını, toplam düzeninin değişmesiyle nesiller arasında meydana gelen farklılıkları anlatır. • Duygu ve düşüncede meydana gelen dalgalanmaların, davranışlarda görülen yabancılaşmanın üzerinde durur. • Yazara göre, dış görünüşün tasviri sadece eserin iskeletini verdiğinden,eserde bu görünüşe kaynak olan iç gerçek de ele alınmalıdır. • Hatta, “Yazar, dış gerçek maskesini yırtarak iç gerçeğe inmeli, onu bozulmamış hali ile yakalamalıdır.” kanatindedir.

19. 08000 • İbiş’in Rüyası, Siyah Kehribar, Küçük Ağa, Firavun İmanı, Dönemeçte, Gençliğim Eyvah, Yağmur Beklerken, Osmancık

20. 08000 Yaşar Kemal (1922 – ...) • Türk edebiyatının yaşayan büyük romancılarındandır. • Yurt dışında ödüller almıştır. • Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilmiş, eserleri birçok dile çevrilmiştir. • İlk yapıtlarında Çukurova’yı anlatmıştır. • Son yapıtlarında kenti ve kent insanlarını anlatmıştır. • Epik,akıcı bir dili vardır. • Betimlemeleri güçlüdür.

21. 08000 Yapıtları: Roman: Teneke, İnce Memed, Orta Direk, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu, Ağrı Dağı Efsanesi, Binboğalar Efsanesi... Hikaye: Kuşlar da Gitti Röportaj: Çukurova Yana Yana, Bu Diyar Baştan Başa...

22. 08000 Aziz Nesin(1915-1995) Toplumumuzdaki yergiye elverişli olayları, abartmalı bir mizahla sergilemiştir. Yedek Parça, Fil Hamdi, Toros Canavarı (öykü), Gol Kralı, Sait Hopsait, Zübük, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz (roman)

23. Rıfat Ilgaz • Türk şiir, roman ve öykü yazarıdır. • Özellikle Hababam Sınıfı romanıyla tanındı. • Hem yazılarında hem de kişisel hayatında toplumcu bir çizgi devam ettirdi. • Oldukça üretken olan yazın hayatına şiirden mizah öykülerine, romandan çocuk kitaplarına bir çok farklı alanda eser sığdırdı. • YAPITLARI: • Şiir: • Üsküdar’da Sabah Oldu,Soluk Soluğa,Çocuk Bahçesi… • Romanları: • Hababam Sınıfı ,Pijamalılar,Karartma Geceleri, Sarı Yazma,Yıldız Karayel

24. Fakir Baykurt • Yazmaya şiirle başladı. • Orhan Veli çizgisinde ama köy hayatı içerikli şiirler yazdı. • 1950'den sonra öykü ve romana yöneldi. • Ona göre öykü, "yazıldığı dönemin tarihsel, toplumsal renklerini, özelliklerini içermeli az da olsa belge işlevi yüklenmelidir.“ • İlk öykü kitabı “Çilli” den başlayarak öykülerinde kesitleri değil geniş açılımları, bir anın olayını değil geniş dönemlerin olaylarını işledi.

25. Romanlarında Türkiye'deki köylü yaşamını halkçı ve devrimci bir bakış açısıyla ele aldı. • Köylünün bilinci ve bilinçaltındaki istekleri, tepkileri, çelişkileri yansıttı. • 1950-1970 döneminde etkili olan “köy edebiyatı hareketi” nin önde gelen temsilcisi oldu.

26. ESERLERİ: ROMAN: Yılanların Öcü , Irazcanın Dirliği, Onuncu Köy, Amerikan Sargısı, Tırpan , Köygöçüren(1973), Kara Ahmet Destanı, Yayla, Yüksek Fırınlar, Koca Ren, Yarım Ekmek. • ÖYKÜ: Çilli, Efendilik Savaşı, Karın Ağrısı, AnadoluGarajı, On Binlerce Kağnı, Can Parası, Sınırdaki Ölü, Barış Çöreği, Duirsbug Treni …

27. 08000 Nurullah Ataç (1898 - 1957) • Yazı hayatına şiir, makale ve tiyatro eleştirileriyle başlamış, daha sonraları deneme ve eleştiri türlerinde başarılı olmuştur. • Türkçenin özleştirilmesine büyük katkılarda bulunmuştur. • Genç şairlerin tanıtılmasında büyük rolü olan sanatçı, deneme ve eleştiri türünde yazılar yazmıştır. • Sade dili savunan yazar, devrik cümleleri ile dikkati çeker.

28. 08000 • Deneme ve eleştirilerini, Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, SözdenSöze, Ararken, Diyelim, Söz Arasında, Okuruma Mektuplar, Günce, Prosfero ile Calibanadlı eserlerinde toplamıştır.

29. 08000 Necati Cumalı (1921 -2001) • İlk şiiri 1939'da yayınlandı. • Yalın, aydınlık anlatımlı, lirik şiirler yazdı;sevgi, sevinç, özlem gibi bireyin güncel kaygılarıyla birlikte çağın toplumsal sorunlarını işledi. • 1955'ten sonra şiirin yanısıra öykü, roman ve tiyatro türlerine de yöneldi. • Şiirsel diliyle ve ayrıntıları ustaca kullanmasıyla dikkat çekti. • Roman ve öykülerinde çoklukla Ege’nin kasaba ve kırsal kesim insanlarının sorularını işledi. Tiyatroları: Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri, Nalınlar, Masallar, Kaynana Ciğeri, Derya Gülü, Susuz Yaz, Mine’dir. Dilâ Hanım hikâye kitabı, Tütün Zamanı romanıdır.

30. 08000 Turan Oflazoğlu (1932 - ...) • Manzum tiyatroları ile tanınır. • Keziban, Deli İbrahim, IV. Murat, Sokrates Savunuyor, Genç Osman, Elif Ana, Kösem Sultan, III. Selim, Sinan, Gardiyan, Deli İbrahim, Cem SultanOflazoğlu’nun tiyatro eserleridir.

31. 08000 Recep Bilginer (1922 - 2005) Son dönem tiyatro yazarlarındandır Yapıtlarında ezilenlere arka çıkma anlayışı ağır basar Gazeteciden Dost, İsyancılar, Ben Devletim,Utanç Dünyası, Sarı Naciye, Yunus Emre, Kıskanç gibi tiyatro eserleri vardır.

32. 08000 Orhan Asena(1922-2001) • Başkaldırı temasının egemen olduğu yapıtlarında baş kişilerin iç çelişkilerini, toplumsal olaylar karşısındaki tepkilerini başarıyla sergiler. • Oyunlarından bazıları: • Korku, Tanrılar ve İnsanlar, • Hürrem Sultan, Tohum ve Toprak...

33. 08000 Refik Erduran(1928 - ...) Yapıtlarında kişisel ve toplumsal sorunları gülmece yoluyla sergiler Deli, Bir Kilo Namus, Cengiz Han’ın Bisikleti, İp Oyunu, Karayar Köprüsü, Büyük Jüstinyen, Aman Avcı, Ayı Masalı, Uçurtmanın Zinciri, Kelepçe, Bunu Yapan İki Kişi adlı tiyatro eserlerinin yazarıdır.

34. 08000 Haldun Taner (1916 - 1986) • Yazar, sanat yaşamımızı epik tiyatroyla buluşturmuştur. • Öykülerde gözlem gücünü, konu ve plan yönünden gülmece ve yergi becerisiyle birleştirmiştir.

35. 08000 Yapıtları: Hikâyeleri: Yaşasın Demokrasi,Tuş, Şişhaneye Yağmur Yağıyordu, On İkiye Bir Var, Konçinalar, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü. Oyunları: Günün Adamı, Keşanlı Ali Destanı, Lütfen Dokunmayınız, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı. Dışarıdakiler, Fazilet Eczanesi, Huzur Çıkmazı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Vatan Kurtaran Şaban Fıkralar: Deve Kuşuna Mektuplar. Sözlük: Tiyatro Terimleri Sözlüğü. Portreler: Ölür İse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil. Söyleşi: Hak Dostum Diye Başlayayım Söze.

36. Adalet Ağaoğlu • Edebiyat yaşamına şiirler başladı, kısa bir süre sonra oyun yazarlığına yöneldi. “Bir Piyes Yazalım” tiyatro oyunu 1953'te Ankara'da sahnelendi. • İlk romanını yazana kadar oyun yazarlığını sürdürdü,üst üste yazdığı oyunlarla altmışı ve yetmişli yılların önde gelen oyun yazarlarından oldu. • İlk romanı Ölmeye Yatmak ’tır. Ölmeye Yatmak, daha sonra yazdığı Bir Düğün Gecesi ve Hayır adlı romanlarla bir üçleme oluşturduve birçok ödül kazandı. Öykü kitapları, denemeler, anı-roman türünde eserler de yayımlayan sanatçı Çok Uzak Çok Yakın'la oyun yazarlığına döndü.

37. 08000 Sabahattin Kudret Aksal (1920 - 1973) • Şiirlerinde insanı ve yaşama sevincini ele alan, bireysel bağlamda mutluluğu işleyen Aksal, daha sonraları felsefi konulara eğilim duymuştur.

38. 08000 Yapıtları: Şiirleri: Elinde, Duru Gök, Gün Işığı, Çizgi, Bir Zaman Düşü, Bir Sabah Uyanmak, Şarkılı Kahve, Buluşma. Öyküleri: Gazoz Ağacı, Yaralı Hayvan. Oyunları: Şarkıcı, Bir Dalda Üç Ayna, Kral Üşümesi, Bay Hiç, Önemli Adam... Deneme: Geçmişle Gelecek.

39. 08000 Sabahattin Ali • Anadolu’nun köy – kasaba hayatından aldığı acıklı konuları gerçekçi bir yöntemle işlemiştir. • Değirmen, Kağnı, Kuyucaklı Yusuf, Kürk Mantolu Madonnabilinen yapıtlarıdır.

40. 08000 Sabahattin Eyüboğlu • İnceleme, deneme ve çevirileriyle tanınmıştır. • Eski ve yeni edebiyat hakkındaki düşüncelerini nesnel ölçülerle anlatmış, çağdaş olanı öne çıkarmıştır. • Denemelerini Mavi veKara’da toplamıştır.

41. 08000 Suut Kemal Yetkin • Estetik, sanat tarihi, felsefe tarihi, İslam sanatları ve resim alanındaki eserleriyle tanınan bir bilim adamıdır. • Eleştiri ve denemeleri ile de tanınmıştır. • Edebiyat Konuşmaları, Denemeler, Şiir Üzerine Düşünceler ... onun yapıtlarıdır.

42. 08000 Cemil Meriç • Deneme alanında tanınan sanatçılardan biridir. • Eksiltili cümleleri çok kullanmıştır, dili ağırdır. • Zengin bir kültür birikimi vardır. • Bu Ülke, Hint Edebiyatı,Jurnal, Kırık Anılar, Işık Doğudan Gelir gibi yapıtların yazarıdır.

43. Mehmet Kaplan • İnceleme ve eleştiri yazılarıyla tanındı. • Önceleri incelemelerini metnin anlatım biçimine dayandırırken; daha sonraki yıllarda sanatçının kişiliği, biyografisi, psikolojisi gibi öznel etkenlerle metin arasında bağlantılar kuran bir yaklaşımla edebiyat tarihine yöneldi. • Dilin yenileşmesi karşısında tavır aldı. • Eserleri: Hikâye Tahlilleri, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar • Denemeler, İncelemeler, MektuplarBüyük Türkiye Rüyası, Edebiyatımızın İçinden, Oğuz Kağan Destanı…

44. Necati Cumalı (1921 - 2001) • Tiyatro, şiir, hikâye, roman türünde yapıtlar vermiştir. • Tiyatroları: Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri, Nalınlar, Masallar, Kaynana Ciğeri, Derya Gülü, Susuz Yaz, Mine’dir. Dilâ Hanım hikâye kitabı, Tütün Zamanı romanıdır.

45. 07005 Abdülhak Şinasi Hisar (1883-1963) • Romanlarında ve anılarında geçmiş zaman olaylarını ve insanlarını işlemiştir. • Fahim Bey ve Biz, Boğaziçi Mehtapları, Boğaziçi Yalıları, Geçmiş Zaman Köşkleri, Geçmiş Zaman Fıkraları, İstanbul ve Pierre Loti, Yahya Kemal’e Veda, Ahmet Haşim önemli yapıtlarıdır.

46. Ahmet Hamdi Tanpınar • Şiirlerinde bir imaj ve müzik kaygısı taşıyan Tanpınar, sembolizmin havası içinde soyut şiirler yazmıştır. • Roman, öykü ve denemelerinde yepyeni tarzlar denemiştir; bu eserlerinde kesin bir tür ayrımı yoktur. • Doğu-Batı kültürlerini sentez yoluna gitmiştir. • Roman ve öykülerinde bol mecazlı, söz sanatlarıyla yüklü, soyut sözcüklere yer vermiştir. • Zaman kavramı eserlerinde önemli yer kaplar. • Nesirlerinde de şiirsel bir anlatım vardır. • Kişiler, yenilikler karşısında bocalayan, şaşkın, hasta ruhlu ve dengesizdir. • Bilinçaltı ile yaşantıyı dışa vurmaya çalışır. • Temalar, “zaman” kavramı etrafında oluşmuştur.

47. ESERLER: • Ne İçindeyim Zamanın • Abdullah Efendi’nin Rüyaları (Hikaye) • Beş Şehir (Deneme) • Huzur (Roman) • Saatleri Ayarlama Enstitüsü (Roman)

48. 07006 Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı) • Deniz, deniz insanları (balıkçılar, dalgıçlar, sünger avcıları) ve doğa, eserlerinde önemli bir yer tutar. Özellikle Ege ve Akdeniz’i anlatan eserlerinde şiirsel bir anlatımı vardır.

49. 07006 Yapıtları: Ege Kıyılarında, Merhaba Akdeniz, Yaşasın Deniz, Gülen Ada (öykü); Aganta Burina Burinata, Ötelerin Çocuğu, Deniz Gurbetçileri (roman); Anadolu Efsaneleri (İnceleme)

50. Mustafa Kutlu • Günümüz hikayecilerindendir. • İlk hikayelerinde Anadolu hayatının gerçeklerini yansıtır,bu yıllarda Sait Faik ve Sabahattin Ali’den etkilenmektedir. • Daha sonra yayınladığı hikâyelerde köyden kente göç, sosyal değişim gibi konuları işler. • Dergah dergisinin yazı işleri müdürlüğünü yapmaktadır. • ESERLERİ: • Yoksulluk İçimizde, Ya Tahammül Ya Sefer, Ortadaki Adam, Hüzün ve Tesadüf • İNCELEME, DENEME: • Sait Faik’in Hikâye Dünyası,Sabahattin Ali, Şehir Mektupları