Geografisch denken, een mysterie?

1. Geografisch denken, een mysterie? Presentatie KNAG-onderwijsdag Jan Karkdijk, Calvijn College Goes

2. Geografisch denken… …is denken in regionale samenhangen: relaties leggen binnen en tussen gebieden.

3. Geografisch relateren: moeilijk voor leerlingen? Onderzoek voorjaar 2011 • Analyse van havo-examens 1e tijdvak 2009 en 2010: welke geografische werkwijzen leveren de meeste problemen op voor leerlingen?

4. Examens havo 2009 en 2010 (1e) (landelijke gegevens Cito)

5. Geografisch relateren: hoe aan te leren? Relaties leggen: belangrijk, maar moeilijk voor leerlingen • Geografisch denken (relateren) bevorderen is nog steeds een zoektocht. • Thinking Through Geography (Leat) biedt wellicht handvatten. • Enthousiast ontvangen in UK, Nederland en Duitsland bij docenten en leerlingen in het v.o. • Maar: bevordert het toepassen van Thinking Through Geography het geografisch denken en waardoor dan?

6. Het mysterie als strategie Bekende strategie uit het Thinking Through Geograpy-repertoire: het mysterie. • Leat en vd Schee & Vankan: mysteries inzetten om de denkvaardigheid ‘relateren’ te bevorderen. • Van der Schee & Vankan: mysterie een van de meest krachtige en motiverende activiteiten uit het Leren denken-repertoire.

7. Onderzoek voorjaar 2011 Bevordert het inzetten van mysteries het geografisch relateren door leerlingen? • Quasi-experimenteel onderzoek met pretest-posttest-design op 7 scholenen 221 havo-4-leerlingen. • Conclusie: mysteries bevorderen het geografisch relateren door leerlingen! • Maar nog veel vragen, zoals: - Waardoor bevorderen mysteries het geografisch denken? - Hoe kunnen mysterielessen het best worden vorm- gegeven om dit te bereiken?

8. Een mysterie Inleiding • In april 2010 werd Rio de Janeiro getroffen door extreem hevige regens en werden delen van sloppenwijken verwoest door aardverschuivingen. Vooral mensen die wonen in favelas (‘krottenwijken’) op steile hellingen zijn slachtoffers. • De burgemeester van Rio kondigde een plan aan voor sloop van de gevaarlijkste delen van de favelas en hulp bij de herhuisvesting van de mensen naar veiliger terreinen. • De plaats waarop het huis van Fabio Pereira staat, is ook bestempeld als te gevaarlijk om te blijven wonen en hij is verzocht te vertrekken. • Fabio weigert echter te vertrekken uit zijn woning. Waarom weigert Fabio te vertrekken van zo’n levensgevaarlijke plek?

9. Nabespreking mysterie • Waarom weigert Fabio te vertrekken van zo’n levensgevaarlijke plek? • Wat denk je dat leerlingen leren van deze mysterie? • Wat zou je in de nabespreking zeker aan de orde willen laten komen (m.a.w. wat vind je dat ze er van moeten leren)?

10. Een mysterie maken…. Waarom zou je het doen? Het is een enorm karwei… • Aanleren essentiële geografische werkwijzen • Zeer motiverend voor leerlingen • Je ontdekt hoe leerlingen denken • Je ziet snel verschil tussen zwakke en sterke groepjes • Expliciete aandacht voor metacognitie

11. Kenmerken mysterie Kenmerkende eigenschappen mysterie: • Prikkelende, uitdagende vraag • Cognitief conflict centraal • Open opdracht • Complexe opdracht • Groepswerk noodzakelijk • Vaardigheden: classificeren, relateren, abstraheren • Essentieel: klassikale nabespreking o.l.v. docent

12. Ontwerptips Zie ook: Leren denken met aardrijkskunde • Lees je breed en diep in! • Bedenk een prikkelende vraag • Werk vanuit een persoonlijke, concrete situatie (verhaal) • Reik informatie aan op verschillend abstractieniveau en vanuit verschillende dimensies • Gebruik ook ‘red herrings’ • Geen relaties leggen in de stukjes info op de strookjes • Na uitproberen weer bijstellen

13. Vervolg Meedenken over en meewerken aan mysteries voor havo en vwo (met name bovenbouw)? Stuur een mailtje naar kar@calvijncollege.nl