Komunikacja interpersonalna pomiędzy osobą niepełnosprawną a jej rodzicami

1. Komunikacja interpersonalna pomiędzy osobą niepełnosprawną a jej rodzicami dr Edyta Kowalczyk-Boroń

2. Stres rodzicielski rodziców dziecka z mpd … wynika ze stałej odpowiedzialność za zdrowie i życie dziecka oraz bardziej intensywnej opieki niż w przypadku dzieci zdrowych. Rodzicom często towarzyszy poczucie braku kompetencji niezbędnych do sprostania wymogom sytuacji, co może wpływać na ich poczucie własnej wartości.

3. Siła stresu doświadczanego przez rodziców … wynika z czynników związanych z funkcjonowaniem: dziecka (rodzaj i natężenie zaburzeń, osobowość dziecka, płeć i wiek, zdolności do adaptacji, występowanie trudnych zachowań, suma roszczeń wobec rodziców), rodziców (płeć i wiek rodzica, wykształcenie, aktywność zawodowa, temperament i osobowość, poczucie kompetencji rodzicielskiej), środowiska (wsparcie społeczne, stosunek otoczenia do dziecka, status socjoekonomiczny rodziny, jakość związku rodziców, klimat emocjonalny rodziny).

4. Proces adaptacji rodziny do sytuacji pojawienia się dziecka z mpd Istotne są zasoby, które pozwalają na lepsze radzenie sobie w sytuacji trudnej, a wśród nich: środki materialne, posiadany czas, szeroko pojęte wsparcie społeczne, strategie radzenia sobie ze stresem stosowane przez członków rodziny, spójność rodziny, zdolność do otwartego komunikowania swoich potrzeb. Dla matek dzieci z mpd ważne jest wsparcie społeczne, które poprawia proces macierzyńskiej adaptacji. Ponadto silna więź małżeńska i wzajemne udzielanie sobie wsparcia jest dominującą determinantą prawidłowego funkcjonowania w rodzicielskich rolach.

5. Wpływ niepełnosprawności na jakość związku małżeńskiego … zależy od tego: jaki był ten związek przed narodzeniem dziecka. Emocjonalna bliskość, wzajemne zaufanie, zaangażowanie uczuciowe i empatia sprzyjają radzeniu sobie z trudną sytuacją. Wśród potencjalnych zagrożeń jakości życia małżeńskiego wymienia się „przenoszenie na partnera złości i rozczarowania związanego z problemami w rozwoju dziecka oraz obwinianie go za niepełnosprawność dziecka”. Koncentracja na problemach dziecka ogranicza możliwości pielęgnowania związku.

6. Cd. O zaangażowaniu i zrównoważonym udziale matki i ojca w opiece i rehabilitacji dziecka decyduje racjonalne pogodzenie się z faktem choroby i istnienie silnych więzi emocjonalnych między rodzicami oraz rodzicami i dzieckiem. Więzi emocjonalne są źródłem zainteresowania drugą osobą, wrażliwości na jej przeżycia i potrzeby oraz budulcem motywacji do niesienia jej pomocy.

7. Typy postaw rodzicielskich wg Kannera Postawa: „nabyta struktura poznawczo-uczuciowo-wolicjonalna, ukierunkowująca zachowanie się rodziców wobec dzieci”. Wśród nich można wyróżnić następujące postawy rodzicielskie: AKCEPTACJA ODRZUCENIE PERFEKCJONIZM NADMIERNE CHRONIENIE Postawy rodzicielskie mają istotny wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka.

8. Akceptacja Akceptacja dziecka razem z jego niepełnosprawnością i wynikającymi z niej możliwościami i ograniczeniami, wytwarza u niego poczucie bezpieczeństwa i pozwala na kształtowanie się poczucia wartości. Badania potwierdzają, że dziecko będzie miało taki obraz siebie w przyszłości, jaki mieli jego rodzice. Postawa akceptacji jest szczególnie potrzebna dziecku niepełnosprawnemu. Dziecko z mpd dokonuje odkrycia swoich ograniczeń między trzecim a piątym rokiem życia. Poczucie akceptacji i bycia kochanym jest podstawą prawidłowego rozwoju uczuć i osobowości, co sprzyja usprawnianiu dziecka.

9. Odtrącenie … negatywny stosunek do dziecka, brak zainteresowania jego potrzebami, w tym potrzebą rehabilitacji. Dzieci rodziców z taką postawą przejawiają zaburzenia zachowania w postaci złości, agresji, autoagresji, objawów nerwicowych.

10. Perfekcjonizm Stawianie dziecku dużych wymagań nieadekwatnych do jego możliwości. Wynika z braku akceptacji niepełnosprawności i rodzi w dziecku poczucie winy, stan napięcia emocjonalnego, frustracje i nerwice.

11. Nadmierne chronienie Przesadna opieka, nadmierne pobłażanie i niedocenianie możliwości dziecka. Skutkuje zaburzeniami w sferze więzi uczuciowych. Dzieci najczęściej silnie związane są z matką, pozostają w dużej zależności od niej, w stosunku do otoczenia są nieufne.

12. Znaczenie babć i dziadków Aprobująca postawa dziadków i babć może bardzo pomóc w nauczeniu się miłości do dziecka, w przypadku rodziców mających kłopoty z pierwotną akceptacją dziecka.

13. Zasady wychowawcze u pacjentów z mpd Zdaniem Z.Lubicz-Rudnickiej zasady wychowawcze stosowane u pacjentów z mpd powinny być takie same, jak u dzieci bez porażeń. Chodzi o to, aby do kalectwa fizycznego nie dodawać, przez złe wychowanie, kalectwa psychicznego. W rodzinie dziecko z mpd nie może czuć się ani gorsze, ani lepsze od swego rodzeństwa. W miarę swoich możliwości powinno uczestniczyć w pracach domowych.

14. Czego nie powinny robić matki dzieci z mpd? Matki źle postępują, gdy izolują swoje dziecko od ludzi. Dziecko żyje w społeczeństwie i pozostaje w nim przez całe swoje życie. Należy w miarę możliwości informować otoczenie, np. sąsiadów, personel przedszkolny i innych na czym polega porażenie, jakie są możliwości kontaktu dziecka z rówieśnikami itp. Trzeba też informować mniej świadome osoby, że dziecko nie zaraża chorobą innych dzieci, że lubi z nimi przebywać i bawić się. W dziecku należy wyrabiać otwartą postawę wobec świata, wtedy będzie bardziej akceptowane przez otoczenie.

15. Dziecko z mpd może przejawiać: zaburzenia zachowania, stanowiące przyczynę psychicznych i społecznych problemów. źródła: słaba kontrola reakcji emocjonalnych, nadpobudliwość psychoruchowa, zmniejszona odporność psychiczna. Ponadto brak zaspokajania potrzeb psychofizycznych (ruchu, zabawy, sprawstwa, miłości, bezpieczeństwa) oraz niewłaściwe postawy rodziców i błędy wychowawcze. niestałość emocjonalną oraz trudności w skupieniu uwagi podczas wykonywania czynności. Dzieci nadpobudliwe łatwo wpadają w złość, są agresywne w stosunku do rówieśników i osób znaczących. Dzieci z zahamowaniem są nadmiernie wrażliwe, lękliwe i bierne, popadają w tzw. reakcje katastroficzne.

16. Potrzeby dzieci niepełnosprawnych Do najsilniejszych potrzeb należą: Potrzeba bezpieczeństwa Potrzeba akceptacji i miłości Do słabiej zaznaczonych potrzeb należą: Potrzeba dominacji Potrzeba autonomii

17. Należy wspierać dziecko w: … zdobyciu przez nie samodzielności psychicznej, fizycznej, zawodowej i materialnej.

18. Reguły komunikacji interpersonalnej Nie można nie komunikować. Wszystko jest komunikatem, zarówno słowa, jak i mimika, gesty, intonacja głosu oraz zachowanie. Podstawą spontanicznej komunikacji jest rejestracja podobieństw, czyli szybciej nawiązujemy kontakt z osobami podobnymi do nas, np. pod względem wieku, zainteresowań, poglądów, stylu bycia. Reguła odrębności: „Ja jestem Ja – Ty jesteś Ty”. „Ja nie jestem tobą - Ty nie jesteś mną”. Z odrębności drugiego człowieka wynika „zasada zupełnej niedomyślności” naszego rozmówcy, który wie tylko tyle, ile mu powiemy. Treść rzeczowa komunikatu jest przekazywana za pomocą słów, natomiast emocje są komunikowane w sposób niewerbalny. Układ, w jakim odbywa się komunikacja może być partnerski – np. z przyjaciółmi lub współpracownikami, albo hierarchiczny, np. w relacji przełożony – podwładny, rodzic - dziecko, nauczyciel – uczeń.

19. Schemat komunikacji interpersonalnej szum szum szum szum szum ░ ░ ░ ░ ░ Nadawca  kodowanie  komunikat  dekodowanie  Odbiorca ░ ░ kanał ░ ░ ░ ▲ │ │ ` ___________________ informacja zwrotna ___________________ │

20. Komunikat i jego części Treść Co mówi? Stosunek do siebieKOMUNIKATStosunek do innych Ujawnianie siebie Jak traktuje innych? (nieświadome) – mowa ciała Apel Wyrażanie siebie O co chodzi? (świadome) - autoprezentacja

21. Zawartość komunikatu

22. Uszy komunikacji

23. Uszy komunikacji

24. Komunikacja niewerbalna Gestykulacja. Mimika, wyraz twarzy. Dotyk i kontakt fizyczny. Spojrzenie wzajemne i spoglądanie jednostronne. Dystans fizyczny. Pozycja ciała. Wygląd zewnętrzny (ubiór). Dźwięki paralingwistyczne (parajęzykowe). Jakość wypowiedzi. Elementy środowiska fizycznego.

25. Ćwiczenie: W jaki sposób dzieci komunikują potrzebę kontaktu z rodzicami? - - - - - - - - - -

26. Słuchanie wymaga poświęcenia czasu i uwagi drugiemu człowiekowi. Wyraża się w zachowaniu i wypowiedziach, które komunikują zainteresowanie problemem rozmówcy. Zewnętrzne przejawy słuchania to: otwieracze: zapewnienia, że słuchacz chętnie przyjmuje rolę pomagającego, np. „chętnie o tym posłucham”, „powiedz mi o tym”; dobrzy słuchacze okazują swym rozmówcom serdeczną uwagę; reakcje potwierdzające: spojrzenie, skinięcie głową, uśmiech, wtrącenie: „wiem”, „rozumiem”, „słucham”, „ciekawe”; bierne słuchanie: milczeniei skupienie uwagi na rozmówcy; stanowi to dowód dużego zainteresowania, jest potężnym narzędziem, które sprawia, że ludzie mówią o tym, co ich martwi.; to, że ktoś chce słuchać, dodaje odwagi do dalszego wypowiadania się. aktywne słuchanie – nazywanie wrażeń; istotne jest, by nasze wrażenie było zgodne z wyrażeniem mówiącego; polega ono na sprawdzaniu dokładności naszego słuchania i stanowi dowód, że odbiorca rzeczywiście zrozumiał komunikat;

27. Formy aktywnego słuchania to: parafraza: polega na powtarzaniu wypowiedzi naszego rozmówcy innymi słowy; zaczyna się od sformułowań, takich jak: „rozumiem, że ...”, „innymi słowy...”, „z tego, co powiedziałeś zrozumiałem ...”; parafraza nie jest potrzebna przy każdej wypowiedzi; natomiast okazuje się przydatna szczególnie w sytuacjach niejasnych i konfliktowych, gdy trzeba jasno określić na czym polega problem, z którym zwraca się do nas dana osoba; odzwierciedlenie: polega na zauważaniu uczuć naszego rozmówcy, np. „widzę, że się z tego cieszysz ”, „mam wrażenie, że to cię martwi”; klaryfikacja: polega na porządkowaniu chaotycznych wypowiedzi rozmówcy, ustalaniu kolejności faktów; jest ona szczególnie przydatna, gdy rozmówca prezentuje wielowątkowy styl wypowiedzi.

28. Uzasadnienie aktywnego słuchania W każdym kontakcie osoby, która ma na uwadze rozwój i psychiczne zdrowie kogoś drugiego, są konieczne przynajmniej dwa składniki: empatia i akceptacja. Empatia – zdolność wchodzenia w sytuację innych i rozumienia ich „osobistego świata znaczeń”; klimat zrozumienia decyduje o psychicznym zdrowiu i rozwoju osobowym; ułatwia rozwiązywanie problemów i w efekcie większe zaspokojenie potrzeb. Akceptacja – okazywana jest przez reakcje potwierdzające, słuchanie bierne, a w szczególności słuchanie aktywne.

29. Blokady komunikacji interpersonalnej … komunikaty, które zawiadamiają o pragnieniu lub zamiarze słuchacza, aby zmienić tego, komu się pomaga, o potrzebie pokierowania jego lub jej postępowaniem albo wywarcie wpływu, aby ktoś zachował się inaczej. Ludzie niezbyt skutecznie rozwiązują problemy, gdy obawiają się, że arbitralna władza wymusi na nich zmianę, lub gdy czują się zagrożeni, osądzeni, poniżani lub analizowani po to, żeby się zmienili. Wytwarza to nastawienie obronne lub opór przed zmianą, hamuje też wypowiadanie się i badanie samego siebie, konieczne dla rozwiązania własnych problemów.

30. Do typowych blokad komunikacji interpersonalnej zaliczamy: • Rozkazywanie, kierowanie, komenderowanie • Ostrzeganie, namawianie, grożenie • Moralizowanie, mówienie kazań, próśb • Doradzanie, sugerowanie, proponowanie rozwiązań • Przekonywanie za pomocą argumentów logicznych, wykładu, udowadnianie • REAKCJE ZAWIERAJĄCE OCENĘ, OSĄD, KRYTYKĘ, DEGRADUJĄCESądzenie, krytykowanie, potępianie, strofowanie • Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie • Interpretowanie, analizowanie, stawianie diagnozy • REAKCJE, MAJĄCE DODAWAĆ OTUCHY, ALE W GRUNCIE RZECZY BAGATELIZUJĄCE CZYJEŚ PROBLEMY LUB IM ZAPRZECZAJĄCEChwalenie, aprobowanie, ocena pozytywna, pochlebstwo • Upewnianie, uspokajanie, wyrażanie współczucia, pocieszanie, podtrzymywanie na duchu • REAKCJE, KTÓRE UWAŻA SIĘ ZA POMOCNE, LECZ ŁATWO WYZWALAJĄCE OPORY • Badanie, wypytywanie, przesłuchiwanie • Odwracanie uwagi, zmiana tematu rozmowy, zabawianie

31. Uczucia i ich komunikowanie Uczucia w ujęciu filozofii realistycznej są „tym, co się z nami dzieje” i na co nie mamy wpływu. Dlatego same uczucia nie podlegają ocenie moralnej. W psychologii uczucia są definiowane jako stany emocjonalne, które powstają w wyniku relacji do konkretnych osób, rzeczy lub sytuacji. Uczucia są ściśle związane z fizjologicznym pobudzeniem organizmu. Posiadają one określone natężenie (intensywność), kierunek (do lub od kogoś lub czegoś) oraz znak (dodatni lub ujemny).

32. Podział uczuć Uczucia pogodne: dobry nastrój, swoboda, zadowolenie, optymizm, wesołość, radość, zachwyt, entuzjazm, rozbawienie, poczucie szczęścia, ulga, satysfakcja, bezpieczeństwo, ufność ... Uczucia więzi (przywiązania): sympatia, uznanie akceptacja, wdzięczność, lubić kogoś, cenić, szanować, pozostawać pod czyimś urokiem, być zafascynowanym, zakochanie, miłość uczuciowa, poczucie wspólnoty, związanie, przynależność, oddanie, podziw, uwielbienie ... Uczucia gniewu i niechęci (uczucia obronne):zły nastrój, irytacja, niepokój, napięcie, zniecierpliwienie, rozdrażnienie, oburzenie, bunt, gniew, wrogość, nienawiść, niechęć złość, wściekłość, podleganie, zniewolenie ... Uczucia lękowe: niepewność, wytrącenie z równowagi, niepokój, poczucie speszenia, zagubienie, zdenerwowanie, wahanie, trema, lęk, strach, obawa, poczucie zagrożenia, poczucie obcości, nieufność, panika, przerażenie ... Uczucia smutku: zdeprymowanie, zawód, rozczarowanie, bezradność, smutek, zgnębienie, upokorzenie, poczucie odrzucenia, znudzenie, poczucie utraty, żal, troska, poczucie braku, poczucie krzywdy, wzgarda, żałoba, beznadziejność, depresja, załamanie ...

33. Ćwiczenie: Jakie uczucia żywisz w stosunku do swojego dziecka (swoich dzieci)? 1. 2. 3.

34. Zasady wyrażania uczuć Bezpośrednie wyrażenie uczuć wymaga wypowiedzi z użyciem słowa „ja” względnie innych form pierwszej osoby. W pośrednich wyrazach uczuć zawarte jest zwykle ukryte „Ty” i wskazywanie w osobie rozmówcy źródła negatywnego przeżywania uczuciowego. Samo uczucie bywa i pozostaje ukryte, zarówno przed samym przeżywającym, jak i obwinianym przez niego rozmówcą, który najczęściej ulega impulsowi obrony przed jawnymi lub ukrytymi zarzutami czy zakwestionowaniem jego wartości albo dobrej woli. W ten sposób rozmowa przestaje dotyczyć tego, co jest jej głównym tematem.

35. Bezpośrednie i pośrednie wyrażanie uczuć Bezpośrednie: komunikaty słowne na temat przeżywanych uczuć, np. „czuje się dotknięty”, „przykro mi się zrobiło, gdy powiedziałeś ...”, „bardzo się ucieszyłem ...”oraz bogate wyrazy niewerbalne (wyraz twarzy, gestykulacja, ton głosu) znacznie mniej kontrolowane, spontaniczne – niekiedy sprzeczne z wypowiedziami słownymi! Można je ująć w następujący schemat: „czuję się ... kiedy Ty ... ponieważ ...”, np. „nie lubię, kiedy nie dotrzymujesz terminów, ponieważ dezorganizuje to moją pracę”. Prostszą odmianą tego schematu jest: „kiedy ty ... to ja”, np. „kiedy się spóźniasz, to ja się denerwuję”.

36. Pośrednie wyrażanie uczuć Najczęściej zwracają się do rozmówcy, ich treść uczuciowa jest ukryta (zaszyfrowana) i niejasna dla rozmówcy i samego mówiącego: • Pytania: „czy uważasz, że zachowałeś się odpowiednio w tej sytuacji?” (uczucie niezadowolenia). • Polecenia, rozkazy: „uspokój się!”, „przestań natychmiast !” (gniew, rozdrażnienie). • Sądy, oceny: „nie wykazałeś się taktem w tej sytuacji”, „to było fatalne wystąpienie” (zawód, rozczarowanie, niezadowolenie). • Epitety, wyzwiska: „niezły plotkarz z ciebie”, „co za mazgaj” (oburzenie, zniecierpliwienie). • Ironia: „no, jak już ty się weźmiesz za taką robotę ...”, „no i co, pewnie jesteś z siebie dumny” (niezadowolenie). • Zasady ogólne: „uczciwy człowiek dotrzymuje terminów płatności pożyczki”, „u nas trzeba stosować się do regulaminu” (nagana, niezadowolenie). • Zdania z powinieneś: „powinieneś był to przewidzieć na czas”, „powinno się liczyć tylko na własne siły ...” (słowo „powinieneś” zawiera zawsze uczucia negatywne w stosunku do rozmówcy – tak jest odbierane). • Oskarżenia: „jesteś niesprawiedliwy”, „nie dostrzegasz moich starań”, „myślisz tylko o sobie” (poczucie krzywdy, brak serdeczności).

37. Feedback (sprzężenie zwrotne) wg Schulz van Thun’a Feedback: jest komunikatem, zwrotem do osoby, informującym, jak jej zachowanie jest spostrzegane przez innych, jak jest rozumiane i przeżywane. Przebieg i skuteczność feedback zależy w dużym stopniu od stopnia zaufania między osobami, których dotyczy.

38. Pozytywne działanie feedback Feedback podtrzymuje i utrwala zachowania pozytywne, np. „przez Twoje objaśnienia pozwoliłeś nam wyraźniej zobaczyć ten problem”. Koryguje zachowania, które zarówno danej osobie, jak i otoczeniu nie pomagają w rozwoju, albo są niedostosowane do sytuacji, np. „bardziej by mi pomogło, gdybyś mi konkretnie powiedział, co ci się nie podoba w mojej pracy. Klaruje stosunki między osobami i pomaga lepiej zrozumieć drugiego, np. „obawiałem się, że nasza współpraca będzie niemożliwa, ale teraz widzę, że się dobrze rozumiemy”. Im częściej dzielimy się ze sobą spostrzeżeniami dotyczącymi nas samych i naszego zachowania (naszej pracy), tym bardziej wzrastają możliwości wzajemnego uczenia się. Tylko w ten sposób możemy porównywać własne spostrzeżenia ze spostrzeżeniami innych.

39. Feedback odbywa się przez to, że: pozwala się, aby druga osoba dowiedziała się, co się myśli o sobie i co się odczuwa; pozwala się innym wiedzieć, co się o nich myśli i jak się ich odczuwa (konfrontacja); mówi się sobie wzajemnie, co się myśli o drugich i o sobie.

40. Feedback może być udzielany na różne sposoby: świadomie: kiwać głową potwierdzająco lub nieświadomie – ziewać; spontanicznie: „dziękuję ci” lub na życzenie: „tak to mi pomogło”; słownie: „nie” lub bezsłownie: wyjść z pokoju; formalnie: ankieta, kwestionariusz lub nieformalnie: oklaski.

41. Reguły feedback Opisujący: to oznacza przeciwieństwo do „oceniające”. Opisując swoją reakcję pozostawia się odbiorcy uznanie otrzymanej informacji za przychylną lub nie. Rezygnując z ocen moralnych zmniejsza się u drugiego tendencje do obrony (usprawiedliwiania się) lub odrzucenia otrzymanej informacji. Konkretny: jako przeciwieństwo „ogólnikowo”. Przykład: gdy mówi się komuś, że jest niezdyscyplinowany, mniej mu to pomaga, niż gdy mu się powie: „trudno mi jest rozpocząć zebranie, kiedy się spóźniasz”. Dostosowany: z umiarem; feedback może działać niszcząco, jeśli mamy na uwadze tylko własne potrzeby i jeśli nie uwzględniamy dostatecznie potrzeb i wrażliwości osoby, której udzielamy feedback. Dostosowany feedback musi w równym stopniu uwzględniać potrzeby wszystkich osób, których dotyczy.

42. Cd. - feedback Przydatny: musi odnosić się do zachowań, które odbiorca może zmienić. Gdy zwraca się komuś uwagę na reakcję, na którą nie może mieć wpływu poczuje się tylko jeszcze bardziej zgnębiony. Na życzenie: co znaczy przeciwieństwo narzucania, wymuszania. Feedback jest wtedy skuteczny, gdy odbiorca zwraca się z pytaniem, na które rozmówca udziela mu odpowiedzi. We właściwym czasie: normalnie tym skuteczniejszy jest feedback, im krótszy czas upłynął między opisywanym zachowaniem a informacją o oddziaływaniu tego zachowania. Jednakże trzeba uwzględnić także inne okoliczności, np. gotowość do przyjęcia takiej informacji, stan uczuciowy, zaabsorbowanie inna sprawą, pomoc jeszcze innych osób, itp.

43. Cd. - feedback Jasno i dokładnie sformułowany – to można sprawdzić, prosząc by odbiorca otrzymaną informację powtórzył własnymi słowami (tzn. sparafrazował), pytamy: „jak mnie zrozumiałeś” i porównujemy jego wypowiedź własną intencją. Poprawny: w grupie lub w firmie zarówno odbiorca, jak i obserwatorzy mogą sprawdzić otrzymane informacje, dopytując o wrażenia inne osoby. Można w ten sposób uniknąć błędów i niedokładności.

44. Reguły skutecznego feedback można streścić następująco: • odnieś się do konkretnych szczegółów; • podaj swoje obserwacje sprawdzeniu przez innych; • udzielaj swojej informacji w sposób, który rzeczywiście może pomóc; • udzielaj jej możliwie, jak najwcześniej; • ustrzeż się ocen moralnych; • nie narzucaj swojej informacji, zaproponuj ją; • bądź otwarty i uczciwy – przyznaj, że być może się mylisz.

45. Uwaga dla odbiorcy – przyjmującego feedback: Nie argumentuj – nie podejmuj dyskusji – nie broń się. Nie dyskutujemy z cudzymi spostrzeżeniami, nie przekonujemy, że ktoś nie ma racji.

46. Krytyka – zasady przekazywania negatywnych informacji Przy przekazywaniu informacji negatywnych można skorzystać z zasad udzielania feedback’u – informacji zwrotnej

47. Formy przyjmowania krytyki(asertywne reakcje na krytykę) 1. Potwierdzenie negatywne – zgodzenie się z krytyką: „tak, masz rację”; 2. Mgła – sformułowania: „być może masz rację”, „wezmę Twoje sugestie pod uwagę”, „zastanowię się nad tym”; 3. Pytanie negatywne: - „Co konkretnie nie podoba Ci się w moim zachowaniu?”

48. Metoda „Wychowanie bez porażek” Thomasa Gordona – jako sposób rozwiązywania konfliktów Metoda „wychowanie bez porażek” stanowi zastosowanie zasad twórczego myślenia i podejmowania decyzji w procesie rozwiązywania konfliktów. Celem tej metody jest osiągnięcie rozwiązania, które każda ze stron sporu może zaakceptować, ponieważ są w nim wzięte pod uwagę prawa i potrzeby wszystkich jego uczestników. Składa się ona z sześciu następujących po sobie etapów.

49. Etapy Metody „Wychowanie bez porażek” 1. Rozpoznanie i zdefiniowanie problemu – istotne jest, aby obie strony wzajemnie się wysłuchały i starały się zrozumieć siebie nawzajem, o co chodzi. 2. Poszukiwanie rozwiązań – przydatna jest na tym etapie burza mózgów, czyli technika, która ma na celu angażowanie wszystkich członków grupy do zgłaszania propozycji rozwiązań. Na tym etapie uczestnikom spotkania nie wolno krytykować zgłaszanych pomysłów. 3. Ocena rozwiązań – każde ze zgłoszonych rozwiązań jest poddawane krytycznej ocenie w aspekcie zalet i wad (plusów i minusów, korzyści i kosztów), jakie posiada.

50. C.d. – „Wychowanie bez porażek” 4. Podejmowanie decyzji – wybór rozwiązania, które jawi się jako najkorzystniejsze. 5. Wprowadzenie rozwiązania w życie – ustalenie KTO? CO? i DO KIEDY? - ma zrobić. 6. Późniejsza ocena rozwiązania – polega na określeniu efektów wprowadzonego rozwiązania. Należy się zastanowić nad kryteriami i metodami oceny danego rozwiązania.