690 likes | 1.82k Views
Choroby z autoimmunizacji. dr n. med. Joanna Makowska Klinika Immunologii, Reumatologii i Alergii UM w Łodzi. Prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny. Niedobory immunologiczne. Antygen egzogenny. Prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny. Nadwrażliwość. Niedobory
E N D
Choroby z autoimmunizacji dr n. med. Joanna Makowska Klinika Immunologii, Reumatologii i Alergii UM w Łodzi
Prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny Niedobory immunologiczne
Antygen egzogenny Prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny Nadwrażliwość Niedobory immunologiczne Autoimmunizacja Antygen endogenny autoantygen
Tolerancja immunologiczna Jest to właściwość układu odpornościowego wyrażająca się brakiem odpowiedzi humoralnej i komórkowej na określony antygen. Autotolerancja jest to tolerancja dotycząca własnych antygenów.
Tolerancja immunologiczna • Tolerancja centralna- obejmuje limfocyty T i B w trakcie dojrzewania w centralnych narządach limfatycznych • Tolerancja obwodowa- obejmuje dojrzałe limfocyty znajdujące się w krwi obwodowej i tkankach
Mechanizmy zapewniające autotolerancję • Tolerancja związana z limfocytami T • Negatywna selekcja w grasicy (delecja) • Delecja w krwi obwodowej • Anergia • Zahamowanie aktywacji i funkcji efektorowych limfocytów • Tolerancja związana z limfocytami B • Sekwestracja autoantygenu -anatomiczna -molekularna • Aktywna supresja
Tolerancja związana z limfocytami T • Centralna • Obwodowa
Zaprezentowanie własnych antygenów niedojrzałym limfocytom T w grasicy może spowodować delecję limfocyta lub rozwój limfocytów w kierunku linii regulatorowej!
Selekcja pozytywna Selekcja negatywna brak rozpoznania autantygenu MHC I 8+ 8+ 4+8+ rozpoznanie autoantygenu 8+ 4+8+ MHCII 4-8- 4+8+ 4+8+ 4+ Śmierć komórki brak rozpoznania autantygenu 4+8+ 4+ 4+ Brak współpracy z MHC K.dendrytyczne Makrofagi Nabłonek rdzeniowy 4+8+ Śmierć komórki Nabłonek korowy
Tolerancja obwodowa • Anergia • Delecja • supresja
Sygnały konieczne do aktywacji limfocytów T „dziewiczych” i przekształcenia ich w komórki efektorowe T IL2 TCR CD28 B7 MHC APC
Anergia T TCR ANERGIA- brak aktywacji Limfocytów, które nie otrzymały drugiego sygnału CD28 B7 MHC APC Znaczenie kliniczne- nieznane głównie wykazane in vitro Jest to anergia odwracalna- dodatnie IL2 powoduje zaktywowanie komórek
Droga podania antygenu jest kluczowa dla zjawiska anergii • Model eksperymentalny • Podanie podskórne antygenów z adiuwantem –proliferacja swoistych limf T w węzłach • Podanie dużych dawek antygenu bez adiuwantu-tolerancja
Zaburzenia dotyczące anergii T T IL2 CTLA4 CD28 B7 B7 APC APC Komórki nie posiadające ekspresji CTLA4 nie mogą przejść W stan anergii
Delecja autoreaktywnych limfocytów T na obwodzie • Powtarzana stymulacja limfocytów T prowadzi do ekspresji FasL na limfocytach i indukcji apoptozy,wysokie stężenia IL-2 zwiększają podatność limf T na apoptozę zależną od Fas • Brak czynników stymulujących prowadzi również do apoptozy „passive cell death”- „Smierci z zaniechania”
Limfocyty regulatorowe • W większości Cd4+, wykazujące wysoką ekspresję rec dla Il2 (CD25) CD4+CD25+ • Powstają w grasicy pod wpływem kontaktu z autoantygenami • Produkują cytokiny • TGFbeta- hamuje proliferację limf T i B • IL10-hamuje aktywację makrofagów
Limfocyty B tolerancja centralna • Rozpoznanie autoantygenów (zwłaszcza poliwalentnych) np. ds DNA powodują • śmierć w procesie apoptozy lub • zmianę swoistości receptora (redagowanie receptorów) albo • Obniżenie ekspresji receptora
Limfocyty B tolerancja obwodowa • Ekspozycja na autoantygen bez obecności limf T- anergia • Zabicie autoreaktywnego limf B przez autoreaktywny limf T z FasL • Limfocyty B, które natkną się na autoantygen na obwodzie nie mogą zasiedlać grudek chłonnych węzłów (spadek ekspresji CXCR5?)
SEKWESTRACJA AUTOANTYGENU • Anatomiczna • Molekularna
Model sekwestracji molekularnej W irus grasica Limfocyt rozpoznający epitop „ukryty” I F N γ Limfocyt rozpoznają cy epitop „dominują cy” Th Th Ujawnienie epitopu „ukrytego” Th Epitopy dominują cy Epitop ukryty Rozpoznanie „ukrytego” epitopu autoantygenu
Przeciwciała antyidiotypowe antygen przeciwciało Teoria sieci antyidiotypowej Jerne’a Przeciwciało antyidiotypowe * mogą naśladować autoantygeny np.tyreotropinę w chorobie Gravesa-Basedowa * niedobór może prowadzić do ujawnienia się objawów - brak regulacji
Patomechanizm chorób z autoimmunizacji Czynniki srodowiskowe Czynniki genetyczne Czynniki hormonalne
Podatność genetyczna Infekcja, zapalenie Infekcja Stan zapalny zaburzenia autotolerancji Aktywacja komórek APC Komórki autoreaktywne kierują się do tkanek Autoreaktywny Limfocyt Aktywacja autoreaktywnych limfocytów Choroba autoimmunologiczna Uszkodzenie tkanek
Zaburzenia delecji klonalnej Autoimmunologiczny zespół niedoczynności wielogruczołowej typu 1 Autoimmune poliendocrine syndrome APS Mutacja genu AIRE Jedyna choroba autoimmunologiczna jednogenowa dziedziczona w sposób autosomalny recesywny AIRE stymuluje ekspresję antygenów obwodowych w grasicy W APS zaburzenie prezentacji własnych antygenów w trakcie dojrzewania limf T w grasicy- zaburzenie selekcji negatywnej Niedoczynność przytarczyc + niedoczynność kory nadnerczy+ przewlekła kandydoza
Zaburzenia dotyczące anergii T IL2 TCR CD28 B7 MHC APC
Zaburzenia dotyczące anergii T TCR ANERGIA- brak aktywacji Limfocytów, które nie otrzymały drugiego sygnału CD28 B7 MHC APC
Zaburzenia dotyczące anergii T T IL2 CTLA4 CD28 B7 B7 APC APC
Model sekwestracji molekularnej Wirus grasica Limfocyt rozpoznający epitop „ukryty” I F N γ Limfocyt rozpoznający epitop „dominujący” Th Ujawnienie epitopu „ukrytego” Th Epitop ukryty Epitopy dominujący Rozpoznanie „ukrytego” epitopu autoantygenu Toczeń indukowany przez leki
Zaburzenia regulacji na poziomie sieci przeciwciał antyidiotypowych antygen przeciwciało Teoria sieci antyidiotypowej Jerne’a Przeciwciało antyidiotypowe * mogą naśladować autoantygeny np.tyreotropinę w chorobie Gravesa-Basedowa * niedobór może prowadzić do ujawnienia się objawów - brak regulacji
Rola zakażeń wirusowych i bakteryjnych w indukcji autoimmunizacji Efekt cytotkosyczny Reakcja krzyż owa WIRUS B Y Ekspresja białek wirusa na komórkach- „stygmat obcości” Aktywacja poliklonalna
Dewiacja immunologiczna Th1 Th2 SLE miastenia gravis RZS SM DM t I IL10 IL4 IL5 IFNγ B Aktywacja makrofagów eozynofil Y Komórka tuczna Y
Superantygeny i poliklonalna aktywacja limf B B Th Y Superantygen TCR Poliklonalna aktywacja: - EBV - H I V - LPS - HSV Y MHC II B APC * Superantygeny- antygeny, które stymulują klony limfocytów T o różnej swoistości antygenowej
Reakcje krzyżowe pomiędzy autoantygenem a antygenem egzogennym Egzogenny, reaktywny krzyżowo antygen Autoantygen Autoreaktywna komórka B Th Th POMOC KomórkaTh swoista dla antygenu egzogennego Brak komórki Th * adenowirus A2 i białka mieliny - SM * ant p69 kom.β trzustki i albumina mleka krowiego - DM t I UWAGA: korelacja z odpowiednim haplotypem H LA!!
Czynniki hormonalne • Większa częstość występowania chorób autoimmunologicznych u kobiet • Podwyższony poziom estrogenów u kobiet z chorobami autoimmunologicznymi • Estrogeny zwiększają syntezę IFNγ - wzrost ekspresji MHC kl II
Choroby zależne od przeciwciał TYP II TYP III Choroby wywołane przeciwciałami skierowanymi przeciw antygenom tkanek lub komórek Choroby narządowo swoiste Choroby wywołane przeciwciałami skierowanymi przeciw rozpuszczalnym antygenom Często są to choroby układowe
Choroby wywołane przeciwciałami przeciw antygenom tkankowym i komórkowym Anemia autoimmunohemolityczna- antygeny grupowe krwi Immunologiczna plamica antygeny płytkowe np. gp IIb:IIIa małopłytkowa
Choroby wywołane przeciwciałami przeciw antygenom tkankowym i komórkowym Zapalenie i uszkodzenie tkanek Zespół Goodpasture’a kolagen typu IV Pęcherzyca białka macierzy międzykomórkowej
Choroby wywołane przeciwciałami przeciw antygenom tkankowym i komórkowym Przeciwciała pobudzają receptor bez liganda Przeciwciała blokują wiązanie liganda do receptora Choroba Gravesa-Basedowa- rec dla TSH Miastenia gravis- rec dla acetylocholiny Anemia złośliwa - czynnik wewnętrzny
Choroby zależne od tworzenia kompleksów immunologicznych • Toczeń układowy • Guzkowe zapalenie tętnic • Zapalenie nerek po infekcji paciorkowcowej • Choroba posurowicza
Choroby zależne od limfocytów Treakcje typu opóźnionego reakcje typu opóźnionego zapalenie Uszkodzenie tkanek Reumatoidalne zapalenie stawów Choroby zapalne jelit- choroba Leśniowskiego-Crohna colitis ulcerosa Cukrzyca typu I Stwardnienie rozsiane
Choroby zależne od limfocytów T Zabicie komórek i Uszkodzenie tkanek Zapalenie mięśnia sercowego po zakażeniu wirusami Coxackie