“Öfke Kontrolü”

1. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi Rehberlik Hizmetleri Bölümü “Öfke Kontrolü” Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

2. Selam Ver Yola çıkınca her sabah, Bulutlara selam ver. Taşlara, kuşlara, Atlara, otlara, İnsanlara selam ver. Ne görürsen selam ver. Sonra çıkarıp cebinden aynanı, Bir selamda kendine ver. Hatırın kalmasın el gün yanında. Bu dünyada sen de varsın! Üleştir dostluğunu varlığa, Bir kısmı seni de sarsın... Prof.Dr. Üstün Dökmen Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

3. ÖFKE NEDİR • Öfke:Bireyin herhangi bir engellenme, adaletsizlik ya da kendi benliğine yönelik bir tehdit hissettiğinde yaşadığı duygudur . ENGELLENMEÖFKE Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

4. ÖFKE TANIMLARINDA ORTAK NOKTALAR • Öfke doğal, insana özgü, belirli bir düzeyde normal kabul edilir bir duygudur. • Öfke bir duygudur, davranış değildir. • Öfkekontroledilebilirbirduygudur. • Öfkeyaşanmasıgerekenbirduygudur. • Öfkeninifadeşeklisağlıklıbirçözümeyönelikolmalıdır. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

5. ÖFKE – ŞİDDET , SALDIRGANLIK - DÜŞMANLIK • Öfke duygusu; şiddet, saldırganlık ve düşmanlık duygularından farklıdır. • Düşmanlık, öfke duygularını içerse de öfkeye göre daha uzun süreli negatif bir duygudur. • Saldırganlık ise, öfke ve şiddetin dışa yönelik olarak ifade edilme şekillerinden birisidir. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

6. ÖFKE İLE İLGİLİ YANLIŞ DÜŞÜNCELER • Bağırarak, bir yerleriyumruklayaraköfkeilebaşaçıkılmış olur. • Öfke her zamananındaifadeedilmelidir. • Kadınlar, erkeklerdendahaazöfkelenir. • Bazıinsanlarhiçöfkelenmez. • TV’de izlediğimizşiddet, sporveyabaşka rekabetunsuruiçerendurumlararacılığıile “öfke” boşaltılır. • Saldırganlıkinsanıniçgüdüseldavranışıdır. • Öfke her zamanyıkıcı, istenmeyenbir duygudur. • Öfkeninsözelifadeedilmesi her zamanarzu edilirbirşeydir. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

7. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

8. ÖFKE NASIL ORTAYA ÇIKAR ? • ÇATIŞMA ŞEMASI VE ÖFKE Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

9. Çatışma Kaynağı Sınırlı kaynaklar (zaman, para, mal) Farklı değerler (inançlar, tutumlar) Karşılanmamış temel gereksinimler -Ait olma -Güç -Özgürlük -Eğlenme ÇATIŞMA Çatışmaya gösterilen tepkiler Kaçma Kavga Problem Çözme -Çekilme -İnkar -Görmezden gelme -Tehdit -Saldırı -Öfke -Anlayış -Saygı -Çözüm Kaybet-Kaybet Kaybet-Kazan Kaybet-Kaybet Kazan-Kaybet Kazan-Kazan Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

10. ÖFKENİN A B C’Sİ Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

11. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

12. ÖFKENİN İFADE EDİLİŞİ A- ÖfkeninİçeYönelmesi: Bazıkişileröfkeleriniifadeetmektezorlanırlar. Kendilerineaitkurallarıveölçüleriolmasınedeniyle, böylekişileröfkeleriniifadeetmeyeengelkoyarlar. Bu kişilerinöfketepkilerigenelliklesomurtma, küsme, suratasmagibiedilgentepkilerdir. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

13. ÖFKENİN İFADE EDİLİŞİ B- ÖfkeninDışaYönelmesi: Öfkenindışayönelmesi, öfkeduygusununsözelolarakifadeedilmesidir. Ancakbuifadebirvolkanınpatlamasınabenzervekontrolsüzdür. Öfkelerinibubiçimdeifadeedenkişileriçinilişkilerindesorunyaşamaları, herhangibirtopluluktanyadatoplumdandışlanmalarıkaçınılmazdır. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

14. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

15. ÖFKENİN İFADE EDİLİŞİ C- ÖfkeninKontrolEdilmesi: Öfkeninkontrollübiçimdeifadeedilmesidir. “Öfkemiamacımaulaşmayıengellemeyecekbirtarzdanasılifadeedebilirim?” sorusununyanıtıüzerindedüşünmek, kişininöfkeduygusunukontroletmesineyardımcıolur. Öfkeninifadeedilmeşeklivekontrolükültürelözelliklerevebeklentilere, öğrenilmişdavranışlara, ailenindavranışşekillerine, eğitimdurumuna, yaşavecinsiyetegöredeğişmektedir Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

16. ÖFKE KONTROLÜ Öfkeyidoğruifadeetmebecerisinikazanmaya“öfke kontrolü” denir. Öfkeyönetimiprogramlarınınyadaçalışmalarının amacı;kişilere, öfkeninnedenolduğuduygusalve fizikseluyarılmayınasılazaltacağıkonusundayardımcı olmaktır. Bu türçalışmalarınamacı;-gerçekleşmesi imkansızolan-öfkeduygusununtamamenortadan kaldırılmasıdeğildir. Bununyerineöfkeninkişilereve çevrelerineilişkinetkilerininasılkontroledeceğini öğretmektir. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

17. ÖFKE EĞİLİMLİ BİREYLERİN YAPTIKLARI BİLİŞSEL HATALAR 1- Olasılıklarınsağlıksızdeğerlendirilmesi: Olumsuzsonuçlarınolmaolasılığınınabartılmasıbunakarşılıkolumlusonuçlarıngerçekleşmeolasılığınıdahadüşükdeğerlendirilmesi. 2- YüklemeHataları: Olumsuzdavranışlarınbilinçliyapıldığınainanma. Öfkeyemeyillibireylerbaşkalarınındüşünceleriniokumayeteneğinesahipolduklarınainanırlar. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

18. ÖFKE KONTROL YÖNTEMLERİ • Bilişselyöntemler • Duyuşsal yöntemler • İletişim yöntemleri • Duygusalyöntemler • Davranışsalyöntemler Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

19. A.BİLİŞSEL YÖNTEMLER Kışkırtmanıntanımlanması:Kışkırtıcıdurumlarlayüzleşmevebunlardankaçınmaverisisağlar. Alternatifaçıklamalar:Kışkırtıcıolaylaradeğişikaçıklamagetirmekvefarklıbakışaçıları iledüşünmek, kişiyidahadoğrutepkilervermeyeyönlendirebilir. Öfkeninçarpıtmalarıylasavaşma:Öfke, düşünmebiçimininyenidengözdengeçirilmesiiçinbiruyarıolarakkullanabilir. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

20. B.DUYUŞSAL YÖNTEMLER • Biofeedback:Öfkedurumundavücudununnasıltepki verdiğinikeşfetmek. • Alternatifuyarılmaoluşturma:Öfkevefiziksel uyarılmayaalternatifbiruyarılma (gevşemeveespri) oluşturmak. • Uyarılmanınyönünüdeğiştirme:Öfkedurumunda fizikseluyarılmanınyarattığıenerjiyi, üretime dönüştürmek Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

21. C.İLETİŞİM • Atılganlık (kendiniifadeetme):Kişiningereksinimlerinivemeşruhaklarınıkabulediliryollarlaifadeetmebecerisiniöğretir. • Dinleme:Kişininiletişimkaynaklarınıaçıktutmasınısağlar. • Tartışma:Kişilerarasındakiçatışmayıfikirbirliğinevararakçözmesürecidir. • Eleştirme: Yapıcıeleştiriyapabilmevealabilmebecerisidir. • Yansıtma :Kişinin, davranışınınkabuledilemezolduğunualgılamasorumluluğunualmabecerisidir. • Övme : Diğerkişininsavunmacıdavranmaihtimalini azaltır. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

22. DUYGUSAL YÖNTEMLER • Duygularınfarkındaolma:Duygularıdoğruifadeetmekiçinöncelikletanınmalarıgerekir. • Duygularıifadeetme:Duygularıolumluyollarileifadeetmebecerisidir. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

23. DAVRANIŞSAL YÖNTEMLER • Kendiöfkedavranışınıöğrenme:Kişininöfkeliolduğundasergilediğidavranışlarıbelirleme. • Verimli(üretken) öfkedavranışıoluşturma: Kişininkendinikışkırtıcıveyıkıcıdavranışlardanuzaktutarak, öfkelenmektenkoruması • Davranışdeğiştirme: Kişininöfkelendiğindegösterdiğiolumsuzdavranışlarıdahaolumluolanlarlayerdeğiştirmesi. • ÖfkeninABC’ siniöğrenme:Buyöntem, öfkelenmeyeyolaçansebepleri, davranışlarıvedavranışlarınsonuçlarınıgözdengeçirmeveyenidendeğerlendirmefırsatıtanır. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

24. ÖFKE GÜNLÜĞÜ • Öfkeyle baş etme yöntemlerinden bir diğeri de “öfke günlüğü” tutmaktır. Öfke günlüğü tutmak, kişinin ne zaman öfkelendiğini, duygularını ve davranışlarını, düşüncelerini ve gösterdiği tepkileri anlamasına yardımcı olur. • YAŞANAN OLAY • DÜŞÜNCELER (SEBEP) • DUYGULAR- DAVRANIŞLAR (SONUÇ) Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

25. ÖFKEYİ İFADE ETMEDE ÖNERİLER • Öfkelendiğinizinfarkınavarın: Sizi ne öfkelendirirvebedeninizöfkelendiğinizdesizenasılişaretlerverir? Öfkeduygunuzun;korku, utanma, stresgibiasılduygularınızınyerinegeçtiğizamanlarınfarkınavarın. • Diğerinsanlarınduygularınaempatigösterin:Empatikurup, diğerinsanlarınbakışaçısındanolaylarabakabilirmisiniz? Diğerinsanlarınsizinnasılhissettiğinizianlamalarınayardımcıolun. “Ben” dilinikullanın. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

26. ÖFKEYİ İFADE ETMEDE ÖNERİLER • Durumufarklıdüşünün:Öfkelendiğinizde ne düşündüğünüzübiliyormusunuz? Unutmayınki, öfkeöfkelendiğimizşeyeilişkinnasıldüşündüğümüzleilişkilidir. • Karşınızdakikişinin ne söylediğiniduyun:Karşınızdakikişi/kişilerinsiziöfkelendirenşeylerinedenyaptığınıya da siziöfkelendirecek ne yaptığıbiliyormusunuz? Karşınızdakikişiningözlerindenbakmayıvehareketlerininsizegerçekten ne söylemeyeçalıştığınıduymayıdeneyin. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

27. ÖFKEYİ İFADE ETMEDE ÖNERİLER • Söylediklerinizisaygıvesevgiilebütünleştirin: Nasılhissetiğinizikonuşmaköfkenizinazalmasına, ortamın da olumluhalegelmesineveilişkinizinkaldığıyerdendevametmesineyardımcıolur. • Öfkelendiğinizdebedenseltepkilerinizedikkatedin: Öfkelendiğinizdebedenseltepkilerinizin-artankalpritmi, hızlıvekesikkesiknefesalmak, başağrısı, mideağrısı, kaslardagerginlik- farkınavarırmısınız? • Dikkatinizigeçmiştekisorunlaradeğil, içindebulunduğunuzzamanaodaklayın. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

28. ÖFKE ANINDA İLK YARDIM TEPKİLERİ 1- Eğer Öfke durumundaki kişi sizseniz; öfke anında ne tür tepkiler gösterdiğinizi araştırın.. 2- Normal birduyguolduğunukabuledin.. 3- Gereksinmelerikarşılanmamışkişiler saldırmayahazırdır.. 4- Öfkeyaşayanbirininkonuşmasınaizinverin.. 5- Öfkeliolanbireye “öfkemikontroledebilirim!... duygusunuaşılayın. 6- Çatışmaortamındanbirkaçdakikauzakkalın Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

29. ÖFKE ANINDA İLK YARDIM TEPKİLERİ 7- Öfkeanındaöfkelibireyindikkatinibaşkayerlereçekin. 8- Kızgınveöfkelibireyuygundavranamaz.Yanlışanlar, iletişimigüçtür. Böyledurumlarda; a. Dinlemebecerisinikullanın. b. Israrcıolmayın, sakindavranın. c. Sakinolun, “uygunsandinlemeyehazırım” mesajınıverin. d. Azveözkonuşun. Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

30. Herhangi bir kimse öfkelenebilir. Bu kolaydır. Ne var ki; Doğru insana Doğru derecede Doğru zamanda Doğru maksatla ve Doğru biçimde öfkelenmek, İşte bu zordur. ARİSTO Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014

31. BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER Nizip Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Şubat 2014