Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikro-ekonomii, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikro-ekonomii, :)…

2. PRACA, KAPITAŁ, ZIEMIA

3. CZYNNIKAMI PRODUKCJI (ang. factors of production) są PRA-CA, KAPITAŁ i ZIEMIA. Pracują ludzie; maszyny i budowle sta-nowią kapitał rzeczowy, ziemia oznacza bogactwa naturalne.

4. Popyt przedsiębiorstwa na czynniki produkcji – przypadek konkurencji doskonałej. KRÓTKI OKRES

5. Porównujemy: POŻYTEK ze zwiększenia wykorzystywanej ilości zasobu o jednost-kę to tzw. KRAŃCOWY PRZYCHÓD Z ZASOBU. SZKODA spowodowana zwiększeniem wykorzystywanej ilości zaso-bu o jednostkę to po prostu CENA JEDNOSTKI TEGO ZASOBU.

6. MRP = MP • P, gdzie: MRP (ang. marginal revenue product) to krańcowy przychod z zaso-bu. MP (ang. marginal product, marginal productivity) to krańcowy pro-dukt (krańcowa produkcyjność) zasobu. P (ang. price) to cena wytwarzanego dobra. KRAŃCOWY PRZYCHÓD, MRP (ang. marginal revenue product), Z ZASOBU stanowi zmianę utargu całkowitego, spowodowaną sprzedażą produkcji wytworzonej przez dodatkową jednostkę tego zasobu.

7. MRP = MP • P Przecież MP maleje („prawo malejących przychodów”), a P jest stała…. KRAŃCOWY PRZYCHÓD Z ZASOBU, MRP maleje w miarę zwiększania wykorzystywanej ilości zasobu. MRP F

8. Konfrontacja pożytku ze zwiększenia wykorzystywanej ilości zaso-bu o jednostkę ze spowodowanym tym kosztem wyjaśnia wielkość zapotrzebowania przedsiębiorstwa na zasób (popyt na zasób). Firma zwiększa zapotrzebowanie na zasób, aż MRP z zasobu zrów-na się z ceną zasobu, PF.

9. Zauważ: LINIA POPYTU NA ZASÓB, DF, POKRYWA SIĘ Z LI-NIĄ MRP.

10. Zmiany ceny zasobu, PF, są przyczyną przesunięć wzdłuż linii popytu na zasób, DF, a np. zmiany ceny wytwarzanego dobra, P, powodują szoki popytowe.

11. Popyt przedsiębiorstwa na czynniki produkcji – przypadek konkurencji doskonałej. DŁUGI OKRES

12. Ważne znaczenie mają wtedy: EFEKT SUBSTYTUCJI ZASOBÓW (ang. substitution effect) i EFEKT ZMIANY PODAŻY (ang. output effect). W DŁUGIM OKRESIE popyt na zasób zaczyna zależeć m. in. od zmian technologii produkcji (techniki i organizacji produkcji). (Dokonanie zmiany technologicznej z natury rzeczy wymaga wiele czasu).

13. EFEKT SUBSTYTUCJI ZASOBÓW (ang. substitution effect) pole-ga na zastępowaniu zasobu, który podrożał, zasobem względnie ta-niejącym.

14. EFEKT ZMIANY PODAŻY (ang. output effect) oznacza zmianę po-pytu na zasoby, spowodowaną zmianą ich cen oraz pochodną zmia-ną kosztów i wielkości produkcji.

15. ZADANIE Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla poszczególnych wielkości produkcji oblicz koszt całkowity, TC, i krańcowy, MC.

16. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. Tablica zawiera niezbędne obliczenia. Q – wielkość produkcji; L – nakład pracy; C – nakład kapitału; CL – koszt pracy; CC – koszt kapitału; TC – koszt całkowity; MC – koszt krańcowy.

17. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. Tablica zawiera niezbędne obliczenia. Q – wielkość produkcji; L – nakład pracy; C – nakład kapitału; CL – koszt pracy; CC – koszt kapitału; TC – koszt całkowity; MC – koszt krańcowy. b) Ile zostanie wyprodukowane?

18. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. a) Tablica zawierają niezbędne obliczenia. Q – wielkość produkcji; L – nakład pracy; C – nakład kapitału; CL – koszt pracy; CC – koszt kapitału; TC – koszt całkowity; MC – koszt krańcowy. b) Ile zostanie wyprodukowane? Produkcja przy cenach pracy i kapitału: 1 i 2 wynosi CO NAJ-MNIEJ 16 (dla większej produkcji koszt krańcowy, MC, zapewne przewyższy stały utarg krańcowy, P=MR, wynoszący 4,0000001).

19. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. a) Tablica zawierają niezbędne obliczenia. Q – wielkość produkcji; L – nakład pracy; C – nakład kapitału; CL – koszt pracy; CC – koszt kapitału; TC – koszt całkowity; MC – koszt krańcowy. b) Ile zostanie wyprodukowane? Produkcja przy cenach pracy i kapitału: 1 i 2 wynosi CO NAJ-MNIEJ 16 (dla większej produkcji koszt krańcowy, MC, zapewne przewyższy stały utarg krańcowy, P=MR, wynoszący 4,0000001). c) Teraz ceny zasobów wynoszą 1 i 3. Ile wynosi produkcja?

20. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. a) Tablica zawierają niezbędne obliczenia. Q – wielkość produkcji; L – nakład pracy; C – nakład kapitału; CL – koszt pracy; CC – koszt kapitału; TC – koszt całkowity; MC – koszt krańcowy. b) Ile zostanie wyprodukowane? b) Produkcja przy cenach pracy i kapitału równych 1 i 2 wynosi CO NAJ-MNIEJ 16 (dla większej produkcji koszt krańcowy, MC, zapewne przewyż-szy stały utarg krańcowy, P = MR, wynoszący 4,0000001). c) Teraz ceny zasobów wynoszą 1 i 3. Ile wynosi produkcja? Zmienia się koszt całkowity produkcji 15 i 16 jednostek. (Tabela zawiera obliczenia; nowej sytuacji dotyczą liczby pisane kursywą). W obu przypadkach opłacalna okazuje się zmiana metod produk-cji. Produkcja maleje do 15.

21. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. a) Tablica zawierają niezbędne obliczenia. Q – wielkość produkcji; L – nakład pracy; C – nakład kapitału; CL – koszt pracy; CC – koszt kapitału; TC – koszt całkowity; MC – koszt krańcowy. b) Ile zostanie wyprodukowane? b) Produkcja przy cenach pracy i kapitału równych 1 i 2 wynosi CO NAJ-MNIEJ 16 (dla większej produkcji koszt krańcowy, MC, zapewne przewyż-szy stały utarg krańcowy, P = MR, wynoszący 4,0000001). c) Teraz ceny zasobów wynoszą 1 i 3. Ile wynosi produkcja? Zmienia się koszt całkowity produkcji 15 i 16 jednostek. (Tabela zawiera obliczenia; nowej sytuacji dotyczą liczby pisane kursywą). W obu przypadkach opłacalna okazuje się zmiana metod produk-cji. Produkcja maleje do 15. d) Wskaż: (i) Efekt substytucji zasobów.

22. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. a) Tablica zawierają niezbędne obliczenia. Q – wielkość produkcji; L – nakład pracy; C – nakład kapitału; CL – koszt pracy; CC – koszt kapitału; TC – koszt całkowity; MC – koszt krańcowy. d) Wskaż: (i) Efekt substytucji zasobów. Dla produkcji 15 i 16 zmiana ceny kapitału zachęca do zmiany me-tody produkcji z drugiej na pierwszą. Występuje efekt substytucji zasobów, który polega na zastępowaniu kapitału pracą. Dla wiel-kości produkcji 15 zapotrzebowanie na pracę wzrasta z 2 do 4,5, zaś zapotrzebowanie na kapitał maleje z 6 do 5; a dla wielkości produk-cji 16 zapotrzebowanie na pracę wzrasta z 4 do 8, a na kapitał maleje z 7 do 5,5.

23. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. a) Tablica zawierają niezbędne obliczenia. Q – wielkość produkcji; L – nakład pracy; C – nakład kapitału; CL – koszt pracy; CC – koszt kapitału; TC – koszt całkowity; MC – koszt krańcowy. d) Wskaż: (i) Efekt substytucji zasobów. Dla produkcji 15 i 16 zmiana ceny kapitału zachęca do zmiany me-tody produkcji z drugiej na pierwszą. Występuje efekt substytucji zasobów, który polega na zastępowaniu kapitału pracą. Dla wiel-kości produkcji 15 zapotrzebowanie na pracę wzrasta z 2 do 4,5, zaś zapotrzebowanie na kapitał maleje z 6 do 5; a dla wielkości produk-cji 16 zapotrzebowanie na pracę wzrasta z 4 do 8, a na kapitał maleje z 7 do 5,5. Wskaż: (ii) Efekt zmiany podaży.

24. Oto wycinek funkcji produkcji firmy wol-nokonkurencyjnej (L to praca, a C – kapi-tał). Stała cena dobra wynosi 4,0000001. Praca kosztuje 1, a kapitał 2. a) Dla posz-czególnych wielkości produkcji oblicz kosztcałkowity, TC, i krańcowy, MC. a) Tablica zawierają niezbędne obliczenia. d) Wskaż: (i) Efekt substytucji zasobów. Dla produkcji 15 i 16 zmiana ceny kapitału zachęca do zmiany me-tody produkcji z drugiej na pierwszą. Występuje efekt substytucji zasobów, który polega na zastępowaniu kapitału pracą. Dla wiel-kości produkcji 15 zapotrzebowanie na pracę wzrasta z 2 do 4,5, zaś zapotrzebowanie na kapitał maleje z 6 do 5; a dla wielkości produk-cji 16 zapotrzebowanie na pracę wzrasta z 4 do 8, a na kapitał maleje z 7 do 5,5. Wskaż: (ii) Efekt zmiany podaży. Rosną koszty, spada produkcja i popyt na czynniki. Wszak po zmianie ceny C rośnie TC i MC. Produkcja maleje do 15, co powo-duje spadek popytu na L i C, i to niezależnie od metody produkcji. Kiedy stosowana jest 1. metoda produkcji spadek produkcji z 16 do 15 powoduje zmniejszenie się zapotrzebowania na L z 8 do 4,5, a na C z 5,5 do 5. Przy 2. metodzie produkcji popyt na te zasoby maleje – odpowiednio – z 4 do 2 i z 7 do 6 jednostek.

25. W długim okresie na popyt przedsiębiorstw na zasoby wpływają również zmiany techniki wytwarzania spowodowane postępem tech-nicznym.

26. * Z poziomu przedsiębiorstwa przenieśmy się teraz na poziom rynku zasobu... Otóż przyjmiemy (jest to uproszczenie!), że rynkowa linia popytu na zasób powstaje w wyniku „poziomego” zsumowania linii popytu pojedynczych firm. DLA POSZCZEGÓLNYCH CEN CZYNNIKA RYNKO-WE ZAPOTRZEBOWANIE NA CZYNNIK ZNAJDUJEMY, SU-MUJĄC ZAPOTRZEBOWANIE WSZYSTKICH FIRM NA TEN CZYNNIK.

27. W efekcie przyczyną szoków popytowych na rynku czynnika okazu-ją się te zdarzenia, które powodują szoki popytowe w przedsiębior-stwach , np.: • zmiany cen czynników i spowodowane nimi zmiany tech- nologiczne (efekty: substytucji zasobów i zmiany podaży); • postęp techniczny i spowodowane nim zmiany techno- logiczne; • zmiany popytu na dobra wytwarzane za pomocą wcho- dzącego w grę czynnika.

28. Poznawszy ogólne prawidłowości rządzące popytem na czynniki, po kolei zbadamy teraz działanie rynków: • PRACY, • KAPITAŁU (RZECZOWEGO), • ZIEMI.

29. Kiedy na rynku pracy panuje konkurencja doskonała, linia podaży pracy dla pojedynczego przedsiębiorstwa jest pozioma. RYNEK PRACY

30. Jednak zwykle na całym rynku podaż zachowuje się wtedy (konku-rencja doskonała na rynku pracy!) normalnie.

31. WYJĄTEK: ZAWRACAJĄCA LINIA PODAŻY PRACY, SL . Kiedy czas wolny jest DOBREM LUKSUSOWYM, na niektórych rynkach pracy podwyżka płacy (np. z W1 do W2) może spowodować skrócenie czasu pracy (np. z L1 do L2).

32. Przesunięcia PO LINII PODAŻY PRACY, SL , (zmiana płacy!)…

33. Przesunięcia PO LINII PODAŻY PRACY, SL , (zmiana płacy!)… a przesuniecia CAŁEJ LINII PODAŻY PRACY, SL (ZMIANY DO-CHODÓW Z INNYCH NIŻ PRACA ŹRÓDEŁ…

34. Przesunięcia PO LINII PODAŻY PRACY, SL , (zmiana płacy!)… a przesuniecia CAŁEJ LINII PODAŻY PRACY, SL(zmiany docho-dów z innych niż praca źródeł; ZMIANA KOSZTÓW PODJĘCIA PRACY…

35. Przesunięcia PO LINII PODAŻY PRACY, SL , (zmiana płacy!)… a przesuniecia CAŁEJ LINII PODAŻY PRACY, SL (zmiany docho-dów z innych niż praca źródeł; zmiana kosztów podjęcia pracy; ZMIANA NORM KULTUROWYCH).

36. WPŁYW ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH NA ZATRUDNIENIE I PŁACE ZWIĄZKI ZAWODOWE są organizacjami pracobiorców, broniącymi ich interesów na rynku pracy.

37. WPŁYW ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH NA ZATRUDNIENIE I PŁACE Dążąc do zwiększenia zatrudnienia i (lub) wynagrodzeń, związki za-wodowe mogą zwiększać popyt na pracę lub zmniejszać podaż pra-cy.

38. WPŁYW ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH NA ZATRUDNIENIE I PŁACE Dążąc do zwiększenia zatrudnienia i (lub) wynagrodzeń, związki zawodowe mogą wymuszać wzrost płac (rysunek b).

39. MONOPOL OBUSTRONNY (ang. bilateral monopoly). Niekiedy pracobiorcy zorganizowani w związki zawodowe natrafia-ją na pracodawcę, który jako jedyny na rynku oferuje zatrudnienie, czyli jest MONOPSONISTĄ. MONOPSON jest jedynym nabywcą pewnego dobra (np. pracy) na rynku.

40. Po stronie popytu MONOPSON jest odpowiednikiem monopolu. UWAGA! O monopolu zakładalismy zwykle, że nie różnicuje ceny SPRZEDAWANEGO dobra (w efekcie P ≥ MR)… O MONOPSONIE będziemy zwykle zakładać, że nie róż-nicuje ceny KUPOWANEGO dobra. W efekcie PF≤MCF, gdzie: PF - cena czynnika produkcji; MCF - krańcowy koszt czynnika produkcji.

41. Wynikiem istnienia MONOPOLU OBUSTRONNEGO jest wyrów-nanie sił na rynku pracy. Skutkiem mogą okazać się „rozsądne” pła-ce przy sporym zatrudnieniu.

42. Charakterystyczną cechą podaży na rynku kapitału jest NIE-WIELKA ELASTYCZNOŚĆ CENOWA PODAŻY KAPITAŁU w krótkim okresie. (Z przyczyn technicznych często nie da się z dnia na dzień zwiększyć oferowanej na sprzedaż ilości powierzchni biurowej i reaktorów atomowych.) RYNEK KAPITAŁU

43. Popyt na DOBRA KAPITAŁOWE ma CHARAKTER POCHOD-NY w stosunku do popytu na USŁUGI KAPITAŁU.

44. Wzrost popytu sprawia, że rosną cena i obroty na rynku USŁUG KAPITAŁU (rysunek a). Na rynku DÓBR KAPITAŁOWYCH skutkiem jest pochodny szok popytowy. Także tutaj dochodzi do wzrostu cen i obrotów (rysunek b).

45. Na rynku dóbr kapitałowych skutkiem jest pochodny szok popyto-wy... Dobra kapitałowe powstają w wyniku INWESTYCJI. INWESTYCJE ODTWORZENIOWE pozwalają zachować, a IN-WESTYCJE NETTO – powiększyć zasób dóbr kapitałowych. In-westycje netto i inwestycje odtworzeniowe stanowią łącznie INWES-TYCJE BRUTTO.

46. Na rynku ziemi handluje się BOGACTWAMI NATURALNYMI, w tym – ziemią. Największą osobliwością rynku ziemi jest to, ze podaż ziemi stosunkowo często BYWA STAŁA (zwłaszcza w krótkim okresie). RYNEK ZIEMI

47. Zmiany cen na rynku ziemi Gdy podaż ziemi jest zupełnie nieelastyczna, jej cena zależy tylko od popytu. Zwiększenie się popytu podnosi cenę, oferta się nie zmienia (rysunek a). Zmniejszenie się popytu powoduje spadek ceny; oferta pozostaje stała (rysunek b).

48. Gdy podaż ziemi jest zupełnie nieelastyczna, jej cena zależy tylko od popytu. (UWAGA! Podobne sytuacje zdarzają się także na rynkach innych czynnników produkcji). Takie sytuacje wygodnie jest analizować, odwołując się do pojęcia RENTY EKONOMICZNEJ (ang. economic rent, pure rent).

49. RENTA EKONOMICZNA (ang. economic rent, pure rent) stanowi nadwyżkę wynagrodzenia właściciela zasobu ponad kwotę, za którą byłby on skłonny udostępnić ten zasób nabywcom (tzw. DOCHODY TRANSFEROWE).

50. RENTA EKONOMICZNA (ang. economic rent, pure rent) stanowi nadwyżkę wynagrodzenia właściciela zasobu ponad kwotę, za którą byłby on skłonny udostępnić ten zasób nabywcom (tzw. DOCHODY TRANSFEROWE) (zob. np. pole W*EL’0 na rysunku poniżej).