Download
1 / 36
360 likes | 594 Views
Wahania stanów wody na rzekach. Rzeka - naturalny, powierzchniowy ciek wodny płynący w wyżłobionym przez erozję rzeczną korycie, okresowo zalewający dolinę rzeczną. W Polsce przyjmuje się, że rzekę stanowi ciek wodny o powierzchni dorzecza powyżej 100 km ².
E N D
Rzeka - naturalny, powierzchniowy ciek wodny płynący w wyżłobionym przez erozję rzeczną korycie, okresowo zalewający dolinę rzeczną. W Polsce przyjmuje się, że rzekę stanowi ciek wodny o powierzchni dorzecza powyżej 100 km².
Wisła-najdłuższa rz. w Polsce i druga pod względem wielkości dorzecza (po Newie) w zlewisku M. Bałtyckiego
Odra-jedna z największych w zlewisku M. Bałtyckiego, druga, po Wiśle, pod względem długości rzeka w Polsce; długość 854 km (w Polsce 742 km)
Nil– jedna z najbardziej znanych rzek druga po Amazonce pod względem długości na Ziemi, do niedawna uznawana za najdłuższą, w środkowej i północno-wschodniej Afryce, przecinająca wszystkie strefy klimatyczne kontynentu.
Jangcy- najdłuższa rzeka w Azji i trzecia po Amazonce i Nilu pod względem długości na Ziemi.
Podział rzek w zależności od ilości opadów atmosferycznych i ich zmian w ciągu roku
stale prowadzące wodę, typowe dla klimatów wilgotnych, w których opady są wyższe od parowania np. Wisła, Odra okresowe, na obszarach z klimatem okresowo suchym, zasilane opadami atmosferycznymi i spływem powierzchniowym, płyną każdego roku w porze wilgotnej, w suchej zanikają, np. Amundia, Coopers Creek w Australii epizodyczne- powstają po obfitym deszczu i nie mają wyraźnie wykształconego koryta bardzo nieregularne, odprowadzają wody opadowe przez kilka godzin lub dni, występują na najsuchszych pustyniach
czynniki wpływające na poziom wody w rzece: - zasilanie (opadowe, spływowe, gruntowe) - parowanie - odpływ
Wielkość zasilania rzeki nieustannie się zmienia. Nawet na rzece stale płynącej stan wody, tzn wysokość poziomu wody ulega ciągłym zmianom. Wodowskaz górnych stanów
Rzeki zasilane są wodami pochodzącymi z : • Opadów (zasilanie deszczowe) • Topnienia śniegu (zasilanie śnieżne) • Topnienia lodowców (zasilanie lodowcowe) Zasilanie może odbywać się bezpośrednio wodami spływającymi po powierzchni terenu lub przez źródła z wód zgromadzonych pod ziemią (zasilanie podziemne)
Wyróżnia się 3 stanywody • wysokie(woda płynie łożyskiem) • średnie • niskie
Niżówki Inaczej okresy niskich stanów wody Powstają gdy długo nie ma opadów lub gdy zasoby wód podziemnych są bliskie wyczerpania Rzeki zasilane są wtedy wyłącznie przez wody podziemne. W Polsce najniższe stany wód przypadają zwykle na jesieni i w zimie, kiedy opady są najmniejsze.
Wezbrania Powstają w okresach, gdy zasilanie przez opady lub topnienie śniegu i lodowców przeważa nad stratami (infiltracją, parowaniem, transpiracją) i stany wód się podnoszą Wezbrania mogą powstać wskutek: -obfitych i gwałtownych bądź długotrwałych deszczy -szybkiego, jednoczesnego topnienia dużych mas śniegu -spiętrzenia wód przez lody tworzące na rzece zator -wlewu wód morskich spiętrzonych pod wpływem sztormu, w ujścia rzek
W Polsce rzeki zasilane są wodami pochodzącymi z • Opadów • topnienia śniegu. Największe zasilanie deszczowe obserwuje się w lecie, kiedy występują najwyższe opady. Szczególnie silne wezbrania letnie są charakterystyczne dla rzek górskich. Woda z ulewnych deszczy w górach zamiast wsiąkać i zasilać wody podziemne szybko spływa strumieniami do koryt rzecznych, powodując szybkie formowanie się wysokiej fali wezbraniowej.
Przyczyną wysokich stanów wody na wiosnę – w marcu lub kwietniu jest zasilanie śnieżne. Szczególnie wysokie są wiosenne stany wód na nizinach, kiedy śnieg topnieje równocześnie na rozległych obszarach.
gwałtowne odwilże, szczególnie na nizinach, mogą powodować katastrofalne wezbrania i powodzie
Przyczyną wezbrań mogą być też sztormowe wiatrypółnocne , wiejące na Morzu Bałtyckim. Powodują one spiętrzenie wód morskich na wybrzeżu i w ujściowych biegach rzek uchodzących do morza
Podwyższenie stanów wody w rzece może być spowodowane również topnieniem i spływaniem pokrywy lodowej. Karakorum, lodowiec (Pakistan)
Skutki katastrofalnych wezbrań można złagodzić, budując zbiorniki retencyjne, zatrzymujące w razie potrzeby nadmiar wody. Wzdłuż koryt rzecznych usypuje się obwałowanie, zmniejszając w ten sposób zalewany obszar choć powoduje to spiętrzenie fali wezbraniowej. Innym sposobem ochrony przeciwpowodziowej jest budowa polderów- nadrzecznych obszarów przewidzianych do zalania w przypadku wezbrania wód. Ważne jest odpowiednie planowanie zagospodarowania terenu, zwłaszcza unikanie budowy domów na terenach zalewowych.
Wolta, zbiornik retencyjny i tama Akosombo na rzece Wolta (Ghana)
Ustrój rzeczny(reżim) sposób w jaki kształtuje się przepływ rzeki w ciągu roku. Przede wszystkim zależy on od źródeł zasilania (deszcz, śnieg, lodowiec górski) oraz od wahań stanu wód w ciągu roku
reżim prosty(1 okres wezbraniowy wywołany 1 rodzajem zasilania) - lodowcowy (najwyższe stany wód początkiem lata) np.. Ren, Rodan - śnieżny (topnienie śniegu na wiosnę) - monsunowy (przepływ w okresie lata) - śródziemnomorski (przepływ najwyższy zimą) - deszczowy międzyzwrotnikowy (deszcze zenitalne) - deszczowy oceaniczny (początkiem zimy, zmniejszone parowanie)
reżim złożony - deszczowo śnieżny (bardzo wysokie stany wód dwa razy w ciągu roku) np.. Wisła - deszczowy równikowy (dwa razy wysokie stany wód związane z deszczami zenitalnymi)
Islandia, dolina rzeki Fjar’drg Rzeka Kamczatka
Cisa — dolina rzeki w pobliżu ujścia dopływu Bodrog na północy Wielkiej Niziny Węgierskiej
Rzeki stanowią ważne ogniwo krążenia wody w przyrodzie. • Roczna objętość wód odpływających rzekami do oceanu wynosi 37 000 km3, co stanowi 1/3 opadów spadających na lądy. • Rzeki transportują rocznie do oceanu ok. 24 mld t. materiału mineralnego i organicznego. • Zasoby wodne poszczególnych rzek są bardzo zróżnicowane; miarą tych zasobów jest odpływ roczny, tj. ilość wody odpływająca z określonego dorzecza, mierzona w przekroju koryta rzeki w roku, podawana w km3. • Najzasobniejszą rzeką świata jest Amazonka (odpływ 6025 km3/rok).
