ARAÇ BİLGİSİ İLE EKONOMİK ARAÇ KULLANMA

1. ARAÇ BİLGİSİ İLE EKONOMİK ARAÇ KULLANMA

3. MOTORLU ARACI OLUŞTURAN KISIMLAR • Motor, • Güç aktarma organları, • Fren sistemi, • Direksiyon sitemi, • Süspansiyon sistemi, • Elektrik sistemi, • Kaporta ( Karoser ), • Şase motorlu aracı oluşturan ana kısımlardır.

4. MOTOR (GÜÇ KAYNAĞI): Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir. Motora bağlı yakıt, ateşleme, soğutma ve yağlama donanımlarından ibarettir.

5. Yakıtlarına göre motorlar, Dizel-Benzin-LPG li olmak üzere ayrılırlar. Benzinli motorun yakıtı benzin; Dizel motorun yakıtı Mazot (motorin); LPG'li motorun yakıtı ise LPG gazıdır.

6. 1.Silindir diziliş şekillerine göre motorlar sıra tipi, v tipi,. yıldız tipi, boksör tipi şeklindedir. • 2.Soğutma Sistemine Göre: • a. Hava Soğutmalı • b. Su soğutmalı • 3.Çalışma Zamanına Göre: • 2 zamanlı • 4 zamanlı

11. Benzinli ve Diesel Motorun Ortak parçaları

12. Karter: Motor yağlama yağının deposudur. Silindir Bloğu: Krank mili ve pistonlara yataklık yapar. Silindir Kapağı:Bujiler veya enjektörler, subaplar, emme ve egzoz manifoltlarının bağlandığı ve silindir bloğunun üst kısmıdır. Supap Muhafaza Kapağı: Motorun en üst kısmı olup, motor yağlama yağı supap muhafaza kapağının üzerindeki yağ kapağından konur.

13. Volan:Motora ilk hareketin verilmesi için marş motoru tarafından döndürülen büyük dişli parça volandır. Krank Mili: Pistonların doğrusal hareketini dairesel harekete çevirir.

14. Piston:Silindir içerisinde doğrusal hareket ederek; 4 zamanı oluşturur: Emme-Sıkıştırma-Ateşleme-Egzoz

16. Piston Kolu:Pistonu krank miline bağlar. Sekman: Sızdırmazlığı sağlayan piston üzerindeki çelik halkalara sekman denir. Kompresyon ve yağ sekmanı olmak üzere iki çeşit sekman vardır. Subap: 4 zamanın oluşumu sırasında emme ve egzoz işlemlerinin oluşturulabilmesi için açılıp kapanan kapakçıklara subap denir. Eksantrik mili tarafından çalıştırılır.Silindir başına bir emme ve bir egzoz olmak üzere en az iki adet subap bulunur.

17. Eksantrik (Kam) mili: Asıl görevi subapların açılıp kapanmasını sağlar.Bunun yanında eksantrik mili; yağ pompası, distribütör ve yakıt otomatiğini de çalıştırabilir.Dört zamanın oluşumu sırasında krank mili 2 tur dönerken eksantrik mili 1 ( bir ) tur döner.

18. Yağ Pompası: Eksantrik milinden aldığı hareketle karterden emdiği motor yağını motorun yağlanacak kısımlarına pompalar. Radyatör: Motor Soğutma suyunun deposu ve aynı zamanda suyun soğutulmasını sağlar. Devri daim ( su pompası ): ‘V’ kayışı ile krank kasnağından almış olduğu hareketle Soğutma suyunu motor içerisinde ve radyatörde basınçlı bir şekilde dolaşımını sağlar. Vantilatör veya FAN:Radyatördeki soğutma suyunun soğutulmasını sağlar.

19. Termostat:Önce motorun erken ısınmasını sağlar, motor ısındıktan sonra motorun çalışma sıcaklığını sabit tutar. Marş Motoru:Akümülatöden aldığı elektrik enerjisi ile motora ilk hareketi veren elektrik motoruna marş motoru denir.

20. Şarj Dinamosu(Alternatör): Motor çalışırken araç için gerekli olan elektriği üretir. Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Emme Manifoltu:Silindirler içerisine taze hava veya taze benzin-hava karışımının gönderilmesini sağlayan kanallardır.

21. Egzoz Manifoltu:Silindirlerden çıkan Egzoz gazlarının toplanarak egzoz borusuna ve susturucusuna iletilerek dışarı atılmasını sağlar. Egzoz borusunda veya Susturucuda delik, çatlak vs. varsa araçtan anormal bir şekilde sesler çıkar. Egzozunda katalitik konverter bulunan araçlarda kurşunsuz benzin kullanılması gerekir.

22. Filtreler:Hava filtresi: Motora giden havayı temizler. Yağ Filtresi: Motor yağlama yağını temizler. Yakıt filtresi: Benzin veya mazotu temizler.

23. b. Benzinli Motorun Diğer Parçaları: Benzinli motorun çalışabilmesi için yakıt sistemi ve ateşleme sisteminin birlikte çalışması gerekir. Yakıt sistemi parçaları: Yakıt sitemi Silindirler içerisine benzinle hava karışımı gönderir. Besleme Pompası(Benzin Otomatiği):Benzin deposundan emdiği benzini karbüratöre iletir.

24. Karbüratör: Motor için gerekli olan benzin ve hava karışımını hazırlar. Karışım yaklaşık ( 1/15 ) oranındadır. Ateşleme Sistemi:Ateşleme sistemi sıkıştırma işlemi bitmek üzereyken bujiye yüksek voltajı göndererek ateşlemeyi sağlar. Endüksiyon Bobini:12V akü voltajını 15.000 – 25.000 V’a kadar yükselterek bu yüksek voltajı distribütöre verir.

25. Distribütör:Endüksiyon bobininden gelen yüksek voltajı ateşleme sırasına göre bujilere dağıtan parçadır. Eksantrik milinden hareket alır. Buji:Distribütörden gelen yüksek voltajla ateşleme sağlar.

26. c. Diesel Motorun Diğer Parçaları: Diesel motor emiş sırasında silindirlere sadece hava emer, hava sıkıştırılır ve sıkıştırılmış havanın üzerine enjektörle mazot püskürtülerek ateşleme yapılır. Besleme Pompası (Mazot Otomatiği):Depodan mazotu emerek enjeksiyon pompasına verir.

27. Enjeksiyon Pompası(Mazot Pompası):Besleme pompasından gelen mazotu çok yüksek basınçlarda püskürtme sırasına göre enjektörlere gönderir. Enjektör:Mazotu ince zerreler ve toz halinde sıkıştırılmış havanın üzerine püskürterek ateşlemeyi sağlar.

28. MOTORLARDA 4 ZAMANIN OLUŞUMU: Motorların çalışa bilmesi için her silindirin 4 işlemi (Emme-Sıkıştırma-Ateşleme-Egzoz) yapması gerekir. Motorlar çalışma zamanlarına göre 2 ve 4 zamanlı olarak ikiye ayrılır. Zamanların oluşumu sırasında 4 zamanlı motorda piston dört kez hareket eder, krank milinin iki devrinde bir ateşleme yapılır.

29. EMME ZAMANI

30. SIKIŞTIRMA ZAMANI

31. İŞ ZAMANI

32. EGSOZ ZAMANI

33. iki zamanlı motorda zamanların oluşumu sırasında piston 2 kez hareket eder, krank milinin her devrinde bir ateşleme yapılır.

35. Terimlere yabancı kalmayın; ABS, AC, MSR, ASR,BAS ne demek? ESP: Elektronik Stabilize Programı (ESP), sensörler sayesinde otomobilin seyir halinde çizgisini korumasına yardımcı olur. Böylece, araç savrulmadan stabil bir şekilde seyrini sürdürür. BAS ya da EBA: ''Brake Assist System'' ve ''Emergency Brake Assist''in kısaltmaları olan BAS ve EBA, sürücünün fren pedalına sert basması halinde devreye girerek, fren gücünü tam olarak devreye sokar.

36. ABS: ''Antiblock Brake System''in kısaltması olan ABS, sürücülere, tekerlekler kilitlenmeden fren yapma olanağı sağlar. Ani frenler veya ıslak zeminlerde devreye giren ABS, kullanılan aracın manevra ve kontrol yeteneğini artırarak, sürücüye yardımcı olur. MSR: ''Motor Schleppmomenten Regelung''un kısaltması olan MSR, özellikle kaygan zeminlerde, sürücünün ayağını gaz pedalından çekmesiyle oluşacak kaymayı, motor torkunu kullanarak önlemeye çalışır.

37. ASR: ''Anti Schlupf Regelung''un kısaltması olan ASR, araçların patinaja düşmeleri önler. Türkçe'ye antipatinaj sistemi olarak çevrilebilecek ''ASR'', patinaja geçildiğinde çekiş olan tekerleklere giden gücü kontrol eder ve tutunmayı sağlar. EBD: ''Electronic Brake Distributor''ün kısaltması olan ''EBD'', fren yapılması halinde gücün ön ve arkadaki akslara dengeli şekilde dağılmasını sağlar. Böylece, güvenli fren yapılmasına yardımcı olur.

38. ASC+T: ''Elektronik çekiş kontrol sistemi'' olarak tanımlanan sistem, aracı seyir halindeyken sensörler aracılığıyla sürekli takip eder. Sürücü, tehlike yaratacak durumlarda aracına gaz verse bile, sistem motor gücünü sınırlar. EPB veya APB: Klasik el freninin yerine geçen bu sistemde, el freni, anahtar kontak yuvasından çıkarıldığında otomatik olarak devreye girer. Sistem, bazı modellerde, motor yeniden çalıştığında, bazı modellerde de bir butona basılarak devreden çıkarılır. Tiptronic: Araçlardaki şanzımanın manuel ya da otomatik olarak kullanılmasına olanak sağlar.

39. Cruise Control: Otomatik hız kontrol sistemi olarak tanımlanan ''Cruise Control'' sürücü tarafından devreye sokulduğunda, aracın hızını sabitler. Sistem devreden çıkarılmak istendiğinde, gaza, frene ya da sistemi çalıştıran düğmeye yeniden basılması gerekir. Günümüzdeki bazı yeni nesil modellerde kullanılan, ''Akıllı Cruise Control'' ise sensörler aracılığıyla öndeki araçla olan mesafenin daraldığını tespit eder etmez, aracı yavaşlatır ve daha sonra hızı tekrar ayın seviyeye otomatik olarak getirir.

40. SRS: Otomobil kabinindeki sürücü ve yolcuların bir kaza anında korunması amacıyla geliştirilen ''Airbag'' veya ''SRS (Suplementary Restraint System)'', Türkçe'ye ''hava yastığı'' olarak geçti. Emniyet kemeriyle birlikte kullanılmaları halinde maksimum koruma sağlayan hava yastıkları, çarpışma sırasında, çok kısa bir süre içinde otomatik olarak devreye girer.

41. EKONOMİK ARAÇ KULLANMA

42. EKONOMİK ARAÇ KULLANIMINI OLUMSUZ ETKİLEYEN FAKTÖRLER • Hatalı kullanım alışkanlıkları, • Trafikte önsezili, dikkatli ve ustaca araç kullanmamak, • Düşük motor kompresyonu, • Uygun olmayan yağ ve yakıt kullanımı,Tıkalı egzoz susturucusu, • Ayarsız ve uyumsuz frenler, • Hatalı yükleme, • Hava akımına engel olan ilave parçalar ve yapılar,

43. Bakımsız araç kullanımı, • Araç hakkında doğru teknik bilgiye sahip olmamak, • Yüksek hız, • Sert durma ve kalkmalar, • Hava şartları, • Lastik hava basınçları, • Bozuk süspansiyon, yol düzeyi ve yapısı, • Eğri şasiler, mekanik ayarsızlıklar ( Ayarsız dingiller, balanssız lastikler vs.)

44. KlimaYaz aylarında güneşte kalan aracı çalıştırmadan önce camları açarak araç içindeki aşırı ısınmış havayı dışarı atınız. Aracın kliması çalışırken camları kapalı tutunuz. Aracın kliması ile havayı ısıtamazsınız...! Aracınızın klimasını çalıştırdığınızda her 100 km’de 1.0-2.0 litre fazladan benzin tüketirsiniz. Ozon tabakasının delinmesine neden olan maddelerin %10’u şehir içi bölgelerde taşıt klimalarından ileri gelir.

45. YakıtYaz aylarında özellikle akşam-gece-sabah saatlerinde benzin satın alınız. Soğuk saatlerde benzin satın alarak hem benzin buharlarının atmosfere kaçmasını önlersiniz hem de daha yoğun benzin satın alırsınız. Yakıtın tipini ve markasını dikkatli seçiniz. Benzin buharının depo kapağı üzerine baskısını önlemek için yakıt deposunu ağzına kadar doldurmayınız. Yakıt depo kapağı mutlaka sızdırmaz olmalıdır. Depo kapağından benzin buharlaşmamalıdır.

46. TekerleklerLastiklerin hava basınçları yeterli olmalı. Yeterli miktarda basıncı olmayan lastikler çabuk tahrip olur ve ömrü kısalır. Yol tutuşu zayıflar, patlamaya ve yırtılmaya neden olur. Lastiklerin hava basıncını aracınız soğuk iken kontrol ediniz. Sıcak lastiğin hiçbir zaman havasını almayınız. Lastiklerin hava basınçlarını ayda bir kontrol ettiriniz. Lastiklere üreticinin tavsiye ettiği yeterli hava basıncı verilmelidir. Lastiklerin hava basıncı yeterli olmayan taşıtlar, %5’a varan fazla yakıt tüketimine neden olur.

47. Aracınızı yüksek hızda sürmeniz lastiklerin daha hızlı tahribatına neden olur. Lastiklerin hava basıncı bir birim (1 1bf/in.2 ) düşükse %2 daha fazla yakıt tüketirsiniz.

48. RölantiAracınızı 30 saniyeden fazla rölantide çalıştırmayınız. Kış aylarında aracınızı hareket ettirmeden önce motorunuzun ısınması için 1 ila 2 dakika rölantide çalıştırmanız yeterlidir. Bir saatlik rölanti esnasında 3000 gr. sera gazı CO2’i atmosfere atarsınız

49. Araç Sürme Şehir içi bölgelerde ekonomik ve ideal taşıt hızı 25-95 km./saattir. Gaz pedalını devamlı nazikçe kullanınız. Ani kalkışlardan ve duruşlardan kaçınınız. Ani fren yapmaktan kaçınınız. Olması gereken vitesten düşük viteslerde aracı kullanarak %45’e varan daha fazla yakıt tüketimine, motorun yorulmasına ve yıpranmasına neden olursunuz. Motoru yormamak için mümkün olduğunca aracınızı uygun viteste kullanınız.

50. Aracınızın vitesini nazikçe fakat hızlı olarak değiştiriniz. Aracı ani olarak çalıştırıp hızlandırmak normal seyir esnasındaki değerden %60 daha fazla yakıt tüketimine neden olursunuz.