De kosmos - oude en nieuwe inzichten

1. De kosmos - oude en nieuwe inzichten Jos van den Enden - NPB ontmoetingsochtend, 21 april 2009

2. Wetenschap vroeger en nu hypothese hypothese theorie theorie experiment toetsing toetsing wet of feit wet of feit Empirisch, practisch Normatief, theoretisch

3. Pythagoras (ca. 582 – ca. 507 v.Chr.; harmonie der sferen) Plato (ca. 427 – 347 v.Chr.; ideeën-wereld) Newton (1643 – 1727); alchemie ’Wetenschappers’ van vroeger waren vooral op zoek naar het goddelijke

4. Astrologie lot in handen van ‘goden’ Astronomie, Tijdrekening (kalenders), Psychologie Alchemie ‘symbolisch goud’ Scheikunde, Metallurgie, Proces-technologie, ... Voorlopers van moderne wetenschap

5. De oudste wetenschap De filosofie “liefde voor wijsheid” Omvatte aanvankelijk "alle intellectuele inspanningen”. Plato (ca. 427 - 347 v.Chr.)

6. Kosmologie De kosmologie heeft als geen andere wetenschap bijgedragen aan ons wereldbeeld. Een wereldbeeld dat aanvankelijk sterk gevormd is door geloof en religie.

7. De verhouding van geloof en wetenschap g e l o o f w e t e n s c h a p subjective waarheden objective waarheden W E R E L D B E E L D

8. Kosmologie Het heelal blijkt voor slechts 4 procent uit atomen te bestaan, materie zoals wij die kennen. De rest wordt gevormd door onbekende koude donkere materie (23%) en donkere energie (73%). Er blijft dus nog veel ruimte over voor geloof… Of moeten we zeggen hypothese?...

9. Kosmologie ca. 3500 - 1000 v. Chr. - Germanen - Kelten - Indus-beschaving - Oude Egypte - Mesopotamië

10. Scheppingsverhalen Mengsels van mythe en historie Verhaal (fictie) en collectief geheugen Verhalencultuur (schriftloos)

11. Pandora Prometheus en zijn broer Epimetheus hadden van Zeus de opdracht gekregen om de mens te maken. Zij maakten dan ook de man, maar omdat die man zo ongelukkig was, stal Prometheus een brandende toorts uit Olympus en schonk de mensheid het vuur. Zeus vond dit verraad zo erg dat hij de mensheid wilde straffen. Om Prometheus en Epimetheus niet te beledigen, deed hij dit niet rechtstreeks. Hij beval Hephaistos om uit water en aarde een vrouw te vormen. Daarna schonken alle goden haar goede gaven. Athena gaf haar intelligentie, talent, manieren en kleedde haar in de mooiste kleding. Aphrodite gaf haar de bevalligheid en schoonheid van een godin. De andere goden gaven haar goud en staken bloemen in haar haar. De laatste god, Hermes, gaf haar de spraak en plantte schaamteloze gedachten en een bedrieglijke aard in haar wezen. Zo kreeg zij een eigenschap die geen enkele andere sterveling had: Nieuwsgierigheid. Ze kreeg de naam Pandora. Scheppingsverhalen Gelijkenis met het ons zo bekende verhaal uit Genesis

12. Scheppingsverhalen Odin en zijn broers (Noorwegen) ‘monteren’ land in een waterwereld (In Genesis scheidt God het land van het water na eerst scheiding te hebben aangebracht tussen ‘de wateren boven en beneden het uitspansel’.)

13. Vishnoe schept Brahma en de wereld Indus-beschaving 3000 v. Chr. Vishnoe en Lakshmi; Brahma ontstaat uit Vishnu's navel. Slangen zijn symbool voor zich vernieuwend leven.

14. De god Min schept masturberend de kosmos Egypte 3000 v. Chr. Kenmerken: stijve fallus (vruchtbaarheid) en dorsvlegel (koninklijke macht). Maker van goden en mensen.

15. De god Ptah schept de kosmos met het woord Egypte 3000 v. Chr. Van hem wordt gezegd dat hij de wereld schiep "met gedachten uit zijn hart en woorden van zijn tong". (Ook in Genesis is het steeds: God sprak… en er was… In Johannes is sprake van het scheppende Woord) Ptah vormde de mens uit klei en blies er een goddelijke vonk in. (Ook dit idee vinden we in Genesis)

16. Twee scheppingsverhalen in Genesis Verhaal 1 hfdst. 1 en 2 tot vers 4a 1) Verhaal 2 hfdst. 2 vanaf vers 4b2) 1) Van de hand van de ‘Elohist’, ca 850 v. Chr. De ‘Elohist’ gebruikt ‘Elohim’ voor God, bij ons vertaald als ‘God’. 2) Van de hand van de ‘Jahwist’, ca 950 v. Chr. De ‘Jahwist’ gebruikt ‘Jahweh’ voor God, bij ons vertaald als ‘HEERE’.

17. Scheppingsverhaal 1 uit Genesis hfdst. 1-2 Dag 1 Dag en nacht Dag 2 Water boven en beneden hemelgewelf Dag 3 Land en zee. Zaadvormende planten en bomen Dag 4 Zon, maan en sterren Dag 5 Vissen en vogels Dag 6 Landdieren en mensen

18. Scheppingsverhaal 2 uit Genesis hfdst. 2 1 Adam 2 Bomen, planten, rivieren 3 Vee, vogels, vissen 4 Eva Nb.: Er zijn in dit verhaal geen scheppingsdagen.

19. Scheppingsverhaal uit de Rigveda India, ca 2000 v. Chr. … Toen werd geboren uit de kracht van hitte het Ene, de vormeloze leegte. … Er waren verwekkers en er waren krachten. … Maar wie weet tenslotte wanneer het allemaal kwam en hoe de schepping gebeurde? … Degene in wie de schepping zijn oorsprong heeft … of misschien weet zelfs hij het niet.

20. Schachten in Egyptische piramides waren op specifieke sterren gericht Egypte 2500 v. Chr. De koning incarneerde uit een ster, was een god op aarde, en keerde na zijn dood weer terug naar de sterrenhemel.

21. De piramides van Gizeh staan in de vorm van sterren uit sterrenbeeld Orion Egypte 2500 v. Chr.

22. Newgrange, Ierland 3000 v. Chr. Markeren van de posities van zon, maan en Venus. Een instrument voor het bepalen van ‘de kalender’ en voor vruchtbaarheidsrites.

23. Stonehenge, Engeland 2300 v. Chr. Markeren van de zonnewende en plaats voor genezing (vgl. Lourdes)

24. Schepping van de vier elementen volgens Pythagoras ca. 582 v.Chr. – ca 507 v.Chr. 0. Mysterie 1. Licht 2. Licht en duisternis 3. Licht, duisternis en water 4. Vuur, lucht, water en aarde

25. Atomen volgens Democrites ca. 460 v.Chr. – ca 375 v.Chr. Naast atomen is er de leegte.

26. Astrologie Wereldwijd v.a. 3000 v. Chr.

27. Astrologie in de Bijbel - Daniël wordt in Babylon hoofd van de astrologen - De drie wijzen uit het oosten - Getal veertig (bv. 40 jaar woestijn) verwijst naar de Venus-cyclus - Zeven scheppingsdagen = 1 week = 1 schijngestalte van de maan

28. Astrologie gaat over in astronomie Claudius Ptolemaeus beschreef in 140 na Chr. in de Almagest een model van de kosmos. Hij was astroloog en astronoom tegelijk.

29. Verschil tussen astronomie en astrologie astronomie astrologie - hypothese - hypothese - theorie - experiment - toetsing - toetsing - wet of feit - wet of feit

30. Ptolemaeus had een geocentrisch beeld van het zonnestelsel. Zijn opvattingen over astronomie hebben tot ver na de middeleeuwen (meer dan 1400 jaar) West-Europa en Arabië beheerst.

31. Geocentrisch zonnestelsel met de aarde als middelpunt

32. Heleocentrisch zonnestelsel met de zon als middelpunt

33. De aarde is niet plat maar is een bol Erastosthenes ca. 276 v.Chr. - ca. 194 v.Chr. Eratosthenes berekende de diameter van de aarde uit de lengte van schaduwen op verschillende plaatsen op aarde.

34. Het zonnestelsel

35. Vergelijking van de afmetingen

36. Vergelijking van de afmetingen V.l.n.r.: Mercurius, Venus, Aarde, Mars

37. Dag en nacht De aarde draait in 24 uur om zijn as.

38. Dag en nacht slinger De slinger van Foucault (1851) verandert door de draaiing van de aarde langzaam van richting.

39. Zomer en winter De aardas maakt een hoek van 230 met het vlak waarin de aarde om de zon beweegt. De aarde beweegt zich in één jaar om de zon.

40. Indeling van het heelal - Zonnestelsels - Melkweg stelsels - Clusters van melkwegstelsels

41. Ons eigen melkwegstelsel

42. Melkwegstelsels De Andromeda nevel

43. Melkwegstelsels Botsende melkwegstelsels

44. Bijzondere objecten Neutronensterren en zwarte gaten Door hun enorme gewicht en aantrekkingskracht kunnen deze objecten een hele ster a.h.w. leegzuigen.

45. Bijzondere objecten Een filmpje over uitzonderlijke gebeurtenissen in de kosmos http://www.youtube.com/watch?v=VvhimW97Kj4&NR=1

46. De sterrenhemel vanaf de aarde Wat wij zien zijn de sterren van ons melkwegstelsel op vaste plaatsen. Daar tussendoor ‘zwerven’ de planeten.

47. 10-6 10-5 10-4 10-3 10-2 10-1 100 101 102 103 104 105 106 Iets over schaalgrootte meter

48. Iets over schaalgrootte 10-10 10-8 10-6 10-4 10-2 100 102 104 106 108 1010 meter

49. Iets over schaalgrootte 100 105 1010 1015 1020 1030 meter

50. Hoe groot is 1030 meter? Met andere woorden: hoe groot is het heelal? We gaan een filmpje bekijken waarin we met de snelheid van het licht door het heelal reizen. http://www.youtube.com/watch?v=BGxRWCmwSDE