dr Michał Urbańczyk mur@amu.pl Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych

1. Doktryny polityczno-prawneZajęcia nr 13 Wybrane współczesne kierunki rozwoju myśli politycznej i filozofii prawa (cz. I) • dr Michał Urbańczyk • mur@amu.edu.pl • Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych • i Filozofii WPiA UAM Poznań http://1.bp.blogspot.com/_FN98eHvI0Yg/S92PajdXPfI/AAAAAAAABvQ/DH8tFzHUQKw/s1600/may68.jpg

2. Szkoła frankfurcka • Sekularyzacja marksizmu - likwidacja związku miedzy teorią marksizmu a ideologią komunizmu, • Marksizm intelektualny (gabinetowy), • Szkoła frankfurcka – marksistowska krytyka Marksa, • Instytut Badań Społecznych Carla Grünberga, • „Rękopisy filozoficzno-ekonomiczne” Marksa (problem alienacji), • Teoria krytyczna, • Max Horkheimer, Erich Fromm, Theodor Wiesengrund Adorno

3. Erich Fromm Szkoła frankfurcka Max Horkheimer Theodor Wiesengrund Adorno http://www.marxists.org/glossary/people/f/pics/fromm-erich.jpg http://www.boulesis.com/especial/escueladefrankfurt/media/photos/horkheimer2.jpg http://www.abolitionist.com/theodor-adorno.jpg

4. Szkoła frankfurcka • punkt wyjścia teorii krytycznej – problem związku bazy i nadbudowy, • klasa robotnicza jest podmiotem historii, ale nie spełnia swej roli automatycznie, • częstokroć robotnicy popierają idee wbrew ich obiektywnym interesom klasowym – faszyzm, nazizm, amerykański kapitalizm, • rozwiązaniem jest związek osobowości i bazy - baza tworzy fałszywe pojmowanie własnych interesów jednostki, • teoretyczna charakterystyka funkcjonujących stosunków społecznych jest jednocześnie krytyka istniejącej rzeczywistości i służy emancypacji jednostki.

5. Rewolta studencka 1968 roku i jej znaczenie http://histclo.com/imagef/date/2012/11/paris68-03s.jpg • zanegowanie istniejącego porządku społecznego, • zjawisko kontrkultury, • negacja kapitalizmu, konsumpcjonizmu, demokracji, roli elit władzy i kościołów, • lewacki terroryzm, • ruch hippisowski, • rewolucja seksualna, • protest przeciwko wojnie w Wietnamie (imperializm amerykański), http://libcom.org/files/images/history/May-68.jpg

6. Rewolta studencka 1968 roku i jej znaczenie • odrzucenie tradycyjnych filozofii i schematów myślowych (etycznych, moralnych, obyczajowych, społecznych), • odrzucenie przestarzałego instrumentarium pojęciowego, • protest przeciwko zastanym strukturom społeczno-politycznym. http://libcom.org/files/images/history/1968_car%20barricades.jpg

7. Lata 60. w bloku komunistycznym • kryzys kubański, • Interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, • marzec ‘68 w Polsce (protesty studenckie, walk frakcyjne w PZPR i antysyjonizm), • masakra na Wybrzeżu – grudzień ‘70, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cb/Polish_1970_protests_-_Zbyszek_Godlewski_body.jpg

8. Neomarksizm. Nowa Lewica. Eurokomunizm http://buyvintage1.files.wordpress.com/2008/04/sorbonne1968.jpg • Rewolta studencka miała lewicowe oblicze ideologiczne, • Wznoszone hasła tworzono bez większego rozeznania politycznego i świadomości rzeczywistości komunizmu: mitologizacja Fidela Castro, CheGuevarry, Mao Zedonga, • Marks jest bogiem rewolucji, Marcuse jej prorokiem, a Mao jest mieczem (3 M) http://www.traditioninaction.org/bev/bevimages/bv098_Sorbonne01.jpg

9. Herbert Marcuse (1898-1979) • „Rozum i rewolucja”, „Eros i cywilizacja”, człowiek jednowymiarowy”, • filozof niemiecki, wykładowca akademicki (Harvard, Columbia), • w swych pracach nawiązywał do szkoły frankfurckiej, • centralnym punktem jego filozofii był problem alienacji, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/69/Herbert_Marcuse_in_Newton%2C_Massachusetts_1955.jpeg

10. http://www.evidencebasedcryonics.org/wp-content/uploads/2008/07/herbert_marcuse.jpghttp://www.evidencebasedcryonics.org/wp-content/uploads/2008/07/herbert_marcuse.jpg Herbert Marcuse (1898-1979) • Problem alienacji – wyobcowanie prawdziwej natury człowieka, • Być człowiekiem oznacza być wolnym, • Krytyka cywilizacji społeczeństwa przemysłowego, • Cywilizacja sprowadza ludzi do roli automatów: konsumentów i producentów, • Totalitaryzm terrorystyczny = totalitaryzm technologii, • Wezwanie do rewolucji likwidującej system zniewolenia, która ofiaruje ludziom egzystencje uspokojoną,

11. Herbert Marcuse (1898-1979) • Robotnicy są zniewoleni przez system, • Rewolucji dokona „nowa lewica” – studenci i elita intelektualna, • Krytyka myśli oświeceniowej, gdyż doprowadziła do triumfu represyjnej racjonalności, • oświecenie, marksizm i pozytywizm to korzenie współczesnego społeczeństwa masowego, która nadzoruje jednostki, • Liberalne wolności i tolerancja to pozory osłabiające krytykę, które uniemożliwiają jednostkom swobodną samorealizację

12. Herbert Marcuse (1898-1979) • Oskarżenie współczesnej cywilizacji – człowiek jednowymiarowy i społeczeństwo represyjne, • Tolerancja i pluralizm to narzędzia manipulacji, • Dziś nie ma miejsca na spontaniczność, nastąpił zanik więzi międzyludzkich, • Człowiek żyje wyłącznie dla pracy, zaś jego agresja jest użyteczna dla zwiększenia konkurencji, • Możliwe jest jednak odwrócenie wpływów cywilizacji.

13. Nowa lewica • Radykalne oblicze nowej lewicy, • Krytyka współczesnego elitaryzmu władzy, • Walka z kompleksem militarno-przemysłowym, • Odwołania do egzystencjonalizmu Jean-Paula Sartra, • Brak jednolitej doktryny – wspólnym mianownikiem było uznanie konieczności walki z politycznym establishmentem. • Rudi Dutschke • Cecil Wright Mills i „List do nowej lewicy”: http://www.marxists.org/subject/humanism/mills-c-wright/letter-new-left.htm

14. Nowa lewica Cecil Wright Mills Rudi Dutschke http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/C._Wright_Mills_Image.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/04/Rudi.jpg

15. Jürgen Habermas (ur. 1929) • Kontynuacja i odejście od szkoły frankfurckiej, • Idea filozofii jako krytyki społecznej sytuacji dominacji, • Teoria działania komunikacyjnego, • Dominacja a idealna sytuacja porozumiewania się http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4d/JuergenHabermas.jpg • wybrane dzieła: • „Po Marksie”, • „ Teoria działania komunikacyjnego”, • „Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej”, • „Przyszłość natury ludzkiej: czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?

16. http://persistentenlightenment.files.wordpress.com/2013/03/habermas.jpghttp://persistentenlightenment.files.wordpress.com/2013/03/habermas.jpg Jürgen Habermas (ur. 1929) • niewystarczający charakter kategorii pojęciowych marksizmu, • marksizm nie jest w stanie sformułować rozwiązania problemu dominacji – staje się rewolucyjna utopią, • głównym zadaniem filozofii jest stwarzanie (opisanie) idealnych warunków komunikowania się, • demokracja to polityczny dialog, konieczne jest wyznaczenie jej warunków, • próba racjonalnej rekonstrukcji idealnego ładu komunikacyjnego, • etyka dialogu i consensus.

17. Eurokomunizm • efekt ewolucji zachodnioeuropejskiego ruchu komunistycznego, • po wojnie przez długi czas był ściśle podporządkowany komunistycznej partii ZSRR, Komunistyczna Partia Hiszpanii (PCE) Francuska Partia Komunistyczna (PCF) Włoska Partia Komunistyczna (PCI)

18. Eurokomunizm • zachodnioeuropejskie partie komunistyczne wiernie trzymały się zasad marksizmu-leninizmu, • poparcie dla radzieckiej propagandy, • upowszechnianie mitu ZSRR jako państwa sprawiedliwości społecznej, • Poparcie dla doktryny Breżniewa i interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji,

19. Eurokomunizm • 1974 (5) rok – 19 partii komunistycznych uznaje prawo każdej partii do samodzielności i odrzuca doktrynę marksizmu-leninizmu, • Dopiero w 1976 roku [sic!] PCF wykreśla ze swojego statutu uwagi o dyktaturze proletariatu, • Celem staje się „wprowadzenie socjalizmu niezależnego od nikogo, samodzielnie i własnymi metodami”,

20. Eurokomunizm Santiago Carrillo (PCE) Georges Marchais (PCF) Enrico Berlinguer (PCI) http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Santiago_Carrillo_003.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/7/79/Enricoberlinguer.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3e/Georges_Marchais.JPG

21. Koniec cz. I