Montaż finansowy projektów i ocena opłacalności inwestycji

1. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Montaż finansowy projektów i ocena opłacalności inwestycji Grzegorz Jokiel Źródo: www..ekogroup.info www.stolicaczystosci.pl 2012

2. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk AGENDA 1. Metody statyczne: • Okres zwrotu nakładów • Prosta stopa zwrotu 2. Metody dynamiczne: • Zaktualizowana wartość netto NPV (finansowe FNPV) • Wskaźnik opłacalności (rentowności) inwestycji (NPVR) • Wewnętrzna stopa zwrotu IRR (finansowe FIRR) • Analiza kosztów i korzyści • Ekonomiczne ENPV i ERR • Analiza wrażliwości

3. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Okres zwrotu nakładów, to czas po upływie którego nastąpi zrównanie poniesionych nakładów inwestycyjnych z sumą wypracowanych nadwyżek finansowych. gdzie: Zn – zysk netto, A – amortyzacja roczna

4. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Prosta (księgowa) stopa zwrotu (ang. ARR – Accounting Rate of Return) jest stosunkiem rocznego zysku netto wypracowanego przez projekt do nakładów poniesionych na jego realizację. Stopa zwrotu informuje, ile jednostek (groszy) zysku w stosunku rocznym przypada na 1 zł zainwestowanego kapitału. W zależności od pochodzenia zainwestowanego kapitału mogą być stosowne następujące wskaźniki:

5. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 1. Prosta stopa zwrotu z kapitału zainwestowanego (własny + obcy) (%) gdzie: Zn – roczny zysk netto O – odsetki roczne od kredytów K – początkowy kapitał zaangażowany w inwestycję

6. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk 2. Prosta stopa zwrotu z kapitału własnego (w %) nazywany również wskaźnikiem rentowności kapitału własnego (z ang. ROE – Return of Equity) gdzie: Zn – roczny zysk netto Kw – początkowy kapitał własny zaangażowany w inwestycję

7. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk NPV (Net Present Value) Zaktualizowana wartość netto gdzie: PVt- nadwyżka finansowa w kolejnym roku objętym projekcją I – nakłady inwestycyjne CFt- przepływy gotówkowe netto (cash flow) w roku t t - kolejny rok objęty projekcją (t = 0,1,2,3,….,n lat) i - stopa dyskonta n – horyzont prognozy

8. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Wskaźnik dyskonta i – stopa dyskonta t - kolejny rok objęty projekcją (t = 0,1,2,3,….,n lat)

9. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Ustalając stopę dyskonta powinno się uwzględniać: • dotychczasową rentowność kapitału własnego; • WACC (Weighted Average Cost of Capital) – średnio ważony koszt kapitału w przedsiębiorstwie • rentowność kapitałów lokowanych w papierach wartościowych (obligacjach, bonach skarbowych), w udziałach (akcjach) innych podmiotów gospodarczych, oprocentowanie lokat długoterminowych na rachunkach bankowych, oprocentowanie pożyczek długoterminowych; • ryzyko gospodarcze związane z dana inwestycją; • aktualna stopę oprocentowania kredytów oferowanych na rynku; • średnią rentowność w branży • itp.

10. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Przykład 1

11. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Wartość rezydualna W przypadku gdy okres n lat - brany pod uwagę przy szacowaniu wpływów z inwestycji jest krótszy od okresu amortyzacji środków trwałych będących częścią inwestycji należy oszacować ich wartość i uwzględnić w ramach wpływów z projektu. Metody szacowania wartości rezydualnej mogą być różne • księgowa wartość nieumorzonych środków trwałych • szacowana wartość rynkowa • zdolność do generowania wpływów w przyszłości • ujemna - koszt demontażu, rekultywacji terenu itp.

12. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Wewnętrzna stopa zwrotu IRR (Internal Rate of Return) - - - stopa (i), przy której NPV=0 gdzie: in – stopa procentowa przy której NPV>0 iw – stopa procentowa przy której NPV<0 NPViw – wartość dodatnia NPV NPVin – wartość ujemna NPV

13. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Przykład 2a

14. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Przykład 2b

15. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Wewnętrzna stopa zwrotu IRR wynosi więc IRR = 15,24% IRR’ = 15,67% IRR’ uwzględnia wartość rezydualną

16. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Bezpieczeństwo projektu określa IRR Należy podkreślić, że IRR jest jednocześnie wskaźnikiem wewnętrznej rentowności projektu, tj. rentowności zainwestowanego kapitału (w stosunku rocznym). Im wyższa jest wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) od stopy dyskontowej (i) przyjętej przy ustalonym NPV, tym projekt jest bardziej opłacalny i bezpieczny

17. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Ekonomiczne ENPV

18. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Ekonomiczne ERR = 19,4 ERR’ = 19,85 (Przy uwzględnieniu wartości rezydualnej)

19. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Analiza wrażliwości (jakościowa) Bada wpływ czynników ryzyka na wskaźniki finansowe (FNPV, FIRR) i ekonomiczne projektu (ENPV, ERR) Wśród czynników ryzyka można wymieniać: • Znaleziska archeologiczne opóźniające wykonanie projektu (np. skutkuje nieuzyskaniem w czasie zaplanowanych przychodów) • Wzrost kosztów inwestycji np. ze względu na ceny materiałów (bada się jak 1% wzrostu kosztów inwestycji wpływa na wyniki finansowe i ekonomiczne projektu) • Zmniejszenie wpływów o 1% • itd

20. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Analiza prawdopodobieństwa wystąpienia czynników ryzyka (ilościowa) Wraz z analizą wrażliwości przeprowadza się również analizę prawdopodobieństwa wystąpienia tych czynników ryzyka. Ma ona za zadanie oszacować ryzyko wystąpienia czynnika ryzyka w takiej skali aby istotnie zagroziłby projektowi. np. do jakiego poziomu musiałyby wzrosnąć koszty inwestycji, aby projekt miał ujemne FNPV i ENPV i o ile jest to jest prawdopodobne.

21. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Case study

22. Projekt „Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Dziękuję za uwagę – zapraszam do dyskusji Grzegorz Jokiel Katedra Zarządzania Procesami Gospodarczymi Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiuul. Komandorska 118/120, 53-345 Wrocław tel. +48 71 36 80 415grzegorz.jokiel@gmail.com grzegorz.jokiel@ue.wroc.pl www.jokiel.ue.wroc.pl