Stichting Lezen & Schrijven

1. Stichting Lezen & Schrijven

2. Even voorstellen

3. Wie bent u? • Pedagagisch medewerker • Leidinggevende • Beleidsmedewerker • …….?

4. Programma 13.30 – 13:40 Welkom door workshopleider L&S 13:40 – 13:45 Welkom (GEMEENTE) 13:45 – 14.15 Laaggeletterdheid van A-Z  14.15 – 14.45 Lezing over taal (SPREKER) 14.45 – 15.00 Pauze 15.00 – 15.15 Aanpak Taal in de kinderopvang en voorschool (Film) 15.15 – 16.00 Aan de slag in twee werkgroepen Handvatten voor de taalaanpak in uw organisatie 16.00 – 16:15 Plenaire terugkoppeling 16:15 – 16:30 Afsluiting door L&S en (GEMEENTE) 16:30 – 17:30 Netwerkmoment met hapje en drankje

5. Waarom deze masterclass • Kinderopvang is een belangrijke sector voor de taalontwikkeling van kinderen • Recent onderzoek en wetgeving over taalniveau van pedagogisch medewerkers • Actualiteit en beleid ouderbetrokkenheid

6. Doel van de masterclass Deelnemers informeren en ondersteunen om taal in de eigen organisatie aan te pakken op drie sporen: kinderen, ouders en medewerkers

7. Stichting Lezen & Schrijven initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Voorzitter: Marja van Bijsterveldt Doel: het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid op zowel korte als lange termijn.

8. Brainstorm Wat weten jullie al over laaggeletterdheid?

9. Wat is laaggeletterdheid? Iemand is laaggeletterdof functioneel analfabeet als hij ofzij niet instaat isgedrukte of geschreven informatie tegebruiken om optimaal te kunnen functioneren in de samenleving. • ≠ analfabeet

10. Wat is laaggeletterdheid?

11. Wat is laaggeletterdheid? In de praktijk: • Niet goed functioneren in de samenleving • Niet goed functioneren op de werkplek • Eigen doelstellingen niet realiseren • Eigen kennis en ontwikkeling niet realiseren

12. Het leven van Lisa

13. Wat denkt u? Hoeveel procent van de woorden van een tekst moet je kunnen lezen om die tekst te kunnen begrijpen? A. 60% B. 70% C. 90%

14. 60 % Maar toen veegde - - de -- - uit haar gezicht en hij – haar. ‘-- …., neem me niet --- --. Wat is er--?’ riep hij -- . Er stonden drie --- en een – in de - en toen de – mevrouw --- binnen kwam, - ze – zo – dicht - in de hoek – maar niet --- te worden.

15. 70% Maar toen veegde mevrouw - de -- - uit haar gezicht en hij – haar. ‘-- …., neem me niet - - --. Wat is er gebeurd?’ riep hij --. Er stonden drie dames en een – in de - en toen de – mevrouw --- binnen kwam, drukten – zich zo - - in de hoek – maar niet -- te worden.

16. 90% Maar toen veegde mevrouw - de slierten – uit haar gezicht en hij herkende haar. ‘-- …., neem me niet kwalijk. Wat is er gebeurd?’ riep hij --. Er stonden drie dames en een heer in de lift en toen de – mevrouw --- binnen kwam, drukten ze zich zo - mogelijk in de hoek om maar niet -- te worden.

17. 100% Maar toen veegde mevrouw Helderder de slierten kroos uit haar gezicht en hij herkende haar. ‘Gunst …., neem me niet kwalijk. Wat is er gebeurd?’ riep hij verschrikt. Er stonden drie dames en een heer in de lift en toen de druipende mevrouw Helderder binnen kwam, drukten ze zich zo dicht mogelijk in de hoek om maar niet aangeraakt te worden.

19. Vraag Hoeveel laaggeletterden tussen 16 en 65 jaar zijn er in Nederland? A. 0,8 miljoen B. 1,3 miljoen

20. Vraag Welk percentage van de laaggeletterden is van autochtone afkomst? A. 23% B. 65%

21. Vraag Hoeveel % van de laaggeletterden werkt? A. 10% B. 50%

22. Vraag Kinderen die 15 minuten lezen per dag, lezen per jaar: A. +/- 56.000 woorden B. +/- 1.146.000 woorden

23. Feiten en cijfers

24. Kortom Laaggeletterdheid komt voor bij: • Jong en oud • Autochtoon en allochtoon • Werkenden en niet werkenden

25. Combinatie van oorzaken • Thuissituatie en sociale omgeving • Het onderwijs • Individuele factoren

26. Gevolgen • http://www.youtube.com/watch?v=FU0Wkvr_tlQ

27. Gevolgen • Persoonlijk • Op de werkvloer • Gezondheid

28. Wat kun je eraan doen? • Volwassenen: taalcursussen • Preventief: al vroeg beginnen met de taalstimulering van kinderen

29. Taalstimulering • Veelinteractie • Stimulerendevragen • Adequate feedback • Aandachtvoorgeschreventaal • Veel (interactief) voorlezen

30. Taalstimulering van kinderen Kinderenlerentaal door: • Peuterspeelzaal en school • Ouders • Omgeving (broertjes/zusjes/vriendjes)

31. Knelpunten

32. UvA (Droge, Suijkerbuijk & Kuiken, 2010) Uitkomsten • 2,7% haalt de norm niet voor spreken • 23,5% haalt de norm niet voor schrijven • 46,6% haalt de norm niet voor lezen Verbeteren taal van de leidsters!

33. Taal van de ouders • Intergenerationele overdracht: • Probleem wordt van ouder op kind doorgegeven

34. Lezing

35. Pauze Pauze

36. Film: Taal in de kinderopvang • Zwaantje Hazelaar, directeur Kinderopvang Hefgroep Rotterdam, vertelt over hun aanpak • Jean Dakrim, pedagogisch medewerker kinderopvang De Kleurdoos, vertelt over haar ervaringen • Elly Sepers, voormalig laaggeletterde, vertelt over haar ervaringen

37. Drie keer meer taal 1: Het stimuleren van taal bij kinderen 2: Het versterken van de taalvaardigheid van pedagogisch medewerkers 3: Het samenwerken met ouders

38. De aanpak

39. 2 werkgroepen • Ouders • Medewerkers Centrale vraag: Hoe ga je na vandaag te werk met taal binnen je organisatie en richting ouders?

40. Terugkoppeling Werkgroepen

41. Tot slot • Meer achtergrondinformatie in de conferentiemap, o.a. - Taalkracht magazine voor de kinderopvang (het boekenspel!), - Stappenplan aanpak laaggeletterdheid - Overzicht beschikbare materialen

42. Take home message • Elk gesprek doet ertoe • Luister naar de kinderen en sluit aan • Veel situaties bieden mogelijkheden voor taalstimulering • Hoeft geen extra tijd te kosten, bewustzijn is het ‘halve werk’ • Tips voor het team: • Ga bij elkaar in de groep kijken • Vul een kijkwijzer in • Geef tops en tips en bespreek samen na

43. Contact Mail: gezin@lezenenschrijven.nl Twitter: @lezenschrijven www:lezenenschrijven.nl/gezin