Integrale jeugdhulp voorstart Oost-Vlaanderen, resultaten en aanbevelingen

1. Integrale jeugdhulp voorstart Oost-Vlaanderen, resultaten en aanbevelingen De Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebeleid van het Vlaams Parlement Jean-Pierre Vanhee Woensdag 19 maart 2014

2. Voorstart ervaringen en aanbevelingen • Brondocument: rapportage door de regionale stuurgroep O-VL maart 2014 • Praktijkrapportage met cijfers en de verrijkte ervaringen van de hulpaanbieders • Rapportage en aanbevelingen • Permanente monitoring en aanpassingen: ICT, communicatie en vorming, overleg en intervisie zowel Vlaams als regionaal (magistratuur, betrokken voorzieningen), aanpassing en verfijning van de werkingsprocessen (website), opmaak van draaiboeken (intern en extern) • Eerste reflectie en aanzet tot ‘Actieplan Jeugdhulp’

3. Communicatie nieuwe landschap

4. Communicatie • Gerichte communicatie over het nieuwe landschap: • Voorzieningen nemen initiatieven naar hun medewerkers: • Rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp vooral mbt A-doc en M-doc en de opdrachten van de contactpersoon • Niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp mbt A-doc en M-doc en jeugdhulpregie • crisisaanbod en bemiddeling/cliëntoverleg • Via beschikbare kanalen: Vlaams loket jeugdhulp (www.jongerenwelzijn.be ) • Via bijzondere acties zoals politie en justitie (regionaal en Vlaams) en ‘belendende’ actoren: OCMW, huisartsen, scholen, jeugdwelzijnswerk • Via jeugdhulpaanbieders naar de cliënten zelf. Cliënten willen de nieuwe processen beter leren kennen

5. Vorming • Gerichte vorming via steunpunten en koepels naar hulpaanbieders • In samenwerking met de medewerkers van de nieuwe instanties • Educatief materiaal ter beschikking stellen van de voorzieningen • Alle sessies meteen volzet en tweede ronde gestart • Blijvende inspanningen leveren inzake vorming van de medewerkers van de nieuwe diensten • Permanent vormingsaanbod en intervisie • INSISTO, Aanvraagdocument en Motivatiedocument • Bijzondere procedures in de ITP

6. Intervisie en helpfuncties • Intervisie • Regionale intervisie tussen Centra Leerlingenbegeleiding en Ondersteuningscentrum jeugdzorg (regioverantwoordelijken) • Overlegmomenten en samenwerkingsafspraken tussen multidisciplinaire teams en RTJ voorzieningen • Vraag naar anoniem casusoverleg • Helpdesk • Helpdesk via mail en telefonischt • Rechtstreekse contacten tussen hulpverleners en de ITP • Veel contacten tussen hulpverleners en de gemandateerde voorzieningen o.m. via consult

7. Vermaatschappelijking van de hulp

8. Introductie nieuwe methodieken • Meer bekendheid geven aan en toegankelijker maken van deze methodieken vb. EKC (trage introductie in Vlaanderen, 2011:18 – 2012:52 – 2013:47 aanmeldingen) Familie Netwerkberaad, e.a. • Veralgemeend inzetten van herstelgerichte contextbegeleiding COLUMBUS in Oost-Vlaanderen

9. Positie Brede instap en Rechtstreeks toegankelijk aanbod

10. Bekendheid en beschikbaarheid • Gezamenlijke bekendmaking van de brede instap • Regionale acties door het Intersectoraal regionaal overleg jeugdhulp • Meer aanbod in het rechtstreeks toegankelijke • Monitoren van de verhoogde instroom Brede instap • Art 12 decreet Integrale jeugdhulp is in volle voorbereiding: • verschuiving van niet naar wel rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp • uitbreiding van het aanbod rechtstreeks toegankelijk aanbod • “Columbus” methodiek veralgemeend (herstelgerichte contextbegeleiding) implementeren gezien ook de positieve resultaten van het inzetten ervan

11. Werking van de Intersectorale toegangspoort

12. Cijfers ITP 16/09/2013 tot 28/02/2014

13. Informatisering • Zorgvuldige overdracht van dossiers is prioritair • Informatisering moet aangevuld worden met directe menselijke contacten • Oplossen van de problemen is van het grootste belang • Faunus en Interfaunus overgenomen door INSISTO • Wijziging contactpersoon-aanmelder gerealiseerd • Voortdurende feedback op fouten (bugs) in INSISTO • Roadmap INSISTO, DOMINO, BINC, VAPH RZ, LARS • Beschikbaar maken van een leeromgeving en een helpdesk • Ter beschikking

14. Inhoudelijke elementen • Aanvragen van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en verontrusting kruisen elkaar vb. akkoord van de cliëntpartijen • Inhoudelijke ondersteuning vanuit de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen • Kwaliteitsbewaking en verbetering van de ingediende A-doc • Feedbacklussen naar de multidisciplinaire teams op Vlaams en regionaal niveau • Belang van de jeugdhulpwijzer (april/mei 2014)

15. Inhoudelijke elementen • Bekendheid met het volledige hulpaanbod dient nog te vergroten • Regionale en Vlaamse initiatieven vb. ‘Vreemd gaan’ in Oost-Vlaanderen • Via modulering • Verfijnen van bijzondere procedures: • Persoonlijk Assistentie Budget en Persoonsvolgende Convenanten (VAPH) • Sociale Acties • Urgentie gerechtelijke dossiers • Combinaties van modules uit verschillende sectoren (N=10 voorstart)

16. Verontrusting als gedeelde verantwoordelijkheid en Maatschappelijke noodzaak

17. Cijfers Vertrouwenscentra Kindermishandeling • 27 aanmeldingen (52 kinderen): • waarvan 12 interne dossiers, • 7 kennisgeving door parket • 4 dossiers dienden niet te worden opgenomen • 23 dossiers onderzoek maatschappelijke noodzaak: • 8 aanmeldingen parket • 7 interveniërend casemanagement • 1 observerend casemanagement • 6 nog in onderzoek • 1 nog niet afgerond

18. Cijfers OCJ consultfunctie

19. Cijfers OCJ transitie dossiers en nieuwe dossiers • Van Comité BJB naar Ondersteuningscentra per 16/09/13: 1924 dossiers. • Stopzetting 30% (Specifieke acties en +18 jarigen) • In OCJ: 1/5 in observerend casemanagement en 4/5 in interveniërend casemanagement • Aanmeldingen Ondersteuningscentra: 458 dossiers • Jeugdhulpaanbieders binnen toepassingsgebied: 74 • Jeugdhulpaanbieders buiten toepassingsgebied: 30 • Aanmeldingen door cliënt: 79 • Openbaar ministerie: 256 • Politie: 3 • Andere: 16

20. Cijfers OCJ nieuwe dossiers • Tegensprekelijk debat: 52 • Doorverwijzing naar Openbaar Ministerie: 41 • Verdere opvolging Ondersteuningscentra: 11 • Niet ingegaan op tegensprekelijk debat: 50 • Ondersteuningscentra gevat binnen procedure hoogdringendheid door Openbaar Ministerie: 3

21. Cijfers instroom SDJ

22. Gedeelde verantwoordelijkheid • Nieuwe opdracht voor veel hulpverleners • Voor centra leerlingenbegeleiding en algemeen welzijnswerk die zich eerder als brede instap doorverwijzend (ingeval van verontrusting) positioneerden. Niet zo voor de preventieve diensten van Kind en Gezin. • Centra leerlingenbegeleiding vragen intervisie met gemandateerde voorzieningen en willen expertise verwerven maar ook opdrachten aflijnen • Onderlinge afstemming van de diensten brede instap als opdracht voor intersectoraal regionaal overleg jeugdhulp • Consult vanuit de gemandateerde voorzieningen is essentieel

23. Gedeelde verantwoordelijkheid • Scheiding intersectorale toegangspoort en gemandateerde voorzieningen • Handelingsverlegenheid bij hulpverleners opheffen met vorming • Instemming van de cliënt? Vraag naar richtlijnen • Verschil tussen A-doc en M-doc duiden met vorming

24. Werking van de gemandateerde voorzieningen • Zorgvuldige overdracht of afsluiting van de bestaande dossiers bijzondere jeugdbijstand • Uitwerking van een procedure gevolgd in Vlaanderen • Verhouding ondersteuningscentra en vertrouwenscentra kindermishandeling • Goede samenwerking tussen beide gemandateerde voorzieningen • Deze afstemming biedt houvast voor de hulpverleners • Openheid en onderhandelingsmogelijkheden tussen beide voorzieningen worden sterk gewaardeerd

25. Positie van het crisisnetwerk

26. Cijfers crisis aanmeldingen in Vlaanderen

27. Cijfers Oost-Vlaanderen

28. Grootste toename bij aanmelders

29. Opmerkelijk • Stijging (vooral + 12 jarigen) van het aantal aanmeldingen, vooral van consult • Zowel toename vanuit cliënten, de rechtstreeks toegankelijke hulp (CLB) als vanuit de gerechtelijke jeugdhulp overeenkomstig de nieuwe bepalingen van het decreet. • Stijging aantal ontvankelijke vragen waardoor de druk op het aanbod verhoogt

30. Netwerkevoluties • Sterkere profilering van het meldpunt als coördinerende toeleiding naar de crisishulp omwille van evolutie naar 1 netwerk dat alle vragen opvangt (buitengerechtelijke en gerechtelijke vragen alsook met en zonder vrijwilligheid) • Vraag naar blijvende investering in onderlinge communicatie tussen de partners • Engagementen van de partners minder vrijblijvend maken dan vroeger (verzekerd aanbod) • Monitoren van het beschikbare aanbod in de hulpprogramma’s en verhogen van het aanbod (CaH en crisispleegzorg)

31. hulpContinuiteit

32. Cijfers bemiddeling en cliëntoverleg • Cliëntoverleg • 16/09/2012 – 28/02/2013: • 33 overlegmomenten (19 eerste en 14 opvolging) • 16/09/2013 – 28/02/2014: • 47 overlegmomenten (21 eerste en 26 opvolging) • Bemiddeling • 2 aanvragen • 12 informatievragen

33. Positie en inzetbaarheid • Volgende vragen leven • Meer bekendheid geven aan beide modellen en grotere toegankelijkheid garanderen • Benutten van cliëntoverleg in fases 2 en 3 van de jeugdhulpregie

34. Cliëntperspectief op de veranderingen

35. Hoe de cliënten bereiken? • Cliëntperspectief is opgenomen in de folders, maar hoe bereiken de folders de cliënten? • Profiel van het JAC in het nieuwe landschap en hoe wordt dit door jongeren gepercipieerd?

36. Algemene conclusie

37. Implementatie is een leerproces! • Actieve feedbacklussen zorgen voor kwaliteitsverbetering • Informatisering: meer functionaliteiten en koppeling met sectorale systemen; “roadmap” voor INSISTO en koppeling naar andere systemen in 2014. Bijzonder aandachtspunt. • Kennis van het nieuwe landschap en de nieuwe werkwijze en het vertrouwen bij alle hulpverleners (in elkaar) moet groeien • Monitoring van cliënt- en dossierstromen en van daaruit bijstellen van het concept • Persoonlijke, directe contacten tussen de voorzieningen en de instanties lossen veel moeilijkheden op en staan voor de cliëntvriendelijkheid van het nieuwe landschap

38. Eerste reflectie en aanzet tot “Actieplan Jeugdhulp” • Vermaatschappelijking en contextgerichtheid: • Bekendmaken en ondersteunen van het gebruik van specifieke methodieken, Eigen Kracht Conferenties, Familie Netwerk Beraad (pleegzorg) • Goede resultaten met herstelgerichte contextbegeleiding en dus uitbreiding van dit aanbod • Vertrouwdheid met specifieke acties doen groeien

39. Toegang tot de jeugdhulp • Versterking van de brede instap: zowel inzake expertise als inzake capaciteit • Subsidiair en contextgericht werken worden met IJH versterkt cf. gedeelde verantwoordelijkheid ingeval van verontrusting en scheiding toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en maatschappelijke noodzaak • Versterken van het aanbod in het rechtstreeks toegankelijke noodzakelijk • Toegang tot kortdurende vormen van intensieve hulp (verblijf en contextbegeleiding) wordt gescheiden van toegang tot de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (Agentschap Jongerenwelzijn en Vlaams Agentschap Jongerenwelzijn)= flexibilisering van de hulp

40. Goede werking van de intersectorale toegangspoort is mee afhankelijk van een efficiënte ondersteuning door ICT en contacten van het werkveld en cliënten met de medewerkers van de teams ITP, maar werpt wel eerste vruchten af: • Interactionistische en holistische benadering van de cliënt wordt de regel – A-doc • Multidisciplinaire teams werken zich helemaal in • Verkorte procedures (VIST) zijn efficiënt • Inzetten van intersectorale combinaties is opgestart • Prioritering is opstartend en eerste ervaringen met toewijzingsmandaat van de jeugdhulpregisseurs • Meer benutten van specifiek aanbod (GES+)voor prioritair te bemiddelen dossiers

41. Verontrusting en maatschappelijke noodzaak • Consult wordt sterk benut en geapprecieerd • Verontrusting als gedeelde verantwoordelijkheid werkt • Positionering en verhouding beide gemandateerde voorzieningen probleemloos

42. Gerechtelijke jeugdhulp • Overleg met magistratuur is noodzakelijk ook met betrekking tot de positionering en ervaringen van de politiediensten het nieuwe landschap en de vernieuwde rol van de crisisnetwerken • Verhouding indicatiestelling en jeugdhulpregie (ITP) en sociale dienst bij de rechtbank vraagt bijzondere aandacht

43. Crisisjeugdhulp • Staat veel centraler in het landschap dan vroeger en • Wordt veel vaker benut omwille van 7/7 en 24/24 • Crisishulp (ook voor jongeren in de gerechtelijke jeugdhulp) snel inzetbaar maken onafhankelijk van ITP= flexibilisering van de hulp • Versterking van de expertise en de capaciteit is noodzakelijk • Meldpunten • Aanbod in het hulpprogramma (ook voor vragen vanuit het gerechtelijke)

44. Hulpcontinuïteit • Toegankelijker maken van cliëntoverleg en bemiddeling

45. Cliëntparticipatie • Nog weinig directe feedback van cliënten op processen • Opstartende beleidsafstemming met vertegenwoordiging in de intersectorale regionale overlegplatformen en in het Managementcomité IJH • Bijkomende investering naar cliëntvertegenwoordigers (zowel kinderen als ouders) is noodzakelijk