Źródła Prawa

1. Źródła Prawa 1.Wymienienie form w których mogą być tworzone normy prawa 2. Wskazanie podmiotów wyposażonych w kompetencję do wydawania określonego aktu prawnego 3. Określenie zakresu spraw, które mogą być unormowane w poszczególnych aktach prawnych 4. Ustalenie stosunków między aktami prawnymi

2. Źródła prawa • Konstytucja – zastosowanie bezpośrednie art. 8 ust.2 • Ustawa akt normatywny ustanawiający normy generalne i abstrakcyjne uchwalany przez parlament o nieograniczonym zakresie przedmiotowym i najwyższej po konstytucji randze prawnej • Umowy międzynarodowe art. 91 • Rozporządzenia – wydawane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie ( zakaz subdelegacji) i w celu jej wykonania.Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania. Organy upoważnione do wydawania rozporządzeń: Prezydent RP ( art. 142 ust.2 ), Rada Ministrów ( art. 146 pkt.4 ), Prezes Rady Ministrów ( art. 148 pkt 3), Ministrom ( art. 149.ust 2 ), przewodniczącym określonych komitetów powołanych w skład Rady Ministrów( art..149 ust 3 ) i Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (art.. 213 ust. 2) • Akty prawa miejscowego – obowiązujące wyłącznie na obszarze działania organów które je ustanowiły.

3. Akty urzędowe Prezydenta RP • Rozporządzenia z mocą ustawy art. 234 • Rozporządzenia art. 92 • zarządzenia art. 93 • Postanowienia art. 142 • Akty urzędowe prezydenta nie będące aktami prawnymi • Akty urzędowe kontrasygnowane art..144 pkt. 2 – kontrasygnata: oddziela sferę aktywności własnej prezydenta od sfery działalności wspólnej, zobowiązuje do wspólnego działania, nakłada odpowiedzialność konstytucyjną premiera przed sejmem za kontrasygnowany akt • Prerogatywy Prezydenta (art. 144 ust. 3 (30 aktów urzędowych )

4. Prezydent RPkompetencje • W zakresie spraw zagranicznych art. 133 • W zakresie zwierzchnictwa Sił Zbrojnych, obronności i bezpieczeństwa państwa na czas pokoju i wojny art..134 • Klasyczne uprawnienia głowy państwa art..137,138,139 140 • Kompetencje arbitrażu politycznego i równoważenia władz: • Kompetencje w stosunku do parlamentu ( Sejmu i Senatu) art. 98 ust.2, art. 98 ust 4, art. 118 art. 122 ust.1 i 2, 3 i 5 • Kompetencję w stosunku do rządu art. 154 , 155 art 161, 162, 141 • Kompetencję w stosunku do władzy sądowniczej art.. 179, art. 183, 185, 194, 187 art. 156 art. 191 192

5. PrezydentFunkcje ustrojowe • Najwyższy przedstawiciel RP • Gwarant ciągłości władzy państwowej • Strażnik konstytucji • Strażnik suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium

6. Prezydent wybór i kadencja • Wybory bezpośrednie, równe ,tajne- art. 127 • Warunki wybieralności: obywatelstwo, 35 lat, korzystanie w pełni praw obywatelskich • Kadencja 5 lat – maksimum dwie kadencje - incompatibilitas • Wygaśnięcie mandatu: • Upływ czasu • Sytuacje nadzwyczajne- śmierć, zrzeczenia się urzędu,stwierdzenia nieważności wyboru, lub nie objęcia urzędu po wyborze, uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia ( 2/3 ustawowej liczby członków ZN) • Złożenie z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu art..145 • Zastępstwo marszałka Sejmu : sede vacante, sede plena art..131

7. Sejm • Kadencja 4 lata • Skrócenie kadencji – obligatoryjnie w przypadku braku wyboru rządu art., 155 ust.2 • Fakultatywne – jeżeli w ciągu czterech miesięcy od dnia przedłożenia sejmowi projektu budżetu nie zostanie on uchwalony art. 225 • Podjęcie przez sejm uchwały większością 2/3 ustawowej liczby posłów o samorozwiązaniu art. 98 ust 3

8. Sejm • 460 posłów - mandat wolny tzn. • Generalny –poseł wyraża wolę całego narodu (art. 104) • Niezależny (art. 104) • Nieodwoływalny • Incompatibilitas (art. 102 i 103), zakaz prowadzenia działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku skarbu państwa lub samorządu terytorialnego (art. 107), zakaz posiadania pakietu akcji w spółkach z udziałem skarbu państwa lub komunalnych powyżej 10%. Obowiązek składania oświadczeń majątkowych co roku do dnia 15 marca • Imunitet poselski art.105 • Bierne prawo wyborcze – 21 lat obywatel polski mający prawo wybierania.

9. Sejm organizacja • Marszałek Sejmu: reprezentuje Sejm na zewnątrz, przewodniczy obradom, strzeże prawa Sejmu, sprawować może przejściowo urząd prezydenta. Ma prawo występowania z wnioskiem do Trybunału konstytucyjnego • Prezydium Sejmu Marszałek plus wicemarszałkowie : ustalanie planu pracy Sejmu, czuwanie nad terminowością prac, zwoływanie posiedzeń, ustalanie porządku dziennego, określanie długości debaty, ustalanie zasad funkcjonowania kancelarii Sejmu • Konwent seniorów prezydium plus przedstawiciele klubów –uprawnienia opiniodawcze i doradcze • Kluby poselskie min. 15 posłów • Koła poselskie min. 3 posłów • Komisje sejmowe ze względu na tryb powoływania - stałe i nadzwyczajne • ze względu na zakres kompetencji –resortowe, problemowe, śledcze

10. Inicjatywa ustawodawcza • Posłowie – komisja sejmowa lub 15 posłów art. 118 • Senat – komisja senacka lub 10 senatorów ( uchwała senatu podejmowana zwykła większością głosów) • Prezydent RP • Rada Ministrów • Inicjatywa ludowa - grupa co najmniej 100 000 obywateli • Ograniczenie inicjatywy ustawodawczej ze względu na przedmiot regulacji art. 221 ( budżet, prowizorium budżetowe, zmiana ustawy budżetowej, ustawa o zaciągnięciu długu publicznego, ustawa o udzieleniu gwarancji finansowych W tych zakresach inicjatywa ustawodawcza przypada wyłącznie Radzie Ministrów

11. Tryb ustawodawczy • Zasada rozpatrywania ustaw w trybie trzech czytań ( art. 119 ust.1) • Zasada jawności obrad izby ( art. 113 ) • Zasada uchwalania ustaw zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów • Prawo nadania biegu inicjatywom ustawodawczym należy do Prezydium Sejmu. • Pierwsze czytanie może mieć na plenum Sejmu lub komisji Zgodnie z regulaminem do I czytania na plenum kierowane są projekty ustaw: zmiany konstytucji, praw i wolności obywatelskich, budżetu i podatków, projekty prawa wyborczego, projekty kodeksów, zasad funkcjonowania organów państwa ,samorządu terytorialnego. • Drugie czytania –przedstawienie przez sprawozdawcę komisji sprawozdania o projekcie ustawy • Trzecie czytanie i głosowanie • Uchwaloną ustawę Marszałek Sejmu przekazuje do Senatu który w ciągu 3o dni może przyjąć ją bez zmian, u8chwalić poprawki lub odrzucić w całości. • Uwaga poprawki senackie mogą dotyczyć tylko tekstu projektu i nie mogą wykraczać poza jego materię

12. Tryb ustawodawczy c.d. • Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo zaproponowaną poprawkę uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów (art. 121) • Uchwaloną ustawę Marszałek Sejmu przesyła Prezydentowi do podpisania • Prezydent winien podpisać ustawę w ciągu 21 dni od dnia doręczenia lub w tym czasie wystąpić z wnioskiem do TK w sprawie jej zgodności z konstytucją lub zawetować i przesłać z umotywowanym wnioskiem do ponownego rozpatrzenia ustawy przez Sejm • Sejm może odrzucić weto Prezydenta większością 3/5 głosów. • Po przegłosowaniu weta prezydenta przez Sejm Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej publikację w Dz U. ( Art. 122) • Projekt pilny – art.. 123.

13. Rada Ministrów • Główny organ władzy wykonawczej (art..146) • Zasada domniemania właściwości RM ( art. 146 pkt.2 ) • Funkcja wykonawcza – wykonywanie ustaw stanowionych przez Sejm. Funkcja kierowania administracją rządową. Funkcja rządzenia ( art. 146 pkt. 3 i 4 ) • Skład RM (art. 147) • Kompetencje Prezesa RM (art.148)

14. Tryb powoływania RM • Prezydent desygnuje prezesa RM • Etap I. Desygnowany prezes RM w ciągu 14 dni przedstawia Sejmowi program RM z wnioskiem o wotum zaufania.Sejm uchwala wotum bezwzględną większością głosów. • Etap II. W razie braku wotum zaufania Sejm w ciągu 14 dni wybiera prezesa RM i jego gabinet bezwzględną większością głosów. • Etap III. W razie braku wotum zaufania ,Prezydent RP w ciągu 14 dni powołuje prezesa RM i na jego wniosek pozostałych członków gabinetu. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania RM przez Prezydenta udziela mu wotum zaufania zwykła większością głosów. • W razie nie udzielenia RM wotum zaufania Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory. ( art. 154 )

15. Odpowiedzialność RM przed Trybunałem Stanu • Za naruszenie konstytucji lub ustaw, za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem • Uchwała o postawieniu członka RM przed TS podejmuje Sejm na wniosek Prezydenta RP lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów.( art. 156 )

16. Odpowiedzialność polityczna RM • Wyrażenie wotum nieufności lub wotum zaufania przez Sejm. • Wniosek Prezesa RM ( art. 160) Prezes RM może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania RM następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. • Sejm wyraża wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony co najmniej przez 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na prezesa RM ( konstrukcyjne wotum nieufności ) . Art. 158 pkt.1 • Wniosek o podjęcie uchwały o WN może być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek po upływie 3 miesięcy jeżeli wystąpi za nim co najmniej 115 posłów. ( art. 158 pkt. 2 ) • Sejm może wyrazić ministrowi wniosek WN. Wniosek o wyrażenie WT może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. Terminy zgłaszania j.w. Art. 159