JESTEM Program profilaktyczno-edukacyjny dla mlodziezy Grazyna Poraj, Magdalena P

1. �JESTEM� Program profilaktyczno-edukacyjny dla mlodziezy Grazyna Poraj, Magdalena Poraj Instytut Psychologii Uniwersytet L�dzki L�DZ 2005

2. Poczucie wlasnej wartosci odgrywa w zyciu kazdego czlowieka szczeg�lna role. Determinuje wiele zachowan, styl funkcjonowania w relacjach z innymi, decyduje o samopoczuciu i stopniu akceptacji siebie. Gdy jest wlasciwe, otwiera czlowiekowi perspektywe rozwoju i, w efekcie, pozwala na satysfakcjonujace zycie. Kiedy jest zbyt niskie, moze przyczyniac sie do powstawania r�znorodnych zaburzen, konflikt�w z innymi ludzmi, uwalniania negatywnych emocji, poczucia winy czy osamotnienia. To prosta droga do wszelkich uzaleznien. Celem programu profilaktyczno-edukacyjnego JESTEM jest uporzadkowanie wiedzy o sobie. Uczestnicy maja okazje do poglebiania swiadomosci wizerunku wlasnej osoby w oczach swoich oraz innych os�b. Program daje im szanse na odszukanie w sobie jak najwiecej pozytywnych cech i mocnych stron. Pozwala na utrwalanie pozytywnego obrazu siebie, a jednoczesnie pomaga w rozwijaniu umiejetnosci wykorzystywania mocnych stron do realizacji r�znorodnych cel�w. Wiara w siebie daje poczucie bezpieczenstwa, wzmacnia wewnetrznie, pozwala na niezaleznosc i czyni ludzi odpornymi na zle wplywy z zewnatrz. Program adresowany jest do mlodziezy szkolnej. Moze byc pomocny w pracy wychowawczej i profilaktycznej pedagog�w, kt�rzy ciesza sie zaufaniem uczni�w.

3. Cwiczenie 1 �Wszyscy Ci, kt�rzy�� (Zabawa integracyjna, zr�dlo: J. Rojewska, Grupa bawi sie i pracuje. Czesc II., Walbrzych, 2000: Oficyna Wydawnicza UZUS) Celem cwiczenia jest integracja uczestnik�w zajec i zbudowanie klimatu wsp�lpracy w grupie. Materialy: krzesla � o jedno mniej niz uczestnik�w. Przebieg cwiczenia: Wszyscy siedza w kregu, a jedna osoba (np. ochotnik) stoi w srodku, poniewaz nie ma swojego krzesla (wczesniej odejmujemy jedno krzeslo). Prowadzacy podaje komende, na kt�ra niekt�re osoby musza wstac i szybko zamienic sie miejscami. Np. �A teraz zamieniaja sie miejscami wszyscy ci, kt�rzy maja niebieskie oczy�. Na te komende wstaja i biegna do innych krzesel wszystkie osoby, kt�re maja niebieskie oczy. Osoba podajaca komende stara sie znalezc krzeslo dla siebie. Osoba, kt�rej nie uda sie usiasc na krzesle, pozostaje w srodku kregu i podaje kolejna komende. Osoby zamieniaja sie miejscami itd.

4. Cwiczenie 2 Zabawa integracyjna: BINGO Celem cwiczenia jest integracja uczestnik�w zajec i zbudowanie klimatu wsp�lpracy w grupie. Materialy: arkusze BINGO (zalacznik nr 1), mazaki Przebieg cwiczenia: Prowadzacy rozdaje uczniom arkusze BINGO Zadaniem uczestnik�w jest wypelnienie poszczeg�lnych chmurek imionami czlonk�w grupy (za ich zgoda), do kt�rych odnosza sie zawarte w nich informacje (po jednej osobie w chmurce). Zadanie jest na czas, osoba, kt�ra skonczy jako pierwsza krzyczy BINGO Uwaga: Jedna osobe mozna wpisac maksymalnie do 2 chmurek

6. Cwiczenie 3 Moja klasa Celem cwiczenia jest analiza grupy pod wzgledem ujawnianych cech osobowych, waznych z punktu widzenia funkcjonowania w grupie r�wiesniczej. Materialy: arkusze MOJA KLASA ( zalacznik nr 2 ), mazaki Przebieg cwiczenia: Uczestnicy wypelniaja przygotowane wczesniej arkusze. W poszczeg�lne pola okregu wpisuja imiona r�znych os�b z klasy, kt�rym moga przyporzadkowac podane cechy (maksymalnie po 3 w kazdej czesci kola). Na duzym arkuszu (tablicy) porzadkuja zebrany material, przyporzadkowujac konkretne osoby do podanych w diagramie cech w polach kola. Grupa, pod kierunkiem prowadzacego, analizuje, kt�re z cech sprzyjaja, a kt�re utrudniaja funkcjonowanie w grupie.

9. Cwiczenie 4 Jak widze siebie? Jak widza mnie inni? Celem cwiczenia jest ulatwienie samopoznania pod katem cech i zachowan okreslajacych poczucie wlasnej wartosci. Materialy: arkusz Skali Poczucia Wlasnej Wartosci (SES) (zalacznik nr 3), mazaki, materialy na temat autoprezentacji (zalacznik nr 4) Przebieg cwiczenia: Prowadzacy rozdaje grupie arkusze Skali Poczucia Wlasnej Wartosci Rosenberga. Uczestnicy wypelniaja skale, a nastepnie obliczaja wyniki na podstawie klucza podanego przez prowadzacego. SPWW okresla poziom poczucia wlasnej wartosci (niski, przecietny lub wysoki). Kolejnym krokiem jest dyskusja na temat indywidualnych wynik�w uczestnik�w zajec: - Czy sa zgodne z dotychczasowa wiedza o sobie? - Jakie konsekwencje dla funkcjonowania w grupie i wlasnego rozwoju maja: samoocena wysoka, przecietna, niska? - Co wplywa na samoocene? - Jak budowac wlasna samoocene? Na tle wiedzy uczestnikami sobie prowadzacy omawia z uczestnikami zjawisko autoprezentacji oraz czynniki, jakie ja tworza (zalacznik nr 4)

10. Skala Poczucia Wlasnej Wartosci (SES) M. Rosenberga; adaptacja Z. Juczynski, 1997 Og�lnie m�wiac jestem z siebie zadowolony���� ZT T N ZN Czasami mysle, ze jestem calkiem do niczego���.ZT T N ZN Jestem przekonany, ze mam kilka atut�w�����.ZT T N ZN Potrafie robic r�zne rzeczy tak dobrze, jak wiekszosc innych ludzi�����������. ZT T N ZN Mam poczucie, ze nie mam, z czego byc dumnym� ZT T N ZN Czasami wyraznie czuje, ze jestem niepotrzebny��ZT T N ZN Mam poczucie, ze jestem wartosciowa osoba, przynajmniej na r�wni z innymi���������. ZT T N ZN Chcialbym miec wiecej powazania dla siebie����ZT T N ZN Og�lnie ujmujac, jestem sklonny uwazac siebie za pechowca��������������.. ZT T N ZN Staram sie pozytywnie patrzec na siebie ����ZT T N ZN ZT � zdecydowanie tak T � tak N � nie ZN � zdecydowanie nie Klucz: Punktacja: ZT � 1 pkt.; T � 2 pkt.; N � 3 pkt.; ZN � 4 pkt. W pytaniach: 2, 5, 6, 8, i 9 wystepuje odwr�cona punktacja (ZT � 4 pkt.; T � 3 pkt.; N � 2 pkt., ZN � 1 pkt.). Normy: 10 � 19 � wyniki wysokie 20 � 25 � wyniki przecietne 26 � 40 � wyniki niskie

11. AUTOPREZENTACJA A SAMOOCENA Zyjac wsr�d ludzi bardzo czesto doswiadczamy sytuacji, w kt�rych musimy zaprezentowac samych siebie. W zaleznosci od sytuacji staramy sie eksponowac te cechy, kt�re sa istotne dla pelnionych r�l, np. w roli ucznia chcemy byc postrzegani jako sumienni, obowiazkowi, pracowici, grzeczni, punktualni, etc. Niezaleznie jednak od tego, jaka pelnimy role, caly czas jestesmy soba. Sztuka autoprezentacji polega na takim przedstawieniu siebie, jakiego oczekuja od nas inni ludzie, czyli na ekspozycji takich cech, aspekt�w wlasnej osoby, kt�re sa pozadane w okreslonej sytuacji. Pozytywna autoprezentacja zalezy od wielu czynnik�w, takich jak: otwartosc, zyczliwosc w stosunku do ludzi, kreatywnosc, wiedza i doswiadczenie, ale wazne jest takze pierwsze wrazenie, kt�re powstaje w pierwszej minucie (niekt�rzy m�wia nawet o pierwszych 11 sekundach) spotkania.

12. Na nasza atrakcyjnosc, a co za tym idzie na jakosc pierwszego wrazenia maja wplyw zachowania niewerbalne, czyli tzw. mowa ciala. Jak pokazuja badania, slowa uzywane w codziennych kontaktach stanowia zaledwie 30% informacji plynacej z naszej strony, zas komunikacja niewerbalna to 70 %.Skladaja sie na nia:gesty,mimika,postawa ciala,ton glosu,kontakt wzrokowyubi�r, wyglad zewnetrzny � jest komunikatem o Twoim stosunku do siebie i do ludzi, z kt�rymi sie spotykasz,odleglosc od rozm�wcy � dystans przestrzenny.

13. Cwiczenie 5 Moje terytorium, czyli jak chronic sie przed ingerencja innych ludzi Celem cwiczenia jest uswiadomienie uczestnikom jak duzy wplyw na ich zycie maja oni sami oraz jak duzy wplyw maja osoby z ich otoczenia, a takze jak chronic sie przed niekorzystna ingerencja innych os�b. Materialy: Arkusze MOJE TERYTORIUM (zalacznik 5), mazaki, arkusze papieru, Przebieg cwiczenia: Burza m�zg�w na temat �terytorium psychologicznego czlowieka�. Uczestnicy wypelniaja wedlug instrukcji zalacznik nr 5. Dyskusja z grupa uwzgledniajaca nastepujace zagadnienia: - Dlaczego ludzie przekraczaja terytorium innych? (ustalamy liste przyczyn) - Kto najczesciej przekracza granice terytorium psychologicznego innych? - Jak sie przed tym skutecznie bronic?

14. Chcialbym wplywac na innych w zakresie

15. ARKUSZ EWALUACYJNY Prosze ocen zajecia, w kt�rych uczestniczyles przez ustosunkowanie sie do podanych nizej twierdzen. Zaznacz swoja odpowiedz na 5-stopniowej skali, zakreslajac k�lkiem cyfre, kt�ra oddaje stopien zgodnosci z danym stwierdzeniem: 1 � �calkiem sie nie zgadzam� 2 � �raczej sie nie zgadzam� 3 � �nie mam zdania� 4 � �zgadzam sie w wiekszosci� 5 � �zgadzam sie w pelni� Bylem zainteresowany/a tematem zajec����������������...1 2 3 4 5 Spedzilam/spedzilem milo czas��������������������..1 2 3 4 5 Odpowiadala mi atmosfera panujaca w trakcie zajec�����������..1 2 3 4 5 Bede potrafil/a skorzystac z podanej wiedzy��������������� 1 2 3 4 5 Prowadzacy byli dobrze przygotowani do zajec�������������...1 2 3 4 5 Zajecia poprawia moje kontakty z kolegami���������������..1 2 3 4 5 Dowiedzialem sie czegos nowego o sobie����������������1 2 3 4 5 Czuje, ze nie zmarnowalem tu czasu������������������.1 2 3 4 5 Kt�re cwiczenie najbardziej ci sie podobalo? Dlaczego? ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������....... Kt�re cwiczenie sprawilo Ci najwieksza trudnosc? ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������.