4. Kimyasal BaĞ

1. 4. Kimyasal BaĞ Farklı yüke sahip iyonların ve moleküllerdeki atomların birbirine yakın durmasını sağlayan çekim kuvveti kimyasal bağ olarak adlandırılır. Peki, kimyasal bağ nasıl oluşur? Kararlı atomların elektron dizilimine sahip olmayan atomlar, onların elektron dizilimine ulaşmak için birbirleriyle etkileşir. Bu etkileşme esnasında atomlarda bulunan hangi parçacıklar›n etkili olması beklenebilir? Bu etkileşme sonucunda kimyasal bağ oluşabilir mi? Tüm bu soruların cevabını ilerde göreceğiz.

2. Aldım Verdim, Bir Arada Durdum Bunları Yapalım • Verilen modelleri inceleyerek elektron, proton ve nötron say›lar›n› tespit edelim. Magnezyum atomu Oksijen atomu Lityum atomu Flor atomu Sonuca Varalım • Yukarıda, elektron dizilimleri verilen atomların son katmanlarında kaçar tane • elektron bulunmaktadır? • Bu atomların, kararlı atomların elektron dizilimine sahip olabilmeleri için kaç tane elektron almaları ya da vermeleri gerekir? • Elektron alması gereken atomlar, elektronları aldıktan sonra nötr müdür? • Elektron veren atomlar hangi yükle yüklenirler?

3. Çevremizde gördüğümüz maddeler elementlerle sınırlı değildir. Farklı element atomlarının birbirleriyle etkileşmeleri sonucunda, farklı kimyasal özelliklere sahip, yeni maddeler oluşur. Bu maddeler oluşurken atomlar arasında bağlar meydana gelir. Örneğin, yemeklerimizde kullandığımız tuz bir bileşiktir. Tuz, sodyum ve klor elementlerinden oluşan iyonların bir araya gelmeleri sonucunda oluşur. Tuzun nasıl oluştuğunu, sodyum ve klor atomlarından oluşan iyonların birbirlerine nasıl yakınlaştıklarını, elektron dizilim modelleri üzerinde inceleyelim. Nötr hâlde 11 elektronu olan sodyum atomunun ilk katmanında 2, ikinci katmanında 8 ve üçüncü katmanında ise 1 elektronu vardır. Sodyum atomu, son katmanında bulunan 1 elektronunu verirse kararlı atomların elektron dizilimine ulaşır. Sodyum atomu

4. Nötr hâlde 17 elektronu olan klor atomunun ilk katmanında 2, ikinci katmanında 8 elektron vardır. Bu atomun son katmanında ise 7 elektron bulunmaktadır. Klor atomu, son katmanına 1 elektron alırsa kararlı atomların elektron dizilimine ulaşır. Sizce, klor atomu, kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmak için gerekli olan elektronu, sodyum atomundan karşılayabilir mi? Peki, sodyum atomu, kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmak için son katmanındaki 1 elektronu klor atomuna verebilir mi? Klor atomu Klor atomu Sodyum atomu

5. Klor atomu, sodyum atomunun son katmanındaki bir elektronu alarak negatif yükle yüklenir. Böylece klor anyonu oluşur. Sodyum atomu ise bir elektronu eksildiği için pozitif yükle yüklenerek sodyum katyonunu oluşturur. Oluşan anyon ve katyon zıt yüklere sahip oldukları için birbirini çeker. Anyon ve katyon arasındaki bu çekim kuvveti bir kimyasal bağdır ve bu kimyasal bağ iyonik bağ olarak adlandırılır. iyonik bağ içeren yapılarmoleküllerden oluşmaz, iyonlardan oluşur. iyonik bağ, sadece bir sodyum iyonu ve bir klor iyonu arasında gerçekleşmez. Her bir iyon, zıt yüklü iyonlar tarafından sarılır ve yığınlar oluşur. Örne¤in tuzun yapısında sodyum iyonları klor iyonları ile; klor iyonları ise sodyum iyonları ile sarılmıştır ve bu iyonlar yı¤ın hâlini almıştır. Böylece klor ve sodyum elementlerinden tamamen farklı kimyasal özelliklere sahip yeni bir madde oluşur. Sodyum klorür olarak adlandırılan bu yeni madde günlük hayatımızda kullandığımız yemek tuzudur.

6. HİDROJENİN HİKÂYESİ Hidrojen atomunun sadece bir elektronu vardı. Bu elektron, aynı katmanda, tek başına sürekli dolanıp duruyordu. Atom, bu durumdan oldukça rahatsızdı. Elektronuna bir arkadaş arıyordu. Eğer bu atom elektronuna arkadaş bulursa kararlı atomlardan helyumun elektron dizilimine ulaşıp daha mutlu olacaktı. Bu duygular içerisinde dalgın dalgın hareket ederken başka bir hidrojen atomuyla karşılaştı. Karşılaştığı atoma: — Elektronum çok yalnız, senin elektronu bana versene, dedi. Diğer atom: — Aynı durum benim de başımda. Olmaz! Sen elektronunu bana ver, dedi. Birinci atom: — O zaman ortak bir çözüm olarak birbirimize biraz daha yaklaşalım ve hep böyle birbirimize yakın kalalım. Böylece elektronlarımız ikimizin katmanında da bulunma şansına sahip olur ve yalnızlıktan da kurtulurlar. Bu olaydan sonra elektronlar, hidrojenlerin sahip olduğu katmanlar arasında sürekli gidip geldiler. Böylece, bu atomlar aralarında bağ oluşturarak mutluluğu yakaladılar.

7. Atomlar arasındaki kimyasal bağ, her zaman elektron alışverişi ile oluşmaz. Elektron almaya yatkın atomlar, elektronlarını ortaklaşa kullanarak da birbirleri ile bağ oluşturabilir. Klor atomunun elektron dizilimini inceleyelim. Klor atomu Klor atomu Her iki klor atomu da kararlı atomların elektron dizilimine sahip olmak için bir elektrona ihtiyaç duyar. Bu atomlar, kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmak için birbirlerine yeterince yaklaşır, böylece son katmanları örtüşür. Bu durumda her iki klor atomu da birer elektronlarını ortaklaşa kullandıkları için, kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmış olur. ‹htiyaç duyulan elektron iki atom tarafından ortaklaşa kullanıldığı için, iki atom bir arada bulunur.

8. Elektron ortaklaşması sonucu oluşan kimyasal bağa, kovalent bağ adı verilir. Bağda ortaklaşa kullanılan elektron çifti her iki klor atomuna da aittir. Klor atomları bağ oluşturarak ikili hâlde bulunduklarında Cl2 şeklinde gösterilir. Bu ikili yapı, klor molekülü olarak adlandırılır. Atomlar, kimyasal bağ oluştururken elektron alabilir, elektron verebilir veya elektronları ortaklaşa kullanabilirler. Atomlar arasında elektron ortaklaşmasıyla kimyasal bağ gerçekleştiğinde moleküller oluşur. Kovalent bağlı yapılar molekülü oluştururken, iyonik bağlı yapılarda moleküllerden bahsedemeyiz. Atomlar arasında elektron alışverişi veya elektron ortaklaşması gerçekleşmezse kimyasal bağ da oluşmaz. Helyumun son kotman›nda iki di¤er asal gazlar›n son katman›nda ise sekiz elektrondan daha fazla elektron bulunamaz. Bu elementlerin atomlar›, karars›z yap›da olmad›klar›ndan elektron al›flverifli için fedakârl›k yapmak zorunda de¤ildir ve baflka element atomlar› ile kimyasal ba¤ oluflturma e¤ilimi göstermezler.