BÜYÜK YATIRIMLARIN TEŞVİKİ HAKKINDA KANUN TASARISI

1. BÜYÜK YATIRIMLARIN TEŞVİKİHAKKINDAKANUN TASARISI • VERGİ TATİLİ • ÖZEL YATIRIM İNDİRİMİ

2. Hedefler • İstihdamın artırılması, Türkiye’nin kaliteli ve uluslararası standartlarda eğitimli işgücü kaynağının etkin kullanılması, • İşgücünün tecrübesinin artırılması ve teknik bilgilerinin geliştirilmesi, • Yeni yatırımların ülkeye yüksek teknoloji getirmesi ve uluslararası standartları piyasaya sunması, • Yeni yatırımlar nedeniyle ihracatın ve böylece döviz girdisinin artırılması, • İç tasarrufların sınırlılığı dikkate alınarak, istihdamı arttırma niteliğinde olan yabancı sermayeli yatırımların Türkiye’ye çekilmesi, • Aynı zamanda, yerli sermayenin de Türkiye’ye kıyasla daha avantajlı teşvikler sağlayan ülkelere kaymasının engellenmesi. • Vergisel teşvikler bu amacın gerçekleştirilmesinde tek faktör olmamakla beraber, önemli etkenlerden biridir.

3. Rakip Ülkelerde Yatırımların Teşviki • Yatırımları özendirme konusunda Türkiye’nin rekabet içinde olduğu ülkelerde, başta vergi tatili olmak üzere, çeşitli vergi teşvikleri uygulanmaktadır: • Vergi tatili imkanı, genellikle belli bir tutarın üzerinde yatırım yapan ve/veya istihdam sağlayan yatırımcılara tanınmaktadır. Bunlara ek olarak özkaynak ve faaliyet konuları başta olmak üzere ilave şartlar da aranabilmektedir. • Vergi tatili süresi 2 ile 10 sene arasında değişebilmekte, ayrıca bazı ülkelerde vergi tatili sonrasında yatırımcılara 3 ile 5 sene arasında sürelerle %50 oranında indirimli oran uygulanabilmektedir. • Bunun yanısıra,öncelikli sektör ve bölgelere de ilave teşvikler sağlandığı veya vergi tatili şartlarının kolaylaştırıldığı görülmektedir.

4. Rakip Ülkelerde Yatırımların Teşviki

5. Rakip Ülkelerde Yatırımların Teşviki

6. Rakip Ülkeler ile Türkiye’nin Karşılaştırılması • Türkiye ile yatırım çekme konusunda Türkiye’yle rekabet halinde olan ülkelere yapılan yabancı yatırımlar karşılaştırıldığında, Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü’nün verilerine göre, aşağıdaki tablo karşımıza çıkmaktadır. • Yatırım çekme potansiyeline bakıldığında, ülkenin milli gelirinin %10’u kadar yabancı yatırım girişi mümkün iken, Türkiye’ye yapılan yatırımın bu oranın çok altında kaldığı görülmektedir.

7. Tasarının Ana Unsurları • Özel Yatırımlar Teşvik Belgesi kapsamında; • Yeni işe başlayan ve en az 50 milyon ABD Doları yatırım yapan ve en az 200 işçi çalıştıran kurumlara, yatırım tutarı ve işçi sayısına bağlı olarak 4-10 yıl arası vergi istisnası, • Bu kurumlara istisna süresinin bitiminden itibaren 3 yıl düşük oranlı (%15) kurumlar vergisi uygulaması, • Halen faal olan en az 50 milyon ABD Doları yatırım yapan kurumlara, yatırım tutarına bağlı olarak %80-%150 oranlarında yatırım indirimi imkanı, • Bu imkanların, ana sanayicilerin yan sanayicilerle birlikte gerçekleştirecekleri ortak projeler için de geçerli olması, • öngörülmektedir.

8. Vergi İstisnası • KVK md 8’e eklenmesi öngörülen bent ile, yeni işe başlayan kurumların, Özel Yatırımlar Teşvik Belgesi kapsamında; • En az 50 milyon ABD Doları tutarında yatırım yapmış olmaları şartıyla, • En az 200 işçi çalıştırdıkları dönemlere münhasır olmak üzere, • Yatırımın tamamlandığı vergilendirme döneminden başlamak üzere aralıksız 4 vergilendirme döneminde elde ettikleri kurum kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmektedir. • Yatırım tutarı ve işçi sayısının artması halinde istisna süreleri de artırılmaktadır.

9. Vergi İstisnası • Yatırımın Özel Yatırımlar Teşvik Belgesi’ne bağlanmış olması gerekmektedir. • Özel Yatırımlar Teşvik Belgesi, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen yöre, sektör ve yatırım konuları itibariyle düzenlenecektir. • Ana sanayicilerin yan sanayicilerle birlikte gerçekleştirecekleri ortak projeler için de belge düzenlenmesi ve aynı vergisel imkanlardan yararlanılması mümkündür. • İstisna uygulamasına yatırımın tamamlandığı dönemden itibaren başlanılacaktır. Ancak dileyen mükellefler (istisna süresi uzamaksızın) daha önce de başlayabileceklerdir. • Yatırım öncesinde mevcut olan faaliyetlerden doğan kazanca istisna uygulanmayacaktır. • Yatırım tutarının hesabında, izne tabi ithal makine ve tesisler dışında, daha önce kullanılmamış olan iktisadi kıymetler esas alınacaktır. • Yatırıma konu iktisadi kıymetlerle ilgili olarak ayrıca yatırım indirimi istisnasından yararlanılmayacaktır. • Bu kurumlara istisna süresinin bitiminden itibaren 3 yıl düşük oranlı (%15) kurumlar vergisi uygulanacaktır (KVK md 25).

10. Özel Yatırım İndirimi • KVK md 19’a eklenmesi öngörülen bentler ile; • Kurumların Özel Yatırımlar Teşvik Belgesi kapsamında yaptıkları ve 50 milyon ABD Doları’nı aşan yatırımları için, • %80 - %150 oranlarında yatırım indirimi uygulanmasına imkan sağlanmaktadır.

11. Özel Yatırım İndirimi • . • Yatırımın Özel Yatırımlar Teşvik Belgesi’ne bağlanmış olması gerekmektedir. • Ana sanayicilerin yan sanayicilerle birlikte gerçekleştirecekleri ortak projeler için de belge düzenlenmesi ve aynı vergisel imkandan yararlanılması mümkündür. • Yatırımın öngörülen şartlar dahilinde tamamlanmaması durumunda, normal yatırım indirimini (%40) aşan istisna uygulaması nedeniyle vergi ziyaı oluşmuş sayılacaktır. • Yatırım indirimine konu harcamalar ve diğer hususlar bakımından GVK md 19’daki genel koşullar geçerli olacaktır.

12. Bütçe Etkisi Vergi İstisnası (Vergi Tatili) yeni işe başlayan kurumlarda ve sacece kurumlar vergisi için geçerli olacağından, mevcut vergi gelirlerini olumsuz etkilemeyecektir. Özel Yatırım İndirimi faaliyetine devam etmekte olan kurumlarda ve tevsi yatırımlar için uygulanacağından, karlı işletmelerde bir ölçüde kurumlar vergisi kaybı gündeme gelebilecektir. Ancak bu kayıp, yatırımların yaratacağı ilave istihdam, hizmet ve ihracat potansiyeli ile oluşacak vergi artışları ile telafi edilebilecektir. Dolayısıyla önerilen düzenlemeler, ülkenin vergi gelirlerinde kayba değil, aksine artışa neden olacaktır.

13. Sonuç Bu düzenlemeler ile; • Yerli ve yabancı yatırımı ülkeye çekme konusunda hak ettiği yerde olmayan Türkiye’nin vergisel bir cazibe merkezi haline getirilerek, büyük tutarlı yabancı sermayeyi çekmesi, • Türkiye’ye kıyasla daha avantajlı vergisel teşvikler sunan ülkelere göç eden yerli sermayenin, ülkeye yatırım yapmaya sevk edilerek sermaye göçünün engellenmesi, • Özendirilen ve ülkeye çekilecek olan yatırımların vergi gelirlerini artırması, • Sıcak paranın istikrar üzerindeki olumsuz etkilerinin giderilmesi, Sonuç itibariyle, sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanmasında katkıda bulunulması amaçlanmaktadır.