Dag van de Beroepskolom

1. Dag van de Beroepskolom Hans Daale Lica / Leido

2. Dág Beroepskolom…

3. Waarom? • Verwarring:- is het onderwijs- zijn de niveaus gekoppeld aan beroepen? • Het is geen kolom, maar een stelsel van buizen • Is mbo  hbo de reguliere lijn (en is gaan werken het uit de kolom stappen) of is dat mbo  werken (en dan kun je ook nog naar het hbo…)?

4. Waarom? • MBO is beroepsonderwijs, maar dan?- is het hbo : hoger beroepsonderwijs?- is het hob : hoger onderwijs voor het beroepenveld? • Waar eindigt het beroepsonderwijs (Vocational Education and Training) en begint het ‘higher professional education’? • (Vlaanderen: secundair beroepsonderwijs, daarna hbo tot en met de Associate degree)

5. Maar wat dan? Op zoek in 7 stappen…

6. Stap 1 • Nationaal Kwalificatie Raamwerk • Acht niveaus (leerlijn ‘langs de arbeidsmarkt’):1 vmbo-mbo-1 (vet-1)2 mbo-2 (vet-2)3 mbo-3 (vet-3)4 mbo-4 (vet-4)5 associate degree6 bachelor7 master8 doctorate

7. Stap 1 • We spreken dus over niveaus (levels, cycles, degrees…) • Gekoppeld aan ‘de arbeidsmarkt’, met ‘descriptoren’ – de algemene onderwijsniveaus kunnen daaraan worden gelinkt (niveaus in havo en vwo) • Dit is de leerlijn ‘formeel onderwijs’

8. Stap 1 • Elk niveau is breed en biedt in principe toegang tot een ‘beroepenwaaier’ (breed of smal). • Consequentie:- als die (smalle) waaier niet bestaat, dan heeft dat niveau voor die ‘lijn’ geen bestaansrecht- dus op termijn zou wel eens voor een bepaald deel van de arbeidsmarkt sprake kunnen zijn van: mbo-3 / associate degree / master • Is dat erg? NOU? EH… OF?

9. Stap 1 • Maar… we moeten die stappen wel aanbieden (wettelijk)… • Wat is dan de betekenis van een dergelijk ‘tussen-niveau’?- opstap naar de arbeidsmarkt- in de wetenschap dat er nog aanvullende scholing dient plaats te vinden • Zo, dan kunnen we naar stap 2…

10. Stap 2 • Dus aanvullend op het formele onderwijs is er sprake van ‘maatwerk’, ‘functiegerichte trajecten’ en ‘bedrijfstakgebonden educatie’. • Sterk arbeidsmarktrelevant, met eigen eindcompetenties • Specifieke doelgroepen • Deze leerlijn valt onder het ‘niet-formele onderwijs’

11. Stap 2 • Er is dus sprake van een duidelijke koppeling tussen het formele en niet-formele onderwijs:- kan voortbouwen op…- kan vrijstellingen opleveren voor… of zelfs: niet-formele diploma’s vormen een deel van het formele onderwijs…- in meer (NFO) of mindere mate (FO) een relevantie voor de arbeidsmarkt- basis voor persoonlijke scholingstrajecten… • En dan meteen door naar stap 3…

12. Stap 3 • Initieel leren is:- studeren tot bepaald niveau (formeel)- daarna al dan niet naast het werk aanvullende scholing (niet-formeel) • Daarna aan de slag, en vervolgens kan iemand later post-initieel gaan studeren:- vaststellen wat nodig is- nagaan hoe dat het beste kan gebeuren

13. Stap 3 • EVC-procedure- formele en niet-formele kwalificaties- beoordelen van behaalde competenties in het werk en andere ‘informele’ situaties • Dus: competent worden in een niet-direct-op-scholing-gerichte situatie: ‘informeel leren’ = informeel onderwijs • Met: ervaringsbewijzen – beroepspunten – register – persoonscertificatie e.d.

14. Stap 4 • Samenvoegen van de drie leerlijnen:- formeel onderwijs (acht wettelijke niveaus)- niet-formeel onderwijs (‘branche-diploma’s en dergelijke’)- in-formeel onderwijs (zichtbaar maken via EVC) • … tot het Nationaal Kwalificatie Systeem(NKS) • voor het Leven Lang Leren

15. Stap 5 • We gaan meer keten-denken • Loslaten systeem-denken • Dus werken met 8 niveaus, als schakels in een keten (cycli)

16. Stap 5 • ‘Schakelaars’ hebben drie verplichtingen:- zorgen voor een optimale kwaliteit van de eigen schakel- aansluiten op de vorige schakel- voorbereiden op de volgende schakel • Dus bijv. geen gedoe meer rond mbo-4 en bachelor, als er toch een Ad is… • En geen bemoeienis over en weer zonder die verplichtingen…

17. Stap 5 • Ken je plaats als schakelaar • Daarom: elke schakel kent twee eind-varianten:- voorbereiding op de arbeidsmarkt (al dan niet gevolgd door niet-formeel onderwijs)- voorbereiding op de volgende schakel

18. Stap 6 Dat wil dus zeggen dat ‘arbeidsmarkt’ en de ‘volgende schakelaar’:- met elkaar moeten overleggen wat dit betekent voor het laatste deel van de schakel daarvoor- duidelijk moeten zijn over de relevantie van het niveau van die schakel (en de andere uiteraard ook) en de competenties aanreiken en actualiseren

19. Stap 6 En dat de ‘arbeidsmarkt en ‘de vorige schakelaar’: - overleggen over de eindcompetenties- vaststellen welke overlap er is met de vraag vanuit de volgende schakel naar begincompetenties- meewerken aan de vormgeving van de keten (‘ketenbeheer’ in optima forma)

20. Stap 7 • Er komt een goede overlegstructuur voor het gehele Nationale Kwalificatie Raamwerk rond EVC, vormgeving van ‘branche-diploma’s’ en formele opleidingen • Men spreekt af dat het beroepsonderwijs loopt tot en met de Ad en dan overgaat in het ‘professional higher education’ in de bachelorfase • Dus:- mbo-4 met doorstroomvariant naar Ad- Ad met doorstroomvariant naar Bachelor- Bachelor met doorstroomvariant naar Master

21. Stap 7 • We spreken dus over Levenlang leren:- persoon centraal- arbeidsmarkt en onderwijs zijn partners- met een eigen verantwoordelijkheid • Arbeidsmarkt is een ‘zender’ en het onderwijs is een ‘ontvanger’ • Arbeidsmarkt reikt aan en het onderwijs gebruikt • En omgekeerd aangeven wat wel en wat niet kan • En… OCW controleert de structuur en de naleving van de huwelijkse voorwaarden

22. Afronding • De beroepskolom is een dood begrip • Leve het ‘leven lang leren’ binnen een nationaal kwalificatie raamwerk • Schakelaars zijn faciliterend, naar het werkveld en naar elkaar

23. Afronding En dan zullen we maar niet hebben over- de gevolgen van de invoering van de Ad…- de rol van Kenniscentra..- of een schakelaar altijd of onder bepaalde omstandigheden ook de vorige of de volgende schakel mag aanbieden (met behoud van verantwoordelijkheden voor de wettelijke schakelaar)…

24. Dus… Meerkeuzevraag: • Dag van het LevenlangLeren 2008 • Dag van het NKS 2008 • Dag van het Beroepsonderwijs 2008