Kryteria gwarancji bezpieczeństwa i jakości żywności pochodzenia zwierzęcego

1. Kryteria gwarancjibezpieczeństwa i jakości żywności pochodzenia zwierzęcego Jan Żmudzki, Jacek Osek Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Al. Partyzantów 57, 24-100 Puławy

2. Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego z dnia 28 stycznia 2002 r. Ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności oraz ustalające procedury w sprawach bezpieczeństwa żywności • Swobodny przepływ żywności i pasz w UE może się dokonywać jedynie po spełnieniu wymagań zapewniających zdrowie ludzi i zwierząt • Standardy bezpieczeństwa żywnościowego dotyczą wszystkich etapów jej produkcji i dystrybucji (od pola do stołu) • Przestrzeganie prawa żywnościowego powinno prowadzić do obniżania, eliminacji lub unikania zagrożeń dla zdrowia • Podstawową metodologią w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i ochrony zdrowia człowieka jest analiza ryzyka

3. Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności • naukowa ocena ryzyka • 9 paneli naukowych • ponad 700 naukowych opinii dotyczących bezpieczeństwa żywności w ciągu 5 lat • roczny budżet ponad 50 mln euro

4. Analiza ryzyka – Risk analysis 1. Szacowanie ryzyka– Risk assessment (naukowy etap analizy ryzyka) identyfikacja zagrożenia – hazard identification charakterystyka zagrożenia – hazardcharacterization ocena narażenia – exposure assessment charakterystyka ryzyka – risk characterization 2. Sterowanie ryzykiem– Risk management 3. Informacja o ryzyku– Risk communication

5. Znaczące elementystrategii bezpieczeństwa żywności HACCP (ang. Hazard Analysis and Critical Control Points) • System analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli wprowadzony w UE od 1996 r. (Dyrektywa Rady 93/43/EWG) w Polsce od 2001 r. (Ustawa o warunkach zdrowotnych żywnościi żywienia z dnia 11 maja 2001 r.) RASFF (ang. Rapid Alert System for Food and Feed) • System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach • Zgłoszenia: alarmowe i informacyjne • Liczba zgłoszeń do systemu: tendencja wzrostowa 2000 r. – 823 2007 r. – 6 840

6. Zapewnienie bezpiecznej żywności • Stała kontrola substancji szkodliwych chemicznychi biologicznych Trudno znaleźć produkt żywnościowy, pozbawiony całkowicie pozostałości chemicznych czy zanieczyszczeń mikrobiologicznych • Ciągłe udoskonalanie metod badania i programów kontroli • Konieczność określania wartości granicznych bezpiecznych dla człowieka

7. Kontrola pozostałości chemicznychRegulacje prawne Zakres i zasady prowadzenia badań pozostałości Dyrektywa Rady 96/23/WE Zakaz stosowania substancji o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i beta-agonistycznym Dyrektywa Rady 96/22/WE Ilość i częstotliwość pobieranych próbek Decyzja Komisji 97/747/WE Procedury pobierania i przechowywania próbek,laboratoria DecyzjaKomisji 98/179/WE Kryteria dla metod analitycznych stosowanych w kontroli pozostałości i interpretacja wyników Decyzja Komisji 2002/657/EWE Urzędowa Kontrola żywności i pasz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/882/WE

8. ROZPORZĄDZENIE MINISTRAROLNICTWA I ROZWOJU WSIz dnia 28 lipca 2006 (Dz.U. Nr 147, poz. 1067) w sprawie sposobu postępowania z substancjami niedozwolonymi, pozostałościami chemicznymi, biologicznymi, produktami leczniczymi i skażeniami promieniotwórczymi u zwierząti w produktach pochodzenia zwierzęcego

9. COMMISSION DECISION of 29 April 2004approving the residues monitoring plans submittedby the Czech Republic, Estonia, Cyprus, Latvia, Lithuania, Hungary, Malta, Poland, Slovenia and Slovakiain accordance with the Council Directive 96/23/EC(2004/449/EC) „Poland forwarded to the Commission, in a document dated 18 November 2003, a plan specifying the national measures to be implemented during 2004 for the detection of certain substances and residues thereof in live animals and animal products; whereas that plan was amended by two documents dated 27 January and 26 February 2004, in accordance with the request of the Commission, bringing it into line with the requirements of Directive 96/23/EC.”

10. KRAJOWY PROGRAM BADAŃ KONTROLNYCH OBECNOŚCI SUBSTANCJI NIEDOZWOLONYCH ORAZ POZOSTAŁOŚCI CHEMICZNYCH, BIOLOGICZNYCHI PRODUKTÓW LECZNICZYCH U ZWIERZĄTI W ŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO2008 Główny Inspektorat WeterynariiMinisterstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Założenia Programu opracowanow Państwowym Instytucie Weterynaryjnym-Państwowym Instytucie Badawczym, Krajowym Laboratorium Referencyjnym,24-100 Puławy Warszawa, Marzec 2008

12. Wykazgrupzwiązkówizwiązkówobjętychprogramembadań

15. 2008 – Plan pobierania próbek c.d.

16. 2008 – Plan pobierania próbek c.d.

17. 2008 – Plan pobierania próbek c.d.

18. Wykaz stosowanych procedur analitycznych(metody przesiewowe/potwierdzające) A1 Stilbeny – ELISA/GC-MS A2 Substancje tyreostatyczne – LC-MS/MS A3 Sterydy – ELISA/GC-MS A4 Laktony kwasu rozorcylowego – ELISA/GC-MS A5 Beta-agoniści – ELISA/LC-MS/MS, GC-MS A6 Chloramfenikol – ELISA/LC-MS/MS, GC-MS A6 Metabolity nitrofuranów – LC-MS/MS A6 Chloropromazyna – HPLC-UV/LC-MS/MS A6 Nitroimidazole i ich metabolity – LC-MS/MS B1 Substancje przeciwbakteryjne metoda 4-płytkowa/HPLC-UV, HPLC-FLD, LC-MS/MS B1 Sulfonamidy HPLC-UV,HPLC-DAD/HPLC-FLD B1 Fluorochinolony HPLC-FLD B1 Tetracykliny HPLC-UV/HPLC-DAD B1 Streptomycyna ELISA/LC-MS/MS B1 Penicyliny HPLC-FLD/LC-MS/MS

19. Wykaz stosowanych procedur analitycznych(metody przesiewowe/potwierdzające) B2a Leki przeciwrobacze (Benzoimidazole) – HPLC-UV/HPLC-FLD, HPLC-DAD B2a Leki przeciwrobacze (Makrocykliczne laktony) – HPLC-FLD B2b Kokcydiostatyki – LC-MS/LC-MS/MS B2c Karbaminiany – HPLC-UV B2c Pyretroidy – GC-ECD B2d Neuroleptyki – HPLC-DAD, HPLC-FLD/LC-MS/MS B2e Niesterydowe leki przeciwzapalne – LC-MS/MS B 2f Kortykosteroidy – LC-MS/MS B2f Akarycydy – GC-NPD B3a Pestycydy chloroorganiczne – GC-ECD B3a Kongenery polichlorowanych bifenyli – GC-ECD B3b Pestycydy fosforoorganiczne – GC-FPD B3c Metale toksyczne – AAS B3d Mikotoksyny – HPLC-FLD B3e Barwniki – HPLC-UV, HPLC-FLD/LC-MS/MS

20. Weterynaryjny programkontroli pozostałości chemicznych

21. Podsumowanie badań kontrolnych pozostałości Wykrywane stężenia pozostałości leków weterynaryjnych czy zanieczyszczeń środowiskowych są niskie, dużo niższe od dopuszczalnych limitów Do niekorzystnych zjawisk należy zaliczyć częściej pojawiające się niż w innych grupach związków wyniki niezgodne z obowiązującymi unormowaniami w zakresie pozostałości: - zieleni malachitowej w rybach, - sulfonamidów w miodzie, - kokcydiostatyków w tkankach drobiu i jajach.

22. Bezpieczeństwo mikrobiologiczne żywności (1) Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2073/2005 z dnia15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1441/2007 z dnia5 grudnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie (WE)nr 2073/2005 w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych

23. Bezpieczeństwo mikrobiologiczne żywności (2) Dyrektywa 2003/99/WE Parlamentu Europejskiegoi Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, zmieniająca decyzję Rady 90/424/EWG i uchylająca dyrektywę Rady 92/117/EWG

24. Kategorie żywności badanej w PIWet-PIBw latach 2004-2007

25. Wyniki badań mikrobiologicznych żywności badanejw PIWet-PIB w Puławach w latach 2004-2007

26. Podsumowanie • Prowadzone corocznie badania pozostałości chemicznychw żywności oraz kontroli mikrobiologicznej pozwalają ocenić ją jako bezpieczną dla konsumenta • Opracowany weterynaryjny krajowy program kontroli żywności pochodzenia zwierzęcego jest na bieżąco dostosowywany do wymagań Komisji Europejskieji gwarantuje Polsce pełny dostęp do światowych rynków żywności • Istotną rolę w zapewnieniu jakości zdrowotnej produktów pochodzenia zwierzęcego i ochronie zdrowia publicznego pełni Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach reprezentujący nauki rolnicze