1 / 36

Mühazirə 3 Şəkərli Diabetin müalicə prinsipləri

Mühazirə 3 Şəkərli Diabetin müalicə prinsipləri. Ə.Z.İBRAHİMOV. Şəkərli Diabetin müalicə məqsədləri. Karbohidrat mübadiləsinin tam kompensasiyası Arterial təziqin normada saxlanılması(130/8 0 mm Hg)

kaspar
Download Presentation

Mühazirə 3 Şəkərli Diabetin müalicə prinsipləri

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Mühazirə 3 Şəkərli Diabetin müalicə prinsipləri Ə.Z.İBRAHİMOV

  2. Şəkərli Diabetin müalicə məqsədləri • Karbohidrat mübadiləsinin tam kompensasiyası • Arterial təziqin normada saxlanılması(130/80 mm Hg) • Lipid mübadiləsinin normallaşdırılması(aşağı sıxlıqlı lipoproteidlər<100mq/dL, yüksək sıxlıqlı lipoproteidlər>50mq/dL, triqliseridlər <150 mq/dL)

  3. Şəkərli Diabetin kompensasiya kriteriyaları Aclıq qlikemiyası Postprandial qlikemiya НВА 1 с (%) ( (mmol/l) (mmol/l) < < 5,5 < 7,5 6,5 European Diabetes Policy Group, 1998-1999

  4. HbA1C qlikemiyanın səviyyəsini əks etdirir • HbA1C – 2-3 ay ərzində qlikemiyanın orta göstəricisidir • HbA1C –eritrositdaxili zülalın qlikozilləşmiş formasıdır • HbA1C <6,5% - müalicənin məqsədidir 1. Pickup JC. In: Pickup JC, Williams G, eds. Textbook of Diabetes. 3rd ed. Boston, Mass: Blackwell Science; 2003. 2. Clark N. In: Leahy JL, Cefalu WT, eds. Insulin Therapy. New York, NY: Marcel Dekker, Inc.; 2002. 3. Cefalu WT. In: Leahy JL, Cefalu WT, eds. Insulin Therapy. New York, NY: Marcel Dekker, Inc.; 2002.

  5. Test Test Test Qlikemiya HbA1c Aclıq qan şəkəri 00.00 04.00 08.00 12.00 16.00 20.00 24.00 1. Turner H et al. Oxford Handbook of Endocrinology and Diabetes. Oxford University Press, 2002. Qan şəkərinin sutkalıq dəyişməsi və qlikohemoqlobinin səviyyəsi (HbA1c )

  6. Şəkərli Diabetdə hiperqlikemiyanın Bazal və Prandial Komponentləri Uncontrolled diabetes HbA1c 8% Basal hyperglycaemia contributes HbA1c ~2% Prandial hyperglycaemia contributes HbA1c ~1% 300 200 Plasma glucose (mg/dL) 100 Normal HbA1c 5% 0 0600 1200 1800 2400 0600 Time of day (h) Riddle MC. Diabetes Care. 1990;13:676-686.

  7. HbA1C və mikroangiopatiyaların nisbi ehtimalı (DCCT) 20 Retinopatiya 15 Nefropatiya 13 Neyropatiya 11 Mikroalbuminuriya 9 Nisbi ehtimal 7 5 3 1 6 7 8 9 10 11 12 A1C (%) DCCT, Diabetes Control and Complications Trial. 1. Adapted from Skyler JS. Endocrinol Metab Clin North Am. 1996;25:243-254. 2. DCCT. N Engl J Med. 1993;329:977-986. 3. DCCT. Diabetes. 1995;44:968-983.

  8. Tip 1 Şəkərli Diabetin müalicə prinsipləri • Qeyri medikamentoz müalicə -Pəhriz(qidalanma xüsusiyyətləri) -Fiziki aktivlik(müalicəvi idman) -xəstələrin təlimatlandırılması və “özünə nəzarət” in təşkil olunması • Farmakoloji preparatlar -İnsulin terapiyası -İnqalyasion insulin terapiyası (Ekzübera) -insulin pompası

  9. Qısa təsirə malik (Humulin R, İnsuman R, Aktrapid) Sutkada 2-4 dəfə inyeksiya d/a, ə/d, v/d Sintetik və yarımsintetik Ultra qısa təsirə malik (Humaloq,Apidra,Novorapid) Uzun təsirə malik (Humulin NPH, İnsuman Basal, İnsulatard), Sutkada 1-3 dəfə inyeksiya Prolonqator- Hagedorn-un Neytral protamini d/a Analoqlar-Lantus(Qlarjin) Levemir(Detemir) İnsulin

  10. Insulinin sutkalıq dozasının hesablanması • “Qlikemik” üsul 150 mq%-dan sonra hər 5 mq% qlikemiyaya 1 TV insulin hesablanılır. Məsələn – Qanda şəkər 280 mq%. 280 mq% – 150 mq% = 130 mq % 130 mq%/5 mq%=26 TV insulin

  11. Insulinin sutkalıq dozasının hesablanması • “Qlukozurik” üsul Sutkalıq sidiyin miqdarı – 3000 ml. Sidikdə şəkərin miqdarı – 4%. 100 ml – 4 qr 3000 ml – x qr X = 3000 x 4 / 100 =120 qr şəkər sidiklə sutka ərzində ifraz olunur. Hər 4 qramma 1 TV insulin hesab olunur. 120/4=30 TV insulin

  12. Insulinin sutkalıq dozasının hesablanması • Hər kq çəkiyə 0.5 TV insulin hesablanılır. Xəstənin çəkisi 70 kq. 70 x 0.5 = 35 TV insulin sutkalıq dozası. Kəskin dekompensasiya dövrü 0.7 – 1.0 TV/kq Ketoasidoz olduqda – 1.5 – 2.0 TV/kq

  13. Bazis-bolüs insulinoterapiya sxemi • Sutkalıq dozanın 50% lonq insulin. • 2 \ 2 \1 nisbətində rapid insulin. • Məsələn – sutkalıq doza 60 TV. • Lonq insulin – 30 TV. • Rapid insulin - 12+ 12 + 6 TV

  14. İnsulin terapiya sxemləri • Səhər və axşam lonq + rapid insulinlər • Səhər, günorta, axşam lonq+rapid • Səhər, günorta, axşam - rapid insulin, səhər və gecə yatmazdan əvvəl – long insulin. • Səhər, günorta, axşam - rapid insulin, gecə yatmazdan əvvəl – long insulin.

  15. Lispro/Aspart NPH Glargine Insulin Effect meal meal meal bedtime NPH=neutral protamine Hagedorn.

  16. İnsulinoterapiya Əsas nailiyətlər son 20 ildə əldə olunub: 1. Qlikemiyaya özünənəzarətin praktikaya geniş daxil olması 2. Diabetin “idarəolunmasında” xəstənin fəallığı 3. İnsulin analoqlarının klinik praktikaya daxil olunması( bazis-bolyus sxeminin geniş tədbiqi)

  17. Tip 2 Şəkərli Diabetin müalicə prinsipləri • Qeyri medikamentoz müalicə -Pəhriz (qidalanma xüsusiyyətləri) -Fiziki aktivlik (müalicəvi idman) -xəstələrin təlimatlandırılması və “özünə nəzarət” in təşkil olunması • Farmakoloji müalicə -Peroral şəkərazaldıcı preparatlar(PŞP) - İnkretin hormonları -Pramlintid terapiyası -İnsulin terapiyası -İnqalyasion insulin terapiyası (Ekzübera) -İnsulin pompası

  18. Sulfanil sidik cövhəri preparatları: -qlibenklamid, qlipizid, qlimepirid, qliklazid Biquanid -metformin Alfa-qlukozidazanın inhibitorları -akarboza(Qlukobay),miqlitol Qlinidlər nateqlinid, repaqlinid Qlitazonlar -pioglitazon,roziqlitazon Qliptinlər (DPP-4 fermentin inhibitorları) -sitaqliptin, vildaqliptin Peroral şəkərazaldıcı preparatlar(PŞP)

  19. PŞP təsir etdikləri organlar ↑ insulin sekresiyası Metformin və glitazonlar ↓qlukozanın produksiyası Alfa-glukozidazanın inhibitorları ↓karbohidratların həzmi - insulinə periferik həssaslıq DeFronzo. AnnIntern Med 1999;131:281-303 Sulfanilsidikcövhəri preparatları və qlinidlər Metformin və qlitazonlar

  20. Tip 2 ŞD müalicəsinin optimallaşdırılması : • Metformin + qlitazon ( С– peptid> 3,0 pg/ml) • Sulfonilsidikcövhəri + metformin + qlitazon ( С-peptid 2,1-2,9 pg/ml ) • Lonqinsulin axşam + SP/MЕТ/QLİT (С- peptid 1,1-2,0 pq/ml ) • Lonqinsulin ( axşam ) + Requlyarinsulin (səhər – günorta – axşam) ( С– peptid < 1,0 pq/ml) А.З.Ибрагимов.2-ой Российский Диабетологический конгресс.Москва, 2002.

  21. İnkretin hormonları • Glukozadan-asılı insulinotropik polipeptid • Glukaqonabənzər peptid 1 (GLP-1) • Inkretinlər bağirsağın selikli qişasında yerləşən L-hüceyrələri tərəfindən sekresiya olunur • Beta-hüceyrələrində yerləşən GLP-1 reseptorları vasitəsi ilə insulinotropik təsir göstərirlər • Gida qəbulundan 10 dəq sonra təsir etməyə başlayırlar və insulinlə amilinin sekresiyasını artırırlar, glukaqonun sekresiyasını azaldırlar • GLP-1 dipeptidil peptidaza-4 fermenti tərəfindən tez bir zamanda(2 dəqiqə ərzində) parçalanır

  22. İnkretin hormonları • GLP-1 analoqları (ekzenatid-BYETTA, liraglutid) • DPP-4 fermentinə davamlıdır • PŞP ilə müalicə olunan xəstələrdə terapiyaya əlavə olunur

  23. İnkretin hormonlarını parçalayan fermentinə təsir • DPP-4 inhibitorları - sitagliptin (Januvia), vildagliptin (Galvus)

  24. Pramlintid terapiyası • Amilin beta-hüceyrələrdə insulinlə bərabər sekresiya olunur • Amilin və insulin b-hüceyrələrin granulalarında toplanır və qida qəbulundan sonra qana atılır • Amilinin sekresiyası T1ŞD azalır, T2ŞD isə pozulur • ŞD müalicəsində sintetik insan amilini pramlintid asetat (SYMLİN) tədbiq olunur

  25. Pramlintid terapiyası • Pramlintid gidanın mədədən bağırsağa keçməsini ləngidir • Pramlintid glukaqonun sekresiyasını azaldır, endogen glukozanın qara ciyərdən qana keçməsini azaldır • Pramlintid iştahı azaldir (MSS-təsiri)

  26. Tip 2 ŞD insulin terapiyaya keçdikdə səhər aclıq qlikemiyasına əsaslanan dərəcələr: • “Yumşaq” tip 2 diabet – APQ (aclıq plazma qlyukozası) 126 mq% qədər - insulinoterapiya nadir hallarda tətbiq olunur • “Mötədil” tip 2 diabet – APQ 126 – 200 mq% - bazal insulin PŞP əlavə olunur (0.3-0.4 v/kq/sut və ya 10 V yatmazdan əvvəl) • “Sərt” tip 2 diabet – APQ 200 – 250 mq% (bazis-bolyus sxemindən istifadə etməli – 0.5-1.2-1.5 v/kq/sut-mikst insulin) • “Çox sərt” tip 2 diabet-APQ 250-300 mq% (postprandial qlikemiya 5 saatdan sonra bazal səviyyəyə qayıtmır-mütləq insulin çatışmazlığı-ketoz olmur- tip 1 diabetdəki taktika tətbiq olunmalı)

  27. Tip 2 ŞD müvəqqəti insulin terapiyası • Başlanğıcda - “sərt” tip 2 diabetdə qlikemiyanın bərpası məqsədi ilə • Qlyukoza toksikliyinin müalicəsi • Dekompensasiyanın müalicəsi (stress, yanaşı xəstəliklər, travmalar, cərrahi əməliyyatlar və s.)

  28. Ahıl xəstələrdə insulin terapiyası proqramı • Pəhriz və PŞP tətbiqi nəticə vermədikdə • Terapiyanın məqsədi – xəstəliyin simptomlarının yumşaldılması,hipoqlikemiyanın və hiperosmolyar vəziyyətin qarşısının alınması • İnsulin terapiyası mümkün qədər sadə sxemlə aparılmalı(autoinyeksiyaların özünənəzarətin çətinliyi, səhflərin mümkünlüyü-lonq və ya mikst insulinlərdən istifadə)

  29. Tip 2 ŞD insulin terapiyası növləri • Lantus gündə 1 dəfə • İnsulin NPH gecə yatmazdan əvvəl • Mikst insulin səhər və axşam yeməkdən əvvəl • PŞP müalicə davam olunmalıdır

  30. NPH Glargine Tip 2 ŞD uzun təsirli insulinin gecə 1 dəfə təyini Endogenous insulin Insulin Effect Bedtime NPH=neutral protamine Hagedorn.

  31. ŞD kompensasiyasında mövcud problemlər Səhər saatlarında normoqlikemiyaya nail olmaq arzusu və axşam yatmazdan əvvəlki NPH insulinin dozasının artırılması gecə hipoglikemiyaların ehtimalını artırır

  32. Gecə NPH insulinin dozasının artırılması hipoqlikemiyaların ehtimalını artırır “HİPO” zonası NPH insulin 12 - 14 TV 10 - 12 TV 8 - 10 TV 23.00 3.00 5.00 7.00 Saat

  33. Ultralente NPH LANTUS Müxtəlif insulinlərin təsir profili 4 - 3 - 2 - 1 - 0 - Qlukozanın utilizasiya sürəti Mq/kq х dəqiqə 0 8 16 24 saat

  34. 1. Əvvəllər insulin almayan xəstələr Müalicəni başlamaq Lantus 10 v/sut yatmazdan əvvəl və həftədə 1 dəfə dozanı titrləşdirmək Özünənəzarət(ağır hipoglikemiya halları olmadan və ya  4.0 mmol/l (72 mq%) 2 günün orta rəqəminə əsasən) APQ İnsulinin dozasının artırılması (V/həftə) 2 5.6–6.7 mmol/l (100-120 mq%) 6.7–7.8 mmol/l (120-140 mq% ) 4 7.8–10.0 mmol/l (140-180 mq% ) 6 10.0 mmol/l (180mq%) 8 Müalicənin məqsədi: APQ5.5 mmol/l ( 100 mq%) 2.NPH dən Lantusa keçəndə а) NPH 1 dəfə/gündə – Lantusun başlanğıc dozası = NPH insulinin 100% б) NPH 2 dəfə/gündə və ya daha çox – Lantusun başlanğıc dozası NPHın dozasından 20-30% az olmalıdır Titrasiya alqoritmi

  35. İnsulinoterapiyaya başlamaq üçün vacib şərtlər? • İnsulinlə müalicəyə başlamağa hazır olan, təlim keçmiş və düzgün motivasiyalı xəstə • Özünənəzarətin mümkünlüyü • Autoinyeksiya texnikasına yiyələnmə, dozaların düzgün dəyişilməsi, hipoqlikemiya zamanı ilk yardım, ketoasidoz simptomları olduqda düzgün ilk tədbirlər • Həkimlə istənilən vaxt əlaqə mümkünlüyü (telefon,E-mail, Fax, ).

More Related