Gelişimsel Rehberlik

1. Gelişimsel Rehberlik Gelişimsel rehberlik  diğer yaklaşımlara göre daha kapsamlı bir rehberlik yaklaşımıdır. Gelişimsel rehberlik anlayışı, bireyi bir bütün olarak ele alarak, normal gelişim sürecinde bireyin zihinsel, duygusal, sosyal-psikolojik, fiziksel olan bütün yönleri ile kapasitesine en uygun bir gelişim düzeyi gösterebilmesi üzerinde odaklaşır.

2. Gelişimsel Rehberlik Yaklaşımı: Bu yaklaşım, öğrencilerin içindebulundukları yaş ve gelişim dönemlerinin bir gereği olarak yerine getirmeleri gereken gelişimsel görevlerin olduğu gerçeğinden hareketle, rehberlik hizmetleri yoluyla çocuklara bu gelişimsel görevlerini yerine getirmeleri için sistemli ve programlı bir şekilde yardım etmeyi öngörür.

3. Gelişimsel Rehberliğin İlkeleri Öğrencilere verilecek rehberlik hizmetlerinin programlanmasında ve sunulmasında “olmaz ise olmaz” anlamında bir takım ilkeler vardır. Gelişimsel rehberlik uygulamalarında da asla vazgeçilemeyecek belli ilkeler bulunmaktadır.

4. Gelişimsel Rehberliğin Dayandığı Temel İlkeler • Rehberlik ve psikolojik danışmaya bütün çocukların gereksinimi vardır. • Gelişimsel rehberlik ve psikolojik danışma, çocuğun öğrenmesi üzerinde odaklaşır. • Gelişimsel rehberlik programlarında öğretmenlerle danışmanların ortaklaşa işlevleri vardır.

5. Planlı ve düzenli bir rehberlik programı, gelişimsel rehberliğin hayati derecede önemli bir parçasını oluşturur. • Gelişimsel rehberlik, çocuğun kendini anlamasına, kendini kabul etmesine ve kendini geliştirmesine önem verir. • Gelişimsel psikolojik danışma ve rehberlik, cesaretlendirme sürecine önem verir.

6. Gelişimsel rehberlikte belli bir noktaya ulaşmaktan çok, gelişimin gidişatına önem verilir. • Ekip yaklaşımına dayalı bir gelişimsel rehberlikte, profesyonel uzmanlık hizmetlerine gerek duyulur. • Gelişimsel rehberlik, çocukların özel gereksinimlerinin erkenden tanınmasını gerekli kılar.

7. Gelişimsel rehberlikte psikolojiden yararlanmak esastır. • Gelişimsel rehberliğin esasını; çocuk psikolojisi ile  çocuk gelişimi ve öğrenme kuramları oluşturur. • Gelişimsel rehberliğin esnek olduğu kadar ardışık bir özelliği de vardır.

8. Gelişimsel Rehberliğin Tarihte Değişimi • Rehberlik hizmetlerinden beklenen işlev; önce meslek seçme ve işe yerleştirme (1900–1920), • Okula uyum ve eğitsel başarı (1930–1950) , • 20.Yy’ ın ikinci yarısında ise; bireyin topyekûn gelişimi ve yaşama uyumu (1960’ lar dan beri) konularında yardım hizmetleri olarak değişmiştir.

9. Gelişimsel rehberlik anlayışı, normal bireylerin kapasitelerini tam olarak kullanabilmeleri, kendilerinden beklenen gelişimsel görevlerini yerine getirebilmeleri için optimum koşulları sağlamayı hedeflemektedir.

10. Ülkemizde bugüne kadar Milli Eğitim Bakanlığı rehberlik hizmetlerini, “yöneltme” ile sınırlandıran bir anlayışa sahipti. Okullarımızda rehberlik hizmetleri “kriz odaklı” bir anlayışla algılanmıştır. Bir başka deyişle PDR hizmetleri sadece problemli, okulda sorun yaratan, uyumsuz ve başarısız çocukların gönderildiği bir servis olarak tanınmıştır.

11. GELENEKSEL- GELİŞİMSEL REHBERLİK ARASINDAKİ FARKLAR

13. Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetlerine İlişkin Görevleri • Hizmetlerin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için, hizmetin gerektirdiği fiziksel şartları ve uygun çalışma ortamını hazırlar, kullanılacak araç ve gereçlerin sağlanmasında sorumludur. sağlar. • Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi ve Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri Yürütme Kurulu’nun oluşumunu sağlar, Kurul’a başkanlık eder.

14. Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetlerine İlişkin Görevleri • Rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili yıllık program ve yürütme planının, Eğitim Bakanlığı’nın ilgili birimlerince gönderilen çerçeve programı ve Rehberlik Kurulu’nun tavsiye kararlarını da dikkate alarak, hazırlanmasını ve uygulanmasını sağlar.

15. Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetlerine İlişkin Görevleri • Okulun rehberlik programının verimli ve düzenli bir şekilde yürütülebilmesi için, Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi elemanları, öğrenciler, veliler, sınıf öğretmenleri, branş öğretmenleri ve diğer yöneticiler arasında işbirliğini sağlar.

16. Müdür Muavinlerinin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetlerine ilişkin Görevleri • Sorumlu olduğu sınıftaki öğrencilere ilişkin sorunları ve bu öğrencilerle ilgili gerekli bilgi ve belgeleri Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisine iletmek. • Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Kurulu toplantısına katılmak. • Okul müdürünün vereceği Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleriyle ilgili diğer görevleri yapmak

17. Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri Yürütme Kurulu’nun Görevleri • Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri Yürütme Kurulu, bu Tüzüğün öngördüğü hizmetlerin okul bazında gerçekleştirilmesi, yıllık plan ve programların hazırlanması; uygulamaya yönelik tedbir ve önlemlerin alınması, Okula ilişkin rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinin etkin bir şekilde yürütülmesi konularını görüşerek karara bağlar.

18. Koordinatör Rehber ve Psikolojik Danışmanın Görevleri: • Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi, okul yönetimi ve Bakanlık arasındaki koordinasyonu sağlamak; • Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi’nin hazırladığı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri programını Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışmalık Hizmetleri Yürütme Kuruluna sunmak;

19. Koordinatör Rehber ve Psikolojik Danışmanın Görevleri: • Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi’nin rehberlik programını ve çalışma raporlarını hazırlamak ve birer örneğini, Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri Yürütme Kurulu’na sunmak;

20. Koordinatör Rehber ve Psikolojik Danışmanın Görevleri: • Ders yılı içerisinde kullanılacak araç-gereç, ölçme aracı ve diğer ihtiyaçları Rehber ve Psikolojik Danışmanla birlikte belirlemek, bunların temini ve gerekli önlemlerin Bakanlıkça alınması için okul müdürüne iletmek; • Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri etkinliklerine servis elemanı olarak fiilen katılmak.

21. Rehber ve Psikolojik Danışmanın Görevleri: • Bakanlığın gönderdiği Yıllık Rehberlik Çerçeve Programını sınıf düzeylerine, okulun türüne ve okulun ihtiyaçlarına göre hazırlayarak Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri Yürütme Kurulu’na sunmak.

22. 1.Rehberlik Eğitim Programına İlişkin Görevleri: • Rehberlik eğitim programının ilgili kısımlarının uygulanmasında okul müdürünün yönetiminde sınıf öğretmeni ile işbirliği içinde çalışmak. • Okulun tür, derece, özellik ve ihtiyaçlarına göre Akademik, Kariyer ve Kişisel/Sosyal gelişim alanlarındaki etkinlikleri planlamak, programlandırarak uygulamak ve/veya uygulamasına rehberlik etmek.

23. 1.Rehberlik Eğitim Programına İlişkin Görevleri: c) “Rehberlik Eğitim Programının” içerdiği etkinliklerden, uygulanması Rehberlik ve Psikolojik Danışma alanında özel bilgi ve beceri gerektirenleri uygulamak.

24. 2. Bireysel Planlamaya İlişkin Görevleri: c) Öğrencilerin gidebileceği üst öğretim kurumları, çalışabileceği iş ve meslekler hakkında bilgi toplamak ve bu bilgileri öğrencilere duyurmak. d) İş ve meslekleri tanıtıcı programlar hazırlamak, olanaklar ölçüsünde ilgili okullara ve işyerlerine öğrencilerle birlikte inceleme geziler düzenlemek.

25. 3)Büyük grup danışmanlığı / sınıf rehberliği: Öğrencilerin akademik, kariyer kişisel ve sosyal gelişimlerini desteklemek amacıyla, planlı – gelişimsel bir program dahilinde düzenlediği ve yürüttüğü grup etkinlikleridir.

26. 4)Akran-kolaylaştırıcılığı / Akran danışmanlığı: Beceri, yoğun eğitim, çalışma ve pratik gerektiren bir iş olduğu için öğrencilerin birbirine nasıl danışmanlık yapacaklarını öğrenmeleri zordur. Ancak, iletişim becerileri ve akran danışmanlığı eğitimini alan birçok öğrenci, akranları için kolaylaştırıcı yardımlar sunmayı öğrenirler.

27. 5) Konsültasyon: Psikolojik danışmanlar, kendi eğitim alanlarına giren, gelişim kuramları, insan davranışları ve iletişim becerileri gibi alanlardaki bilgilerini aktararak ilgili kişilere yeni beceriler kazandırabilmektedir. 6)Koordinasyon: Psikolojik danışmanın, okul psikolojik danışma ve rehberlik programını organize etme, yönetme ve değerlendirme sürecinde liderlik etmesidir.

28. Günümüzde, psikolojik danışmanların okul içerisindeki konumlarını daha da güçlendirecek yeni roller: a)Liderlik:Okul danışmanı, öğrenciler- öğretmenler-yöneticiler- ebeveynler ve toplumun diğer üyeleriyle çalışan eğitim topluluğu içerisinde bir liderdir.

29. b)Destekçilik:Noksanların iyileştirilmesi ve engellerin ortadan kaldırılması okul danışmanlığında önemli bir rol oynasa da, gelişimsel destekleyicilik, öğrencilerin becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak ve okul çevresinin beceri kapasitesini arttırmak için uygulanan yeni bir bakış açısıdır.

30. c)İşbirlikçilik:Okul psikolojik danışmanları için üç işbirliği alanı vardır; 1)Okul içerisindeki personelle, 2)Toplumsal kurum ya da birimlerle, 3)Ailelerle yapılan işbirlikleridir. d)Danışmanlık / Koordinatörlük:Koordinasyon, danışanların karşı karşıya geldikleri güçlükleri çözmek ya da önlemek için kaynaklara odaklanmayı ve kaynakların yönetimini içermektedir. .

31. e)Veri kullanıcılığı:Okul danışmanları, öğrenmenin önündeki engelleri belirlemek, farklılıkları tanımlamak, okulun kapsamlı gelişimsel rehberlik ve psikolojik danışma programının amaçlarını belirlemek amacıyla öğrenci gereksinimlerini belirlemekte ve yorumlamaktadır.

32. Uygun olan danışmanlık etkinlikleri • Bireysel öğrenci akademik programlarını hazırlamak. • Bilişsel testler, tutum ve başarı testlerini yorumlamak. • Okula geç gelmeyi ya da devamsızlığı alışkanlık haline getiren öğrencilere danışmanlık yapmak. • Disiplin sorunu olan öğrencilere danışmanlık yapmak. • Giyim kurallarına uymayan öğrencilere danışmanlık yapmak. • Rehberlik müfredatı vermeleri için öğretmenlerle işbirliği yapmak.

33. Sınıf not ortalamalarının başarıyla olan ilişkisini analiz etmek. • Öğrenci kayıtlarını yorumlamak. • Çalışma salonlarının daha iyi yönetilmesi için öğretmenlere önerilerde bulunmak. • Öğrenci kayıtlarıyla ilgili yönetmeliklere uygun olarak tutulduğunu kontrol etmek. • Öğrenci sorunları ve gereksinimlerinin belirlenmesi ve çözümünde okul yönetimine yardım etmek.

34. Uygun olmayan danışmanlık etkinlikleri • Yeni öğrencilere kaydetmek ve programlarını hazırlamak. • Bilişsel testler, tutum ve başarı testlerini uygulamak. • Okula geç kalan ya da devam etmeyen öğrenciler için izin kağıtlarını imzalamak.

35. Disiplin işlerini yapmak. • Giyim kurallarına uymayan öğrencileri evlerine göndermek. • Öğretmeni olmayan sınıflarda öğretim yapmak.

36. Sınıf not ortalamalarını hesaplamak. • Öğrenci kayıtlarını tutmak. • Çalışma salonlarını denetlemek. • Sekreterliğe ait kayıtları saklamak. • Yönetimin görevlerine yardımcı olmak.

37. Sınıf Öğretmeninin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetlerine İlişkin Görevleri 1) Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma servisinin hazırladığı yıllık çalışma programı doğrultusunda faaliyetlerini yürütmek.2) Ders çizelgesinde ‘sınıf saati’ için ayrılan sürede, sınıfa girmek ve Sınıf rehberlik çalışmaları kapsamında, akademik ve kariyer gelişimi etkinliklerini rehber ve psikolojik danışman ile işbirliği içerisinde yürütmek.

38. 3) Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi ile işbirliği yaparak seçmeli ders, bölüm/program, okul, iş ve meslek seçimlerinde öğrencilere yardım etmek.4) Öğrencinin kendisini tanımasına yardım etmek, gerekli bilgileri toplamak için anket, envanter gibi ölçme araçlarını uygulamak. Kendisinin yapabileceği değerlendirmeleri yapmak ve sonuçları okul rehberlik ve psikolojik danışma servisine iletmek.

39. 5) Öğretim yılı sonunda yaptığı her türlü rehberlik faaliyetlerini, aksaklıkları, sağlanması gereken olanakları ve önerileri kapsayan görüşünü Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisine vermektedir.

40. GELİŞİM DÖNEMLERİ VE GELİŞİM GÖREVLERİ Her bir gelişim döneminde bireylerden yerine getirmeleri beklenen belli gelişimsel özellikler bulunmaktadır. Gelişimsel görevler olarak tanımlanan bu kazanımlar, hem bireyin kendisinde, hem de çevrenin bireyden beklentilerini yansıtmaktadır.

41. Gelişim dönemlerine özgü gelişim görevleri, özelikle Havighurst’un çalışmalarına dayanmaktadır.

42. Yaşam Dönemleri ve Gelişim Görevleri: 1-Bebeklik ve İlk Çocukluk 0-6 Yaş Arası 2-Orta Çocukluk 6-12 Yaş Arası 3-Ergenlik 12-18 Yaş Arası 4-Genç Yetişkinlik 18-30 Yaş Arası 5-Yetişkinlik 30 + Yaşlar 6-Yaşlılık

43. Okul öncesinde gelişimsel rehberlik hizmeti Okul öncesi dönem, gelişimin en hızlı olduğu, kişiliğin temellerinin atıldığı ve çocuğun yakın çevresinde etkilendiği, her türlü öğrenmeye açık olduğu kritik bir dönemdir. Bu dönem çocuğun gelecekte göstereceği tüm özeliklerin kazanılmasında önemli olan bir evredir.

44. a- Okul Öncesi Dönemde Kişisel Rehberlik Okul öncesi eğitim kademesinde kişisel rehberlik çalışmaları, çocukların kendini tanıma, kabul etme, özgüven geliştirme, olumlu benlik kavramı oluşturma ve sosyalleşmelerini destekleyici olmalıdır.

45. b- Okul Öncesi Dönemde Eğitsel Rehberlik Okul öncesi eğitim kademesinde eğitsel rehberlik alanında, okula uyumu, okulu sevmesi, öğrenmeye yönelik motivasyon, temel beceri kazanmasını desteklenmesidir.

46. c- Okul Öncesi Dönemde Mesleki Rehberlik Okul öncesi eğitim kademesinde mesleki rehberlik alanında, meslekler ile yönelik tutumlar geliştirmesi, genel olarak meslek grupları ve işlevleri hakkında farklılıklar kazanmaları sağlanmalıdır.

47. Ortaöğretim kademesinde rehberlik hizmeti Orta öğretim düzeyindeki öğrenciler, geleceklerini planlamaya çalışmakta ve bunun için becerileri, güçlü yanları ve yetenekleri değerlendirilmektedir. Okul psikolojik danışmanlarının, öğrencileri destekleyerek, cesaretlendirerek ve mesleki danışmanlık hizmeti sağlayarak, geleceğe yönelik karar alma sürecinde onlara yardımcı olmaları gerekmektedir.

48. Ortaöğretim kademesindeki öğrencilerin kişisel/sosyal, eğitsel ve mesleki alanlarındaki gelişimsel gereksinimleri aşağıda sıralanmıştır. • Kendilik bilgisine sahip olma • Değişen koşullara uyum sağlama • Amaçlarına ulaşmak için mesleki ve eğitsel planlar yapma • Problem çözme ve karar alma becerilerini geliştirme • Kararların sonuçlarıyla baş etme • Sosyal, duygusal ve bilişsel beceriler geliştirme

49. a- Ortaöğretimde Kişisel Rehberlik Kişisel ve sosyal rehberlik alanında, ergenin kişilik bütünlüğünü kazanması, yetişkinler dünyasına hazırlanması, yaşam felsefesini oluşturması, kendine güvenen, sosyal ilişkilerde başarılı bir genç olarak yaşadığı ortam değişikliklere aktif uyum sağlaması amaçlanır.

50. b- Ortaöğretimde Eğitsel Rehberlik Ergenin kendini tanıması, çevrede kendine açık eğitim olanaklarını öğrenmesi, gizilgüçlerini geliştirilmesi için uygun ortam ve fırsatlar sağlanması amaçlanır.