Monitoring „Miejskiego Programu Przeciwdzia ł ania Przemocy w Rodzinie”

1. Monitoring „Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie” Podsumowanie 2009 roku

2. Cele monitoringu • Charakterystyka prowadzonych działań • Określenie zasięgu prowadzonych działań • Określenie dotarcia do grup wymagających szczególnej interwencji • Charakterystyka mocnych i słabych stron programu

3. Zakres monitoringu • Działania informacyjne • Działania profilaktyczne i edukacyjne • Działania na rzecz ofiar przemocy w rodzinie • Działania wobec sprawców przemocy w rodzinie • Działania dotyczące zwiększania wiedzy i umiejętności pracowników organizacji

4. Charakterystyka organizacji uczestniczących w programie

5. Organizacje uczestniczące w programie • 128 organizacji • 102 jednostki samorządu terytorialnego • 24 organizacji pozarządowych • 2 instytucje administracji rządowej

6. straż miejska, zespół żłobków, warszawskie centrum pomocy rodzinie, izba wytrzeźwień.

7. Zdecydowana większość organizacji (88) uczestniczących w programie prowadzi działalność wyłącznie na terenie dzielnic Warszawy.

8. Pracownicy • Warszawski system przeciwdziałania przemocy w rodzinie posiada stabilne zaplecze instytucjonalne. • w IV kwartale 2009 roku w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie zaangażowanych było od 2260 osób • największa liczba pracowników pracuje w ośrodkach pomocy społecznej i w poradniach psychologiczno-pedagogicznych

10. Pracownicy • W przeciwdziałanie przemocy w rodzinie zaangażowanabyło 60% pracownikówbadanych organizacji • domy samotnych matek (niemal wszyscy pracownicy zajmują się przemocą domową), • punkty informacyjno-konsultacyjne. (85%-94% pracowników) • ośrodki interwencji kryzysowej (67% - 100% pracowników)

12. Specyficzną cechą „Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie” jest niewielki udział organizacji zajmujących się wyłącznie problemem przemocy Jedynie 3 spośród 128 badanych organizacji przez cały okres monitoringu specjalizuje się wyłącznie w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie W 2009 roku prowadzenie działań dotyczących wyłącznie w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie deklarowało od 5 do 9 organizacji (IV kwartał 2009) Fundacja Centrum Praw Kobiet Fundacja Dzieci Niczyje Fundacja IKA Instytut Psychologii Zdrowia PTP Pomoc Kobietom i Dzieciom Poradnia Psychoterapii Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Punkt Informacyjno-Konsultacyjny ds. Przemocy w Rodzinie Dzielnicy Targówek Stowarzyszenie Na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia Stowarzyszenie Pomocy Bezdomnym - Ośrodek Dom

13. Najważniejsze obszary działania • Działania na rzecz ofiar przemocy • Informacja i edukacja • Programy profilaktyczne

14. Wszechstronność działań prowadzonych przez badane organizacje • Znaczna część organizacji realizujezadania związane z: • upowszechnianiem informacji o problemie, • prowadzi programy profilaktyczne, • zajmuje się ofiarami i sprawcami przemocy domowej • szkoleniem własnych pracowników

16. Miejski Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie skoncentrowany jest na działaniach wobec ofiar przemocy domowej W miarę upływu czasu działania na rzecz ofiar przemocy uznawane są za priorytet przez kolejne organizacje. Efektem stopniowego przesuwania priorytetów jest spadek zainteresowania działaniami profilaktycznymi

17. Działania na rzecz ofiar przemocy domowej są znacznie częściej priorytetem dla organizacji pozarządowych Instytucje samorządowe znacząco częściej wskazują jako priorytet prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych

18. Rozproszenie priorytetów • ośrodki interwencji kryzysowej i pogotowia opiekuńcze – blisko 100% działania na rzecz ofiar przemocy • ośrodki pomocy społecznej - 61% działania na rzecz ofiar przemocy domowej, 17% działania profilaktyczne, 11% informacjawydziały spraw społecznych - 50% informacja, 22% programy profilaktyczne, 22% na działania wobec ofiar przemocy • poradnie psychologiczno-pedagogiczne – 38% programy profilaktyczne, 27% informacja, 14% działania na rzecz ofiar przemocy, 19% szkolenie własnych pracowników IV Kwartał 2009 Rozproszenie priorytetów i niespójność najważniejszych obszarów działania – ryzyko osłabienia skuteczności i nieefektywne wykorzystanie posiadanych zasobów

19. Rozproszenie aktywności • niewielka część organizacji (29%) koncentruje swoją aktywność na jednym wybranym obszarze działalności • systematyczny spadek udziału wyspecjalizowanych organizacji • utrzymywanie się wysokiego odsetka organizacji nieaktywnych

23. Charakterystyka organizacji • „skoncentrowane” • (1-2 obszary działalności i powyżej 50% pracowników zaangażowanych w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie) • „rozproszone” • (1-2 obszary działalności i poniżej 50% pracowników zaangażowanych w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie lub 3-4 obszary działalności i poniżej 50% pracowników zaangażowanych w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie) • „marginalne” • (poniżej 50% pracowników zaangażowanych w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie i 3-4 obszary działalności ).

24. Warszawski system przeciwdziałania przemocy w rodzinie opiera się w decydującym stopniu na organizacjach rozproszonych (60%). 30% organizacji to organizacje skoncentrowane Jedynie 10% organizacji stanowią organizacje marginalne Wysoki stopień profesjonalizacji i zaangażowania ma miejsce częściej wśród organizacji pozarządowych (43% organizacji skoncentrowanych) niż wśród instytucji samorządowych (27% organizacji skoncentrowanych)

26. Najważniejsze ograniczenia Jako najważniejszą blokadę uznało ją 30% instytucji samorządowych i 3% organizacji pozarządowych

29. Najważniejsze wsparcie Satysfakcja ze współpracy deklarowana jest przede wszystkim przez instytucje samorządowe

31. Uwagi i wnioski • „Miejski Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie” charakteryzuje się szerokim zakresem i wszechstronnością oddziaływań. Obejmuje on wszystkie sfery aktywności, niezbędne do skutecznego przeciwdziałania i reagowania na zjawisko przemocy w rodzinie • Zjawisko przemocy w rodzinie jest przedmiotem systematycznych, zinstytucjonalizowanych działań podejmowanych przez władze Warszawy. W 2009 roku w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie zaangażowanych było ponad 2200 pracowników

32. Uwagi i wnioski • Program opiera się w decydującym stopniu na organizacjach o niskim stopniu skoncentrowania swoich działań na problemie przemocy domowej. • Prowadzenie wielu innych form działalności, w opinii pracowników badanych organizacji, jest najczęściej wymienianym ograniczeniem skuteczności oddziaływania. • Pożądana jest koncentracja rozproszonych działań wokół dominujących zagadnień, np. tworząc profesjonalne zespoły tematyczne dysponujące odpowiednią wiedzą i umiejętnościami

33. Uwagi i wnioski • Odmienne postrzeganie mocnych i słabych stron zalet programu przez organizacje pozarządowe i administrację samorządową, wskazuje na konieczność większej integracji systemu • Pożądana wydaje się zarówno większa koncentracja działań w instytucjach samorządowych, jak i zapewnienie podstaw dla stabilnego działania organizacji pozarządowych i włączenie ich do istniejących form współpracy • Powyższe zmiany powinny być poprzedzone pogłębioną analizą relacji istniejących form współpracy pomiędzy organizacjami obu sektorów

34. Działania związane z rozpowszechnianiem informacji o problemie przemocyw rodzinie

35. Rozpowszechnianie informacji o problemie • Prowadzone są w sposób systematyczny przez 47-49 organizacji uczestniczących w programie • Wiodącymi organizacjami prowadzącymi działania informacyjne stały się wydziały spraw społecznych i punkty informacyjno-konsultacyjne • Dla większości z nich działalność informacyjna była najważniejszym obszarem działalności, co świadczy o wyłonieniu się kluczowych instytucji w tym obszarze i konsolidowaniu się systemu • Dominującą formą działalności było przygotowanie i rozpowszechnianie informacji przeznaczonych dla ofiar przemocy

39. W 2009 roku zorganizowano 67 konferencji, seminariów i debat dotyczących problemu przemocy w rodzinie.Wzięło w nich udział ponad 2400 osób

40. Kontakty z mediami nie posiadają charakteru działań systemowych i zależą od indywidualnej aktywności organizacji O potrzebie zwiększenia aktywności w kontaktach mediami świadczy spadające zainteresowanie mediów problemem przemocy domowej

41. Uwagi i wnioski • Wiodącymi organizacjami prowadzącymi działania informacyjne stały się wydziały spraw społecznych i punkty informacyjno-konsultacyjne, co przekonuje o konsolidowaniu się systemu przeciwdziałania • W drugiej połowie 2009 roku odnotowano spadające zainteresowanie mediów problemem przemocy domowej. Szczególnie silny spadek zainteresowania mediów dotyczył prasy. Rodzi to niebezpieczeństwo wyłączenia problemu przemocy domowej z kręgu istotnych kwestii społecznych przez znaczną część mieszkańców Warszawy

42. Działania profilaktyczne i edukacyjne

43. Jeden z najważniejszych elementów programu. Realizowało je 40% organizacji. • W ostatnim półroczu prowadziło je blisko 80% wydziałów spraw społecznych a 50% także organizacjipozarządowych,, poradni specjalistycznych i poradni psychologiczno-pedagogicznych • Prowadzenie programów profilaktycznych najczęściej deklarowały organizacje marginalne (91%), znacznie rzadziej podejmowały się tych zadań organizacje rozproszone (45%), a do rzadkości należało prowadzenie takich programów przez organizacje skoncentrowane (29%)

45. W 2009 roku, w programach profilaktycznych realizowanych przez wszystkie organizacje wzięło udział ponad 81 tys. osób, w tymponad 64 tys. dzieci i młodzieży, ponad 10 tys. rodziców. W programach przeznaczonych dla pracowników żłobków przedszkoli, szkół i innych placówek oświatowych wzięło udział blisko 5 tys. osób.

46. Kluczową organizacją, odpowiedzialną za działania profilaktyczne, są wydziały spraw społecznych, zlecające prowadzenie największej części programów i koordynujące prowadzone działania. W 2009 roku programy koordynowane przez wydziały spraw społecznych objęły blisko 70 tysięcy osób

47. Znaczący udział w programach profilaktycznych dotyczył wyłącznie przedsięwzięć realizowanych w kilku dzielnicach Warszawy (Wilanów, Wola, Śródmieście, Rembertów). W pozostałych dzielnicach programy profilaktyczne realizowane były sporadycznie, bądź też docierały do niewielkich grup odbiorców.

48. Systematycznie prowadzone są działania dotyczące ujawniania przypadków zagrożenia przemocą domową. W 2009 roku, badane organizacje dotarły do 3509 rodzin, w których miało miejsce zagrożenie przemocą. Najwięcej (979) przypadków ujawniono w IV kwartale • Ujawnianie przypadków zagrożenia przemocą przebiega z różną intensywnością w poszczególnych dzielnicach Warszawy. Najbardziej systematyczne działania podejmowane były na terenie Bielan, Bemowa, Ursusa Wawra i Wilanowa

50. Uwagi i wnioski • Przejęcie koordynacji działań profilaktycznych przez wydziały spraw społecznych wydaje się pożądaną odpowiedzią na zjawisko rozproszonych działań, rejestrowane w innych obszarach oddziaływania programu • Pożądane wydaje się stworzenie zespołu (składającego się przedstawicieli wydziałów spraw społecznych i najbardziej aktywnych organizacji pozarządowych) koordynującego realizację programów profilaktycznych i zapewniającego dostęp do istniejącej oferty programowej we wszystkich dzielnicach Warszawy