Okul Sağlığı Serpil Uğur Baysal İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Ensitüsü

1. OkulSağlığı Serpil Uğur Baysal İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Ensitüsü

2. Amaçlar Beş yaşından büyük çocukların sağlığı Sağlık gereksinimleri Gereksinimleri karşılamada sorunlar Çözüm önerileri Yapılanlar, yapılması gerekenler

3. Yasalara Göre Durum • Okullarda sağlık , sağlık eğitimi • Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Daire Başkanlığı Sağlık Bakanlığı • Sağlık Eğitim Merkezleri,Sağlık Ocakları • Okula giriş muayenesi, aşılar • Kırsal, yarı kentsel bölgeleri öncelikli

4. Uygulamalar • Milli Eğitim Bakanlığı Öğrenci Muayeneleri 1982-83’te başlamış • Yılda 2 milyon öğrenci değerlendirilmekte • Sağlık Ocaklarının, kurumların desteği gerekiyor

5. Okul Sağlığı Hizmetleri Neden Önemli? • 60 bin okul • 6-18 yaş grubu 14 milyon öğrenci • 700 bin öğretmen + personel • Okul çocukları nüfusumuzun %20’sini oluşturuyor!

7. Okul Sağlığı Hizmetleri Neden Önemli? • Hekime başvuru pek az • Sağlık sorunları öğrenmeyi etkiler • Yaralanmaların %30-50’si okulda oluşur. • Aşılama, vb koruyucu önlemler gerekir. • Sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazandırılabilir. • Sağlık eğitimi programları mevcut. • Eşitsizlikler giderilebilir.

8. İnsan yaşamı içinde OKUL ÇAĞI sağlık açısından özel bir dönemdir.

9. Okul Sağlığı Ekibi HEMŞİRE ÖĞRETMEN HEKİM VELİ OKUL YÖNETİCİLERİ GÖNÜLLÜLER SOSYAL HİZMET ELEMANLARI

10. Okul Sağlığı Hizmetlerinin Kapsamı • Sağlığı geliştirmek ve korumak • Sağlığı değerlendirmek ve izlemek • Sağlık eğitimi • Çevre Sağlığı • Kayıtlar

11. Okul Sağlığı Hizmetlerinin Kapsamı • Okula giriş muayeneleri • Bulaşıcı hastalıklarla savaş • İlk yardım • Ruh sağlığı – Öğrenme- Uyum • Beden eğitimi

12. İlköğretimde Bir Okul Sağlığı Hizmet Projesi İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü- Çocuk Sağlığı Derneği 1999-2004 Amaç: Örnek bir Okul Sağlığı Hizmet Modeli geliştirmek

19. Başlıca Sağlık Sorunları-Kağıthane* • Ağız-diş sağlığı • Akut hastalıklar • Süreğen sorun/ hastalıklar • Ruh sağlığı sorunları • Görme bozukluğu *5O3 ikinci sınıf öğrencisi

20. Ruh Sağlığı • Okul çağı psikososyal gelişim açısından önemli • Düşük sosyokültürel yapı sorunları artırmakta • Sorunların kısa ve uzun erimli sonuçları bireyi, aileyi ve toplumu etkiler. • Ülkemizde bu konuda çalışmalar kısıtlı

21. Ruh Sağlığı-Kağıthane • Davranış sorunları • Öğrenme güçlükleri Kişilik testlerine göre: uyum güçlüğü regresyon, agresyon resim çizme tekniği yaşa göre geri

22. Ruh Sağlığı-Kağıthane • Düşük benlik duygusu • Geniş ailede baba egemenliği • Göç edenlerde sosyal uyum güçlükleri • Uyarı yetersizliği • Fiziksel güç üstünlüğü

23. Ruh Sağlığı Kağıthane Örneği Yöntem: 102 öğrenci ( 2. Sınıflar) 53 K, 49 E Psikiyatrik görüşme, aileden öykü Semptom tarama amaçlı ölçeklerin uygulanması (anne-baba,öğretmen) Ruh sağlığı sorunları % 22 Uğur Baysal S ve ark, J School Health 2004;74:341-43

24. Ruh Sağlığı- KağıthaneAbalı O ve ark, ESSOP Annual Meeting 2003

25. Ruh Sağlığı Sorunları-Kağıthane • Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu-DEHB % 21,6 • Depresif uyum güçlüğü % 13,8 • Davranış değerlendirme ölçeklerine göre anksiyete -depresyon ölçeği en yüksek • Rehberlik ve psikiyatrik danışmanlık hizmetleri önemli!

26. İş Birliği • Kurumlar arası: Sağlık kuruluşları ,MEB, SB, SSK,Vakıf, Gönüllü kuruluşlar (ÇSD,ÇYDD) • Okul yöneticileri • Öğretmenler • Aileler

27. Adolesan ve Okul SağlığıCerrahpaşa Deneyimi, 2OOO • 4153 lise öğrencisi • DSÖ, Avrupa Bölgesi • Okul Çocuklarında Sağlık Davranışı(HBSC 98) araştırmasına benzer • Ercan O, Alikaşifoğlu M, Erginöz E ve ark. J Adolesc Health 2002, Minerva Pediatr 2002

28. Adolesan ve Okul SağlığıCerrahpaşa Deneyimi, 2OOO • 4153 lise öğrencisi • Düzenli sigara içme yüzdesi: 1. sınıf: 8 2. sınıf: 14 3. sınıf: 21 ( K: 16, E: 26)

29. Adolesan ve Okul Sağlığı,Kocaeli Deneyimi Kara B, Hatun Ş, Gökalp AS, 2OO1 • % 19’u sigara içiyor; • % 66’sı en az bir kez sigara içmiş; • % 10’u son bir ayda silah taşımış; • % 50’si son bir yılda fiziksel kavgaya karışmış. ABD, CDC, Gençlik Risk Davranışı İzlem Anketi

30. Adolesan ve Okul SağlığıKocaeli Deneyimi, 2OO1 • Lise öğrencilerinin % 22’si cinsel birleşme deneyimi yaşamış; • % 37’ si son cinsel ilişkilerinde kondom kullanmış; • % 23’ ü fazla tartılı olduğu inancında.

31. Adolesan ve Okul SağlığıKocaeli Deneyimi, 2OO1 • Bisiklet kullananların % 97’ si kask takmıyor; • % 24’ ü araç içinde güvenlik kemeri kullanmıyor; • % 18’ i son bir yılda özkıyım girişimi için plan yapmış; • % 13’ ü özkıyım girişiminde bulunmuş.

32. Okulda Adolesan SağlığınıGeliştirmede Öncelikler 1 • Güvenli davranış geliştirme • Sağlıklı beslenme • Fiziksel hareketlilik • İstemsiz/ istemli yaralanmaların kontrolü • Sigara • Beslenme • Egzersiz • Cinsel davranış

33. Okulda Adolesan Sağlığını Geliştirmede Öncelikler 2 • Güvenli cinsellik • Sağlığa zararlı alışkanlıklardan korunma: Sigara, alkol, madde bağımlılığı • Psikososyal gelişimi sağlama • Sigara • Beslenme • Egzersiz • Cinsel davranış

34. Adolesana Yaklaşım • Gizlilik • Ev, okul yaşamını birlikte ele alma • Sosyal etkinlikler • Bilgi ve beceri kazandırma • Güven verme • Güvenliği sağlama

35. Adolesan Sağlığı: Önleme ve Tedavi 1 Feldman W. Evidence Based Pediatrics. 2000

36. Adolesan Sağlığı: Önleme ve Tedavi 2 SSRI: Selektif Serotonin Reuptake İnhibitörü Feldman W. Evidence Based Pediatrics 2000

37. Ergenlikte Sağlık Bilincinin Geliştirilmesi İçin • Türkiye’de ergen saglığını ele alan bütüncül bir hizmet sistemi kurulmalı • Eğitim programlarında sağlıkla ilgili hedef ve içerikler zenginleştirilmeli • Öğretmenler ve öğretmen adayları bu amaçlar doğrultusunda yetiştirilmeli

38. Ergenlikte Sağlık Bilincinin Geliştirilmesi İçin • Son yıllarda, bu alanda: • SB, MEB, UNFPA desteğinde gönüllü kuruluşlarla işbirliği içinde çalışıyorlar. • SB Gençlik Danışma ve Sağlık Hizmet Merkezleri : Ankara, İzmir, Adana ( Ergen Sağlığı El Kitabı)

39. Ergenlikte Sağlık Bilincinin Geliştirilmesi İçin Ergenlerin Sağlık Bilincinin Geliştirilmesi Projesi Ergenler ve Sağlık Durum Raporu Ayşen Bulut, Hacer Nalbant, Muhtar Çokar İstanbul Tıp Fakültesi, KÇSEAB, Mart 2002 Biz de paylaşıyoruz; sevinçliyiz!

40. Öneriler 1 • Okul sağlığı hizmetleri çevre ile bütünleşmeli; • Sürekli olmalı; • Ailelerin katılımı sağlanmalı; • Gönüllü insan gücünden yararlanılmalı; • Kurumlar arası iş birliği kurulmalı ve sürekli kılınmalı.

41. Öneriler 2 • Ders programlarında bütüncül yaklaşımla temel sağlık bilgileri etkinleştirilmeli; • Öğretmenler programları yürütebilmek için geliştirilmeli; • Her okulda, öğrencilerin sağlığını denetleyecek bir ekip oluşturulmalı; • Okul sağlığı ekibi sorumlu, yetkin sağlık çalışanları ile iletişim içinde olmalı.

42. Öneriler 3 Gençlerin sağlığının korunması ve geliştirilmesi, bütüncül sağlık yaklaşımı ile dersler ve ders dışı etkinliklerle desteklenmeli

43. Öneriler 4 Dersler ve ders dışı etkinliklerde: • Yaşama sağlıklı başlangıç • Sağlıklı büyüme- gelişme : bedensel, zihinsel, duygusal, toplumsal • Sağlıklı beslenme

44. Öneriler 4 • Sağlıklı iletişim • Zararlı etkenlerden korunma • Sağlık hizmetlerinin etkin kullanımı öğrenilmeli. Daha önce söz edilen çabalar bu doğrultuda sürüyor...

45. Öneriler 5 • Bu alanda çalışacak eğitimcilerin ve sağlık çalışanlarının sayı ve niteliği artırılmalı; • Gençlik programlarına zaman ve ek kaynak ayrılmalı; • Akran eğitimine yer verilmeli.

46. Öneriler 6 • Öğrencilerin ruh sağlığını koruma, geliştirme, boş zamanları değerlendirme konularında desteklenmesi öncelik taşımalı; • Sağlığı bütüncül değerlendiren gençlik programlarına farklı disiplinlerden katkı sağlanmalı.

47. SONUÇ • Uygulamalar çok boyutlu yaklaşım gerektirmektedir. • Gerçekçi öncelik saptama, iyi ve geniş kapsamlı planlama, sağlam iş birliği, etkin eşgüdüm sağlanmalıdır.

48. SONUÇ • Okulların ve öğretmenlerin katkıları ile ailelerin iş birliğinde çocuk ve gençlerimizin sağlığını geliştirmek, uzun dönemde, ülkedeki tüm ailelere ve çocuklara sağlık bilinci kazandırabilir.

49. SONUÇ Okullar toplumdan alacakları güçle bilgi tutum ve davranışların olumlu yönde geliştirilmesinde fırsatlar oluştururlar. OKUL, TÜM TOPLUMA ERİŞEBİLMEKTİR.

50. Hayalindeki okul nasıl?