BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

1. BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

2. Bireyi tanımanın işlevi ve önemi nedir? Dr.Diğdem Müge SİYEZ

3. Birey hakkında toplanan bilgiler • Okul ortamında • Pdr hizmetleri içerisinde • Kamu ve özel sektör hizmetlerinde • Sanayide çalışanlarda da kullanılmaktadır.

4. PDR HİZMETLERİ İÇERİSİNDE BİREYİ TANIMANIN ROLÜ • HANGİ HİZMET ALANLARI İÇERİSİNDE BİREY HAKKINDA ELDE EDİLEBİLECEK BİLGİLERİ İŞLEVSEL BİR ŞEKİLDE KULLANILABİLİR? • PSİKOLOJİK DANIŞMA • BİLGİ TOPLAMA VE YAYMA • YERLEŞTİRME • İZLEME VE DEĞERLENDİRME

5. BİREYİ TANIMA HİZMETLERİ KAPSAMINDA ELDE EDİLEN BİLGİLER KİMLER TARAFINDAN KULLANILABİLİR? • YÖNETİCİLER • ÖĞRETMENLER • PSİKOLOJİK DANIŞMANLAR • BİREYİN KENDİSİ • VELİLER

6. BİREYİ TANIMANIN GEREKÇELERİ • Bireyin gerçekçi bir benlik yapısı geliştirmesine yardım etmek • Bir konuda karar verebilmek için gerekli bilgileri toplamak • Yetenek ve ilgileri doğrultusunda bireyleri kendilerine en uygun programlara yönlendirebilmek • Okulda uygulanacak eğitim programı için bireyleri özelliklerine göre gruplandırmak • Evlilik ve eş seçiminde bireylere yardımcı olmak • Bir kurumun özel amaçları için en uygun kişileri seçmek • Bireylerin sorunlarına uygun tanıları koymak ve tedavi planını oluşturma • Bireyi geleceği hakkında tahminlerde bulunabilmek

7. Bireyi tanımada temel ilke ve anlayışlar • Asıl amaç bireyin kendisini tanımaısna yardım etmek • Tüm öğrencilere yönelik olmalı • Takım halinde çalışmak önemli • Sürekli bir hizmet olmalı • Toplanan bilgileirn geçerli ve güvenilir olması • Bireyi her yönüyle tanıma • Teknik uygulamak araç haline getirilmelidir. • Sadece bir araç uygulamak bireyi tanımak için yeterli dğeildir. • Bireye mutlaka geribildirim verilmelidir.

8. Öğrencilerin tanınması gereken yönleri • bireyin fiziksel yapısı, biyolojik öz. • Davranışsal öz. (ilgi ve yetenekleri, tutum ve deeğrleri, tercih ve beklentileri , benlik algısı, duygusal ve sosyal uyumu,kişisel özellikleri • Sosyo kültürel ve ekonomik koşulları (aile yapısı, ailenin eğitim anlayışı, ailenin SED’i, çevredeki öğrenim ve iş olanakları)

9. Bireyi Tanıma Teknikleri 1. Testler 2. Test dışı teknikler

10. Psikolojik ölçme araçlarında bulunması gereken özellikler • Amaca uygun olması • Geçerlik • Güvenirlik • Kullanışlılık • Objektiflik • Ekonomik • Testin normları

11. I. Testl

13. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 1. GÖRÜŞME Belirli bir amaçla yüz yüze gelen iki veya daha fazla kişinin belli bir amaçla sözel yada sözel olmaya iletişim araç ve tekniklerini kullanmak suretiyle oluşturulan bir etkileşimdir.

14. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 1. GÖRÜŞME GÖRÜŞME TÜRLERİ *GÜDÜMLÜ GÖRÜŞME *GÜDÜMSÜZ GÖRÜŞME *YAPITLI GÖRÜŞME *YAPITSIZ GÖRÜŞME

15. 1. GÖRÜŞME GÖRÜŞME TEKNİĞİNİN DEZAVANTAJLARI Zaman, para ve emek bakımından ekonomik değildir. Bireyin verdiği bilgilerin doğruluğunu tam olarak kestirebilmek mümkün değildir Subjektiftir ve elde edilen bilgiler yanlış yorumlanabilir Görüşmeci karşı tarafı etkileyebilir Uygun yer ve zaman belirlemek sıkıntı yaratbilmektedir. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri • GÖRÜŞME TEKNİĞİNİN AVANTAJLARI • Birey bilgiler eksiksiz olarak birnci elden toplanır • Kullanım alanı çok geniştir • Sözel ifadelerin yanısıra beden dili de gözlenir. • Bilgiler eksiksiz ve tam olarak toplanabilir • Davranışların altından yatan nedenleri anlamak için kullanılabilir. • Bireye tanı koymak amacıyla kullanılabilecek en etkili teknikler arasında yer almaktadır.

16. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 2. ANKET • Anket Sorularının Hazırlanmasında Dikkat edilmesi Gereken Hususlar • Sorular olabildiğince açık hazırlanmalı • Sorular önyargılara dayalı olmamalı • Soru sayısı grubun özelliklerine göre ayarlanmalı • Soru türleri araştırmanın amacına uygun olarak seçilmeli • Bilinen bilgiler ankette soru olarak sorulmamalı • Kapalı uçlu sorular tercih edilmeli, açık uçlu soru sorulacaksa kısa cevaplı olmalı • Sorular hazırlandıktan sonra önce ön deneme yapılmalı soruların anlaşılıp anlaşılmadığı belirlenmeli ve gerekli düzeltmeler yapılmalı

17. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 2. ANKET

18. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 2. ANKET • Anket Uygulama Türleri (Amaca, bireylerin niteliğine, sayısına, süreye ve parasal Koşullara GÖRE DEĞİŞKENLİK GÖSTEREBİLİR) • A. Gruplara Uygulama • B. Bireysel Görüşme Yoluyla uygulama • C. Posta /İNTERNET ile uygulama • D. Telefon ile görüşme

19. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 3. Problem tarama listeleri • Genellikle • Sağlık ve bedensel gelişim • Okul yaşamı • Ev ve aile yaşamı • Başkaları ile ilişki kurma • Kız erkek arkadaşlığı • Geleek beklentisi • Bireyin iç dünyası ile iligli alanlardaki problemleri kapsar.

23. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 4. OTOBİYOGRAFİ Birey kendi yaşamı ve kendisi hakkındaki bilgileri kendi kişisel yorum ve değerlendirmesine göre yazlı olarak anlatmaktadır. Birey hem geçmiş yaşamından hem su anki yaşadıklarında hem de geleceğe ilişkin beklentilerinden bahsetmektedir. Otobiyografinin içeriğinde bireyin kendi benliğini, kişiliğini nasıl gördüğü,, geçmişte ne gibi gereksinimleri olduğu ve bunları nasıl doyurduğu, çevredeki kişilerin beklentilerin nasıl karşıladığı yaşadığı güçlüklerle baş etme yöntemleri, kimlerden destek gördüğü ile iligli duygu ve değerlendirmeleri yer almaktadır.

24. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 4. OTOBİYOGRAFİ • Otobiyografi yazma türleri: • Serbest yazma ( kendini hatırlayabildiği andan itibaren yaşamını kısaca yazması istenir) • Planlı yazma ( Bireye anlatması istenen konuların başlıklarını içeren bir yazım planı verilir) YAZIM planı içerisinde: • Doğum tarihi ve yeri • Ailesi hakkında bilgi ( anne babası sağ/ölü; SED, aile yasantıları) • Okul yaşamı (en son devam ettiği okul, başarı durumu, öğretmen ve arkadaş ilişkileri, sevilen sevilmeyen dersler vb) • Boş zamanını değerlendirme şekilleri • Genelde hoşlanıp hoşlanmadığı şeyler • Bireyin geleceğe yönelik beklentileri

25. Test dışı teknikler / Kendini Anlatma Teknikleri 4. OTOBİYOGRAFİ • Otobiyografinin Yorumlanmasında dikkate alınması gereken unsurlar • Bireyin yansıttığı genel izlenim • Öyküde yer verilmeyen önemli olay ve kişiler • Yaşam öyküsünün uzunluğu ve kısalığı • Anlatımdaki özen ve tutum • Öykünün genelindeki tutarsızlıklar

26. OTOBİYOGRAFİ (1) Adınız Soyadınız: Sınıfınız: Numaranız: Sevgili arkadaşlar, Sizi daha iyi tanıyabilmemiz ve okul başarınızda yardımcı olabilmemiz için; Geçmişte yapmak istediklerinizi ve bu konuda karşılaştığınız engelleri, Sizi sevindiren ve üzen olayları, c. Yaparken zevk aldığınız ve almadığınız etkinlikleri, d. Gelecekteki beklentilerinizi, belirten bir kompozisyon yazmanızı istiyoruz. (Yazmaya lütfen bu sayfadan başlayınız, gerekirse arka sayfayı da kullanabilirsiniz)

27. 5. Başarısızlık Nedenleri Anketi • Öğrencinin • Adı, Soyadı: • Sınıf,No : Tarih:..../...../.......... • Sevgili öğrenciler; • Bu anket derslerinizdeki başarısızlık nedenlerini öğrenmek için hazırlanmıştır. Niçin çalışamıyor? Neden başarılı olamıyorsunuz? Bu ve benzeri soruların nedenlerinden bazıları aşağıda sıralanmıştır. Önemli bulduklarınızı ( X ) işaretiyle belirtiniz. Sizce başka nedenler varsa belirtiniz. • Ankete verdiğiniz cevaplar gizli tutulacaktır. Bu nedenle içtenlikle cevaplamaktan çekinmeyiniz. • A - Başarısız olduğunuz veya çalıştığınız halde başaramadığınız derslerin adlarını yazınız. • a)..................................................... e)................................................... • b)..................................................... f )................................................... • c)..................................................... g)................................................... • d)..................................................... h)................................................... • B - Sizce başarılı olamayışınızın nedenleri aşağıdakilerden hangileridir? • 1. (....) Ailemden ayrı oluşum yüzünden. • 2. (....) Ailemdeki huzursuzluk yüzünden. • 3. (....) Ailemdeki hastalık yüzünden. • 4. (....) Kardeşlerim yüzünden. • 5. (....) Ailemin sürekli ders çalış demesinden bıktığımdan. • 6. (....) Sağlık durumumuz bozuk olduğundan. • 7. (....) Kimseye açamadığım sorunlarım yüzünden. • 8. (....) İyi ders çalışma yöntemlerini bilmediğimden. • 9. (....) Bazı derslere karşı yeteneğim olmadığından. • 10. (....) Çalışmalarımın takdir edilmeyişinden. • 11. (....) Başaramayacağım derslere çalışmak istemeyişimden. • 12. (....) Bazı öğretmenlerimizin bize karşı tutumlarından. • 13. (....) Dikkatsiz olduğumdan. • 14. (....) Eve sürekli misafir gelmesinden. • 15. (....) Sınavlarda çok heyecanlı olduğumdan. • 16. (....) Evimizin okula uzak olmasından. • 17. (....) Çalıştığım halde yapamadığımdan. • 18. (....) Benim için başarılı olmak önemli değil. • 19. (....) Öğretmenlerimin dersleri monoton bir şekilde anlatmasından. • 20. (....) Aynı gün ikiden fazla sınavın yapıldığından. • 21. (....) Ders programında zor derslerin üst üste geldiğinden. • 22. (....) Bilgilerimin yetersiz olduğundan. • 23. (....) Bu okulu sevmediğimden. • 24. (....) Sınavlarda zor soru sorulduğundan. • 25. (....) Ders dışı konularla ilgilendiğimden. • 26. (....) Bana ait çalışma odamın olmayışından. • 27. (....) Yeterince beslenemediğimden. • 28. (....) Anlayamadığım konularda öğretmenime soru sormaktan çekindiğimden • Bunların dışında başka nedenler varsa lütfen onları da yazınız.

28. 6. BOŞ ZAMANLARI DEĞERLENDİRME ANKETİ • KULLANIŞ AMACI : Bu anket öğrencilerin boş zamanlarını nasıl değerlendirdiklerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır . aynı uğraş ve hobileri paylaşan öğrencileri gruplamada, paylaşma ve beraberlik duygusunu geliştirmede yararlıdır. Bireylerin boş zamanlarında yaptıkları etkinlikler hakkında bilgi verir. • KİMLERE UYGULANIR: İlköğretim 4-5-6-7-8. sınıflar ve ortaöğretim düzeyindeki bütün öğrencilere uygulanabilir. • UYGULANIŞI : Okul rehberlik programı dahilinde sınıf rehber öğretmenleri tarafından her bir anket öğrencilere verilerek doldurmaları istenir. Öğrenciler yönergeyi okuyarak ve öğretmenlerin önerileri doğrultusunda anketteki soruları cevaplarlar., • DEĞERLENLENDİRME VE YORUMLANMA : Her anket ayrı ayrı değerlendirilir ve her maddeyi kaç öğrencinin işaretlediği çetele yoluyla bulunur. • Öğrenciler tarafından en çok işaretlenen boş zamanları değerlendirme etkinlikleri belirlenir. Bu etkinlik olumlu ise sınıfta yapılacak tartışmalar neticesinde desteklenir olumsuzsa olumlu bir etkinliğe dönüştürülmesi için öneri ve çalışmalarda bulunulur..

29. : Lütfen her soruyu dikkatlice okuyunuz. Hangi sorunun etkinliklerinize uygun veya yaklaşık olduğunu kararlaştırınız. Kararı verdikten sonra,yalnızca bir seçeneğin yanındaki parantez içine ‘X’ işaretini koyunuz. Göstermiş olduğunuz hassasiyete şimdiden teşekkür ederiz. 1- Adınız ve Soyadınız :........................................................................... 2- Cinsiyetiniz : Kız ( ) Erkek ( ) 3- Sınıfınız :......................................................................... 4- İlgilendiğiniz boş zaman etkinlikleri en çok hangi alanda toplanır ? ( ) Eğitim ( ) Çeşitli Eğlenceler ( ) Sanat ve Genel Kültür ( ) Aile,dernek,kulübe yapılan hizmetler ( ) Yaratıcılık ( ) Sinema,Tiyatro ( ) Spor ( ) Diğer (yazınız ................................) 5- Boş zamanlarınızda kitap okur musunuz ? ( ) Evet ( ) Hayır 6- Ne tür kitaplar okursunuz ? ( ) Roman ( ) Spor ( ) Macera ( ) Seyahat ( ) Dini ( ) Çocuk Kitapları ( ) Bilimsel ( ) Diğer (yazınız................................) 7- En çok okuduğunuz gazete hangisidir? ( ) Sabah ( ) Türkiye ( ) Hürriyet ( ) Milliyet ( ) Zaman ( ) Cumhuriyet ( ) Spor Gazeteleri ( ) Diğer (yazınız................................) 8- Gazetede en çok okuduğunuz kısım hangisidir? ( ) Haber ( ) Moda ( ) Spor ( ) Roman ve Hikaye ( ) Müzik ( ) Politika ( ) Karikatür ( ) Makale ve Fıkra ( ) Ekonomi ( ) Diğer (yazınız...............................) 9- Dergi okur musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır 10- Ne tip dergi okursunuz? ( ) Fotoroman ( ) Magazin ( ) Spor ( ) Bilim Teknik ( ) Moda ( ) Bilgisayar ( ) Dini ( ) Araba ( ) Müzik ( ) Diğer (yazınız.................................)

30. Test dışı teknikler / gözlem 1. GÖZLEM Tanım: Bir nesnenin, olayın, bir kişi veya gurubun gerçek durumunu ve niteliklerini bilmek amacı ile yapılan dikkatli ve planlı incelemedir.

31. Test dışı teknikler / gözlem 1. GÖZLEM • GÖZLEM TÜRLERİ • Gelişigüzel ( Denetimsiz ) Gözlem: • Sistemli (denetimli) Gözlem: • Katılımlı Gözlem: • Katılımsız Gözlem:

32. Test dışı teknikler / gözlem 1. GÖZLEM • GÖZLEM TÜRLERİ • Gelişigüzel ( Denetimsiz ) Gözlem: Önceden, neyin nerede, nasıl gözleneceğinin planlanmadan olay veya davranış kendiliğinden ortaya çıktığı zaman doğla koşullarda rastlantısal olarak yapılan gözlemlerdir. • Örn: Tenefüslerde öğretmenlerin öğrencileri gözlemlemesi

33. Test dışı teknikler / gözlem 1. GÖZLEM • GÖZLEM TÜRLERİ • Sistemli (denetimli) Gözlem: • Bireylerin belirli davranışlarının planlı ve sistemli olarak kontrollü koşullar altında davranışın nedenlerini, sebep sonuç ilişkilerini bulmayı amaçlayan gözlemlerdir. • Denetimli gözlemler bireyin bulunduğu doğal koşullarda yapılabileceği gibi özel olarak hazırlanmış yapay koşullarda a da bir laboratuar ortamında da gerçekleştirilebilir. • Gözlenen kişi gözlem yapıldığını bilebilir veya bilmeyebilir. Denetimli ve planlı bir gözlem için de gözlem formları oluşturulur.

34. Test dışı teknikler / gözlem • GÖZLEM TÜRLERİ • Katılımlı Gözlem: • Gözlemci kişinin standart bir gözleme ve bilgi toplama aracı kullanmadan gözlenen kişi ile birlikte olması ya da bu amaçla olay veya faaliyete katılarak gözlemde bulunmasıdır. Katılımlı gözlemde gözlemci kişi kimliğini belli etmeden grubun bir üyesi olmaya çalışır. Böylelikle davranışlar spontan bir şekilde gözlenebilir, gözlemci, • gözlenen kişinin duygu ve düşüncelerini paylaşma olanağı bulacağından dolayı dışarıdan kolayca anlaşılmayan • davranışları anlamlandırabilir veya bunların nedenlerini daha iyi anlayabilir. Ancak gözlem sırasında bir ölçme • aracı kullanılmaması nedeniyle subjektif bir yöntemdir. 1. GÖZLEM

35. Test dışı teknikler / gözlem 1. GÖZLEM • GÖZLEM TÜRLERİ • Katılımsız Gözlem: • Gözlemci, gözlenen grup veya olayın dışında kalarak kişiyi ya da grubu dışarıdan objektif olarak gözlemlemektedir ve gözlediği bilgileri kaydedebilmektedir.

36. Test dışı teknikler / gözlem Vaka kaydı (anekdot) Öğretmenler ve yöneticilerin tanık oldukları ve önemli gördükleri iyi veya kusurlu olduğunu düşündükleri öğrenci davranışlarının sürekli olarak objektif ve ayrıntılı bir biçimde kaydedilmesi ve saklanmasıdır. Herkesin yararlanabilmesi için yapılan gözlemlerin vaka kayıt formlarının belirli bir formata göre doldurulması gerekir.

37. Test dışı teknikler / gözlem Vaka kaydı (anekdot) • Vak’a kayıt formunda bireyin davranışları kısa öz ve önemli kısımlarını yansıtan bir rapor olarak belirtilir. • Her bir formda yalnızca bir olay anlatılır. • Biriken vak’a kayıtları belli sürelerde kronolojik sıra gözetilerek özetlenir ve bu bilgiler öğrenci toplu dosyasında saklanır. • Vak’a kayıtlarının olayın hemen ardından tutulması daha sağlıklıdır. • Bu yöntem öğretmenin öğrencilerini daha iyi tanımasına sağlar • Vak’a kayıtlarında sadece olumsuz olaylar değil olumlu olaylara da yer verilmelidir.

38. Vak’a İncelemesi: • Problemi olan bir kişinin test ve test dışı tekniklerden yararlanarak bireyin probleminin niteliği ve nedenlerine ilişkin teşhis koyma ve gerekli tedavi planının hazırlanarak iyileştirici önlemler alınmasıdır. • Vak’a incelemesi yöntemi özellikle çocukların problemlerini incelemede yararlı ve etkili bir yöntemdir. • Ayrıca vak’a incelemesi yapılabilmesi için uzmanlık gerekmektedir. Bu nedenle de kullanım alanı sınırlıdır.

39. Test dışı teknikler / Sosyometrik Teknikler 1. sosyometri • Dolaylı olarak sunulan bir ölçüte göre bir gruptaki bireylerin birbirleri ile olan sosyal ilişkilerini tutum ve eğilimlerini grup içersindeki örgütlenme biçimini ortaya çıkarmaya yarayan bir yöntemdir. Bu yöntemden yararlanılarak gruplar yeniden yapılandırılabilir. • Uygulama Alanları: • Göç amacıyla yer değiştiren ailelerin uygun yerlere yerleşimini sağlamak • Endüstri Kuruluşlarında • öğretim kurumları

40. Test dışı teknikler / Sosyometrik Teknikler 1. sosyometri • Sosyometride İzlenmesi Gereken Adımlar • 1- Tercihlerin belirtilmesi: • 2- İlişkilerin Çizelge Halinde gösterilmesi: • 3- Sosyogramın hazırlanması:

41. Test dışı teknikler / Sosyometrik Teknikler 1. sosyometri • Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler: • Gruptaki Üyelerin birbirlerini yeterince iyi tanımaları (en az altı ay) • Zorlama olmadan bireyler tercihlerini serbestçe belirtebilecekleri bir ortam sağlanmalı • İlköğretim ikinci sınıfın ortalarında itibaren uygulanabilir. • Mutlaka bir ölçüt belirtilmesi ve aynı ölçüt için belirli aralıklarla değerlendirme yapılması • Sonuçların gizli tutulması

42. SOSYOMETRİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ ÖRNEK 1 Tarih :...../...../......... Adınız, soyadınız : ................................................................................... Sınıfınız numaranız : ................................................................................... Sınıfınızda en çok birlikte oturmak istediğiniz üç (3) arkadaşınızın ismini önem sırasına göre yazınız Adı Soyadı 1. ................................................................................... 2. ................................................................................... 3. ................................................................................... Lütfen tercih ettiğiniz üç arkadaşınızın ismini önem sırasına göre belirtiniz. Teşekkür Ederiz ÖRNEK I1 Tarih :...../...../......... Adınız, soyadınız : ................................................................................... Sınıfınız numaranız : ................................................................................... “Bir kır gezisine giderken sınıfınızda yanınızda yanınız da olmasını istediğiniz üç arkadaşınızın ismini önem sırasına göre aşağıya yazınız.” Adı Soyadı 1. ................................................................................... 2. ................................................................................... 3. ................................................................................... Lütfen üç arkadaşınızın isminden başka isim yazmayınız.

43. Test dışı teknikler / Sosyometrik Teknikler 2. Kimdir bu? • Birbirlerini tanıyan bir grup içerisindeki bireylerin diğer grup üyeleri hakkındaki görüşlerini ve belirli özellikleri olan tipleri belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. • Teknik bireylerin en belirgin ve en temel kişilik özelliklerini ortaya koymaya çalışır. Bireyler hem kendilerini nasıl değerlendirdiklerini hem de başkaları tarafından nasıl değerlendirildiklerini değerlendirerek görüşler arasında ne derece tutarlılık/ farklılık olduğunu öğrenir. • Görüşler arasındaki farklılıklar bireyin kişisel ve sosyal uyum problemlerini yansıtır. • Kimdir bu içerisinde yer alan davranış ve özellikler hem olumlu hemde olumsuz olacak şekilde seçilmelidir. • Genellikle 10-30 arasında maddeye yer verilmektedir. Uygulamadaki amaç bireylerin birbirleri hakkındaki yargılamaları belirlemek değil sadece gruptaki belirli tipleri ortaya koymak ise cevaplandıran kişi kendi ismini yazmayabilir. • Elde edilen sonuçları değerlendirmek için önce grafik hazırlanır ardından ise çapraz dağlım tablosu oluşturulur.