Download
1 / 68
680 likes | 922 Views
HOŞGELDİNİZ… . MADDE BAĞIMLILIĞI. İnsanlığı etkileyen en önemli sorunlardan biri haline gelen madde kullanımı ve bağımlılığının geçmişi insanlık tarihi kadar eskidir. MADDE BAĞIMLILIĞI?.
E N D
MADDE BAĞIMLILIĞI • İnsanlığı etkileyen en önemli sorunlardan biri haline gelen madde kullanımı ve bağımlılığının geçmişi insanlık tarihi kadar eskidir.
MADDE BAĞIMLILIĞI? Bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da sosyal sorunlara rağmen madde alımının devam etmesi, bırakma isteğine rağmen bırakılamaması, aynı etkiyi elde edebilmek için giderek madde miktarının arttırılması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamaması durumudur.
Maddenin zararlı (kötüye) kullanımı Kişinin kendine, hayatına, ailesine ve çevresine zarar verecek tarzda madde kullanmasıdır. Okul başarısızlığı,ailesel sorunlar, fiziksel problemlerin ortaya çıkması, yasal sorunlar vb.
BAŞLAMA NEDENLERİ • merak" • Arkadaş baskısı • "problemlerini unutmak" • "kafa bulmayı istemek"
MADDE BAĞIMLILIĞI TANI ÖLÇÜTLERİ • Maddeyi kullanmak için güçlü bir istek, • Maddeyi kullanma davranışını denetlemede güçlük, • Yoksunluk belirtileri, • Tolerans gelişimi, • Maddeyi elde etmek, kullanmak ve belirtilerini gizlemek için aşırı zaman ve çaba harcama, • Madde kullanımı sosyal, ruhsal, fiziksel sorunlara yol açsa da maddeyi almaya devam etme, • Bu maddelerin 3 tanesinin olması kişiye bağımlı demek için yeterlidir.
Bağımlılık tıbbi bir hastalıktır. (biyo-psiko-sosyal) Bağımlılık kronik-tekrarlayıcı bir hastalıktır.
Bağımlılığı diğer hastalıklardan ayıran en önemli özellik, bağımlığın doyum (ve bazıları için keyif) vermesidir
Bağımlılık kalıcıdır ancak kullanım durdurulabilir • Bir nikotin bağımlısı sigara ve tütün ürünlerini bıraktıktan sonra da “remisyonda bir nikotin bağımlısı”dır
Diyabetli bir hasta diyetine çok dikkat etse ve kan şekeri hep normal sınırlarda seyretse, hiçbir şikayeti olmasa o kişi yine de “belirti vermeyen” bir diyabet hastasıdır. • Bağımlılar da bağımlı oldukları maddeyi kullanmayı kalıcı olarak bırakıp onun bütün olumsuz etkilerinden kurtulabilirler. Ancak eski hallerine dönmek istemiyorlarsa hiçbir zaman tekrar sosyal kullanıcı olmayı denememelidirler
İnsanların görme,koku alma, dokunma gibi çeşitli duyulardan zevk alabilmesi veya sevme, ödül alma, sınıf geçme, yarış kazanma gibi deneyimlerden yaşanan olumlu duygular beynin dopamin salgılamasına bağlıdır. Kendimizi sakin, mutlu hissediyoruz. Bir süre sonra salgılanan dopamin miktarı eski haline dönüyor ve biz olağan hayatımıza devam ediyoruz, yeni mutlu bir an yaşamayı bekliyoruz, çünkü beynimiz bunu hafızaya kaydediyor ve ona tekrar ulaşmak için gerekli hareketleri hatırlar ve tekrarlatır.
Bağımlılık yapan maddeler ilk kullanıldığında hızlı ve yüksek miktarda dopamin salgılanır: ‘ödül’ • Tekrarlayan kullanımlarda dopamin yine yükselir ama eski düzeylerine ulaşamaz • Bağımlılarda dopamin salınımı bozulur, kişi artık hiçbirşeyden zevk alamaz olur
Bir süre sonra madde kullanımı yemek yemekle aynı anlama geliyor • Daha sonra da bu maddelere ulaşıp kullanma isteği hayatta kalmak için gerçekten gerekli davranışların önüne geçiyor. Aile ,iş toplum gibi önceden değer taşıyan unsurlar bağımlılık karşısında önemini yitiriyor
BAĞIMLILIK İKİLEMİ ZARAR ZEVK
Bağımlılık Yapıcı Maddeler • Tütün/Sigara • Alkol • Esrar • Uçucu maddeler • Ekstazi • Eroin • Kokain • Halusinojenler • Sedatif ilaçlar • Kafein ve enerji içecekleri • Kumar (loto,iddia,at yarışları, internet oyunları vb.) • Diğer maddeler
Madde Kullanan Kişilerde İpucu Olabilecek Belirtiler • Giysilerde ve nefeste maddenin kokusu • El, yüz ve giysilerde boya ve lekeler • Kendisine gösterdiği özenin azalması • Yeme alışkanlığının bozulması, zayıflama • Bulantı, kusma, terleme, gözlerde kanlanma • Kas ve eklem ağrıları, kramplar • Ciltte renk değişiklikleri,iğne izleri • Halsizlik, yorgunluk, dikkat eksikliği • Huzursuzluk, sıkıntı hissi, depresyon
Odasında yalnız kalmayı tercih etme • Evde daha az vakit geçirme • Arkadaş çevresinin değişmesi, yeni arkadaşlar edinme • Daha fazla para harcama • Okul ve iş yaşamında başarısızlık • Bazen neşeli, sakin,bazen öfkeli olma • Sinirlilik • Aile ile ilişkilerinin azalması • Yasa dışı davranışlarda bulunma • Uygunsuz para harcama
Giderek okula, spora, hobilerine karşı ilgisini kaybeder • Hafif uykulu ve yorgun gözükebilir • Yalan söyleme, okuldan kaçma gibi davranış değişiklikleri görülebilir • Daha saldırgan ve öfkeli olabilir • Evden kaçma, çeşitli yaralanmalar, suça karışma görülebilir
MADDE KULLANIMINA BAŞLAMA YAŞI • % 31 15 YAŞ ALTI • % 43 16-20 yaş • % 12 21-25 • % 6 26-30 • % 8 30 YAŞ ÜSTÜ
NEDEN GENÇLER HEDEF KİTLE GENÇLER Gençlik; cesaretin çekingenliğe, serüven isteğinin durağanlığa üstün geldiği dönemdir.
Çocuğumuzun madde kullandığını öğrenmek: • Büyük bir hayal kırıklığı • Üzüntü • Yıkım Anne-babalar ne hisseder: • Utanç • Suçluluk • Korku • Öfke
Genellikle ilk konuşmada inkar ederler • Üzerine gitmek yerine izlemeye devam edin • Uygun bir ortamda tekrar konuşun • Amacımız yargılamak, etiketlemek, suçlamak değil, destek olmaktır.
Sihirli değnek? • Aileler genellikle hızlı ve kalıcı bir çözüm beklentisi içindedirler • Bu yüzden hayal kırıklığına uğrarlar • Bu süreç aile ve genç için bir davranış değişikliği gerektirir • Bizim önerilerimiz o ailenin tek doğrusu olamaz. Bu yüzden karşılıklı görüş alışverişi şarttır
BİR ÇOK KİŞİ BAĞIMLI OLDUĞUNUN FARKINDA DEĞİLDİR. ***Kişi bağımlı olunan durumu hep inkar eder, kabul etmez, istediği zaman maddeyi bırakabileceğini düşünür. ***Kullanılan madde miktarı artar, önceden etki gösteren miktar aynı etkiyi göstermez duruma gelir. Bu durum bağımlılığın en önemli göstergelerindendir.
MADDENİN ÖZELLİKLERİ • Bir madde kullanıldıktan sonra, sahte iyi oluş halini ne kadar kısa zamanda ve şiddetli ortaya çıkarıyorsa bağımlılık yapıcı gücü o kadar fazladır. • Örneğin; sigara alkole göre daha fazla bağımlılık yapıcı gücü olan bir maddedir.
FARKLIDIRLAR • Kızdırmaya çalışırlar. Onların bilmeden yaptıkları bu tuzağa düşmeyin. • Tartışmaya hazırdırlar. Tartışmaktan kaçının. Tartışma beraberinde savunmayı getirir, madde içme ve kullanma davranışında değişiklik oluşmasını sağlamaz • Talepkardırlar. Talepler belli kurallar içerisinde yerine getirilebilir. • Israrlı davranırlar. Israrla söylediğinizin arkasında durun.
ALKOL ÇOK YAYGIN OLARAK KULLANILAN BİR MADDEDİR. • Alkolün bağımlılık yapıcı etkisi yüksektir, üretimi ve satışı yasal bir madde olduğu için bireyler bu maddeyi kullanmaktan çekinmemektedir.
BABASI ALKOL BAĞIMLISI OLAN ÇOCUKLARDA ALKOL BAĞIMLILIĞI RİSKİ, BABASI ALKOL BAĞIMLISI OLMAYAN ÇOCUKLARA GÖRE 4 KAT DAHA FAZLADIR.
TÜTÜN KULLANIMI ETKİLERİ/SONUÇLARI
TÜTÜN İÇMEK=HASTALIK ! • TÜTÜN İÇMEK=ÖLÜM !
SİGARA DUMANI 50’sinin kanser yaptığı bilinen, 250’den fazlasının zararlı olduğuna dair veri olan 4000’den den fazla kimyasal madde içermektedir.
DERİDE YAŞLANMA DİŞLER
Sigaraya Başlama Nedenleri • Yakın çevrede tütün ürünü kullanan kişilerin varlığı • Tütün ürün(leri)nin reklamının yapılması • Modaya veya güncel akımlara uyma çabası • Sıkıntı/stres • Eğlenmek için • Merak • Özenti • Formda kalmak için • Yalnızlığı gidermek için • İlgi çekmek için
SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM ÖNEMLİ BİR SORUN“HALK SAĞLIĞI SORUNU”
SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM • Çocukların %40’ı-Sigara içmeyen erkeklerin %33’ü-Sigara içmeyen kadınların %35’i risk altında
Sigara ve Riskli Gruplar • Çocuklar • Gençler • Yaşlılar • Gebeler • Engelliler (kendini savunamayacak)
SİGARA İÇİLMEDİĞİNDE; • Daha az hastane başvurusu (doğrudan ve dolaylı harcamalarda azalma), • Çalışan sağlığında iyileşme, işe gidememe süresinde azalma, • Üretimde artma, • İç ortam zararlarının azalması (boya, tamirat, vb), • Yangınların azalması, • Bireysel kazanımlar (sigaraya verilen paranın başka alanlara harcanması olanağı)
