DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 31.12.2012

1. DÖNEM SONU İŞLEMLERİ31.12.2012 ALİ HAYDAR YILDIRIM – YMM SORUMLU ORTAK BAŞ DENETÇİ HİTAŞ YMM LTD.ŞTİ.

2. MUHASEBE SÜRECİ • Açılış kayıtlarının yapılması • Dönem içi kayıtların yapılması • Ara Mizanlar • Genel geçici mizan • Dönem sonu işlemler, Envanter • Genel Kesin Mizan • Mali tabloların düzenlenmesi • Kapanış kayıtlarının yapılması

3. DÖNEM SONU İŞLEMLERİN GEREKLİLİĞİ • Değerleme yapılması gerektiğinden • Hataların olması • Çalınma, suistimal vb. olması • Mutabakatların sağlanamamış olması • Nitelik değişikliğinden • Fiili durum ile kayıtlı durumun farklı olabilmesi

4. DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ • TÜRK TİCARET KANUNU AÇISINDAN ( 6335 SAYILI KANUNUN 9. MADDESİYLE DEĞİŞEN TTK MD.88 UYARINCA KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU YETKİLİDİR.) • VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN

5. VERGİ KANUNLARI UYARINCA DEĞERLEME • Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tesbitidir. (VUK.258) • Vergi hukukunda, ticaret hukukundaki prensibin aksine değerleme asgari ölçüleri belirlenmiştir.

6. VERGİ KANUNLARI UYARINCA DEĞERLEME 2 • Değerleme Ölçüleri; • *Maliyet bedeli • *Borsa rayici • * Tasarruf değeri • * Mukayyet değer • * İtibari değer • *Vergi değeri • * Rayiç bedel • * Emsal bedeli ve ücreti

7. HAZIR DEĞERLER • KASA HESABI • ALINAN ÇEKLER • BANKALAR • VERİLEN ÇEKLER • DİĞER HAZIR DEĞERLER

8. KASA HESABI • Kasa hesabı daima borç bakiyesi vermelidir. Alacak bakiyesi vermesi VUK 30/4 uyarınca re’sen takdir sebebidir. • Kasa sayımı sonucunda fark tespit edilir ise kasa fiili envanter seviyesine getirilir. • Kasa sayımı sonucu fazlalık varsa, matraha ilave edilir. (397 hesap) • Kasa sayımı sonucu noksanlık varsa gider olarak kabul edilmez. (KKEG’dir.) (197 hesap) • TL PARA “İTİBARİ DEĞER” İLE, DÖVİZ “EFEKTİF ALIŞ KURU” İLE DEĞERLENİR… • Nakit ödeme sınırı 8.000 TL dikkate alınmalı ve sınırın altında kalmak için işlemleri bölme girişimde bulunmamalı • Son olarak kasa hesabının BAKİYESİNE DİKKATTTT İş hacmine ve ciroya uyumlu ölçüde olması gerekir……

9. BANKALAR • Banka hesabının envanteri banka ile mutabakatla sağlanır…Ekstre ile mevcut kayıtların mukayese edilmesi gerekir… • Bankadaki mevcut mukayyet değerle, döviz ise “döviz alış kuru” ile değerlenir. • A – VADELİ MEVDUATLARDA DEĞERLEME**** • VUK 281/1 uyarınca; • “Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır” • Yani Eylül/2012 ayında açılmış olan 1 yıllık vadeli mevduatın 31.12 .2012 tarihine kadar işlemiş olan faiz geliri 2012 yılı gelirlerine dahil edilmesi gerekmektedir.Repo hesapları içinde aynı değerleme yapılacaktır. • ****Bu uygulama ticari işletmeler için geçerlidir…Gerçek kişilerin şahsi gelirlerini kapsamamaktadır. (Tahsilat esası)

10. BANKALAR II • Gelir yazılan faize ilişkin stopaj ise; beyanname verilme tarihinden önce yapılmış ise yazılan gelire ait kısmı mahsup edilebilir. Stopaj beyanname verilme tarihinden sonra yapılmış ise, mahsup sonraki yılın gelirinden yapılacaktır. (KVK 1 seri Nolu Tebliğ 34/8) • A – BANKA KREDİLERİNDE DEĞERLEME • VUK 285/1 uyarınca; banka kredisi borçları nedeniyle değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait tahakkuk etmiş ancak ödemedikleri faizleri gider olarak kayıtlarına alabileceklerdir.

11. ÇEKLER • Çeklerde fiili envanter yapılarak önce kayıtlar ile uyumu sağlanır… • Vade içeren çekler ilgili borç veya alacak hesabına dahil edilmelidir. • Vadeli çekler reeskont işlemine tabi tutulabilir. Ancak reeskont gelir veya gideri mali kazancın tespitinde dikkate alınamaz.

12. DİĞER HAZIR DEĞERLER • Diğer hazır değerler içinde nakit para, çek ve bankadaki para dışındaki hazır değerlerdir. Bunlar içinde; • Tahsil edilmemiş kredi kartı slipleri • Tahsil edilmemiş menkul kıymet kuponları Diğer hazır kıymet kalemleri mukayyet bedelle değerlenir.

13. MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ • Vergi kanunlarında menkul kıymet tanımı bulunmamaktadır. Ser Piy. 3. Maddesinde menkul kıymet şöyle tanımlanmıştır. • Menkul kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere; • 1) Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını, • 2) Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını ifade eder. • Bilançoda menkul kıymetlerin tanımlanması aşağıdaki gibidir.

14. MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ II • VUK 279’da Menkul kıymetin türüne göre farklı değerleme ölçüleri belirlenmiştir. • A – Alış Bedeli İle Değerlenecek Men.Kıymetler • - Hisse senetleri, • - Fon portföyünün en az %51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri, • - Borsa rayici bulunmayan getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetler (K/Z ortaklığı belgeleri, Gelir ortaklığı Senetleri, Geçici İlmühaberler) • alış bedeli ile değerlenir.

15. MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ III • B – Borsa Rayici İle Değerlenecek Men.Kıy. • VUK 279’a göre alış bedeli ile değerlenecek menkul kıymetler dışında tüm menkul kıymetler borsa rayici ile değerlenecektir. • Borsa rayici VUK 263’e göre; değerlemeden önceki son muamele gününde borsadaki işlemlerin ortalama değeridir. • Bu menkul kıymetlere kamu – özel kesim tahvil ve bonoları örnek olarak verilebilir. • Borsa rayici ile değerlenecek menkul kıymetlere dönem sonu itibariyle ortaya çıkacak değerleme farkları ilgili yıl faiz gelirleri ile ilişkilendirilmelidir.

16. MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ IV • C – Kıst Getiri Ölçüsüne Göre Değerlenecek Men.Kıymetler • Borsa rayicine göre değerlenmesi gereken menkul kıymetlerin borsa rayicinin olmaması veya borsa rayicinin muvazaalı oluştuğu anlaşılırsa, değerlemeye esas bedel; menkul kıymetin alış bedeline vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkları dahil) iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesiyle bulunur. • *Alış bedeli ile değerlemeyen yatırım fonu katılma belgeleri, borsa rayici olmayan özel sektör tahvilleri örnek olarak sayılabilir…

17. MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ V • D – EUROBONDLARIN DEĞERLEMESİ • T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından kaynak temini için yurt dışında ihraç edilen sabit faizli uzun vadeli borçlanma senedi olarak tanımlanabilir. • Genellikle Euro ve Dolar cinsinden ihraç edilen bu menkul kıymetler VUK 279’a göre değerlenecektir. • Yurtdışı borsalarda oluşan borsa rayiçleri VUK 263 kapsamında değerlendirilmemektedir. • Kuponlu tahvillerin değerlemesinde (borsa rayici olmayan) anapara ve içinde bulunulan kupon dönemine ilişkin faiz için ayrı ayrı yapılmalıdır.

18. MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEME MUHASEBE KAYDI I • İşletme portföyünde 60.000 TL tutarında %12 faiz ödemeli özel kesim tahvili bulunmaktadır. Son faiz 01.10.2012 tarihinde alınmıştır. Ayrıca dövize endeksli 9.000 TL tutarlı (5.600 $ karşılığı) özel kesim tahvili bulunmaktadır. Tahvil 20 Mart 2013 tarihinde % 6 faiz ödemelidir. Dönem sonu $ kuru 1,8 TL alınmıştır. • TL Tahvil Faizi : 2012 yılında geçen gün sayısı 270 dir. -[60.000*0,12x(3/4)=] 5.400 TL • Dövize Endeksli Tahvil: -Tahvil dön. Sonu değeri: (5.600*1,8=) 10.080 • Tahvil değer artışı : (10.080-9.000=) 1.080 • $ endeksli tahvil faizi: 2012 yılında geçen gün sayısı (21 mart- 31.12.2012=) 286 gün • [5.600$*0,06 *(286/366)=]262$ *1,8 = 471,6

19. MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEME MUHASEBE KAYDI II

20. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ I • VUK 281’nci maddesine göre alacaklar mukayyet değer ile değerlenmektedir. Ticari Alacaklar aşağıdaki alacak kalemlerinden oluşur; - Alıcılar - Alacak Senetleri - Verilen Depozito ve Teminatlar - Verilen Avanslar - Şüpheli Ticari Alacaklar

21. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ II • ALICILAR : • Ticari işlemler sonucunda, senede bağlı olmayan, poliçe bono ile temsil edilmeyen alacaklar bu grupta değerlenir. • Dönem sonu fiili envanterin çıkartılması ilgili borçlularla yapılacak mutabakatla sağlanır. • a- TL Alacakların Değerlemesi ,mukayyet değer ile değerlenir. Bu grup içinde ilişkili kişiler ile olan işlemler ayrıca değerlendirilmeli, arada hiçbir ilişki olmayan işletmeler ile farklı uygulamalara gidilip gidilmediği (vade farkı hesaplanmaması gibi)hususları göz önüne alınmalıdır. • b- Dövizli Alacakların Değerlemesi , VUK 280 uyarınca, dövizli alacakların mukayyet değerine değerleme günü itibariyle MB’ca yayımlanan döviz alış kuru ile değerlenmesiyle ulaşılır. • Alacakla ilgili lehe hesaplanan kur farkları 646 Kambiyo Karlarına • Alacakla ilgili aleyhe hesaplanan kur farkları 656 Kambiyo Zararlarına kayıt yapılır…..

22. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ III • İhracat İşlemlerinden Doğan Alacakların Değerlemesi : • Hazine Müsteşarlığı Banka Kambiyo Genel Md’nün 23.7.2009 tarih 2009/1 sayılı genelgesi uyarınca; İhracat bedeli dövizler ilgililerce serbestçe tasarruf edilebilir. • 34 seri numaralı SM,SMMM ve YMM kanunu genel tebliğinde yer alan açıklamaya göre; hizmet ihracı, bavul ticareti ve ihrac kaydıyla satışlarda satışın bavul ticareti kapsamında ihracat yapanlara yapılması dışındaki işlemlerden doğan iadeler nedeniyle düzenlenecek tasdik raporlarına döviz alım belgelerinin eklenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır. Dolayısıyla yeminli mali müşavirler bu konuda düzenlenecek tasdik raporlarına söz konusu döviz alım belgelerini eklemeyecekler, ancak herhangi bir şekil şartına bağlı olmaksızın bu belgelerin gerçeği yansıttığına ilişkin tespitlerini raporlarında açıkça belirteceklerdir.

23. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ IV • ALACAK SENETLERİ: İşletmenin ticari faaliyeti ile ilgili edindiği senetler bu hesapta izlenir. Senetlerin envanteri yapılırken, tahsile verilen senetler için Banka ile mutabakat yapılmalıdır. • VUK 281 uyarınca mukayyet değeri ile değerlenir. Vadesi gelmemiş senede bağlı olan alacaklar değerleme gününün kıymetine getirebilir. (Reeskont edilebilir.) Banka, Banker ve sigorta şirketleri için ise reeskont zorunludur. • Reeskont şartları ; • Alacak senede bağlı olmalıdır. – Senedin vadesi değerleme günü itibariyle gelmemiş olmalıdır.- Senet kazancın elde edilmesine yönelik olmalıdır. • Faiz oranı belirlenmeyen senetler için TCMB’nin Kısa vadeli Avans işlemlerinde Uygulanacak Faiz Oranı olan 31.12.2012 için %13,75 faiz oranı uygulanacaktır.

24. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ V • Reeskontta Özel Durumlar : • Alacak senetlerini reeskont eden işletmeler Borç senetlerini prekont yapmak zorundadır. Kısmi reeskont işlemi yapılamaz. • Teminata veya tahsile verilen senetlere reeskont yapılabilir • Hatır senetleri için reeskont yapılamaz. • Cari dönemde ayrılan reeskont takip eden dönemde kapatılmalı. • Vadeli çekler reeskonta tabi tutulabilir. Ancak Kurum kazancı açısından Kanunen Kabul Edilmeyen Giderdir. (41 nolu VUK sirküleri) SPK’ya tabi şirketler ise vadeli çeklerini reeskonta tabi tutmak zorundadır. (SeriXI,No:1) • VUK 280/3 uyarınca yabancı para cinsinden olan senetli alacaklar reeskonta tabi tutulabilir. Reeskont oranı olarak senette yer alan oran kullanılır. Senette oran yok ise LIBOR (Londra Bankalar arası Faiz Oranı) dikkate alınmalıdır.

25. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ VI • Reeskontta Özel Durumlar : • Ön ödemeli satışlar ile ilgili olarak alınan senetler için reeskont hesaplanmamalıdır. (1993/1 sayılı VUK İç Genelgesi) • Alınan Senet KDV dahil tutarı kapsıyor ise senette yer alan KDV tutarı ayrıştırılmalı KDV tutarı için reeskont hesaplanmamalıdır. • Şüpheli hale gelen alacaklar VUK 323’e göre değerlendirileceği için ayrıca reeskonta tabi tutulamaz. • Yıllara sari İnşaat ve Onarma işleriyle Nedeniyle Alınan Alacak senetleri gelir olarak yazılmadığı için reeskonta tabi tutulamaz… • Müflisten olan alacaklar için, gayrimenkul rehni ile teminata bağlanmamışlar ise, iflasın açılmasından sonra vadesi gelmiş alacak olması sebebi ile reeskonta tabi tutulması mümkün olmayacaktır.

26. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ VII • Reeskont hesaplanması : • VUK 238 numaralı tebliğe göre reeskont hesabı iç iskonto formülü kullanılarak hesaplanmalıdır. • İç İskonto Formülü : F=A-[A*360/360+(m*t) • F= reeskont tutarı t= Vade (değerleme günü itibariyle kalan gün ) A=Senedin Nominal Değeri m= Faiz oranı • 31.12 2012 tarihinde işletmeye 90 gün vadeli ve yıllık %12 faizli olarak verilen 10.000. lira nominal değerli bir senet için reeskont işlemleri aşağıdaki şekilde yapılacaktır.. • F=10.000 –[10.000*360/360 +(90*0,12)] • F= 10.000 – 9.708 • F= 291 TL

27. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ VIII • VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR: İşletmenin üçüncü kişilere karşı bir mal teslimi, hizmet ifası veya başka bir taahhüt altına girmesi nedeniyle söz konusu işlemin gerçekleşmesini temin amacıyla iş bitiminde veya belli bir süre sonunda geri alınmak üzere taraflardan biri tarafından verilen iktisadi kıymettir.Depozito ve teminat alacağından bahsetmek için fiilen bir iktisadi değerin karşı tarafa verilmiş olması gerekir. • Banka teminat mektubu verilmesi durumunda alacak hesabında değil Nazım Hesaplarda izlenmelidir. • Verilen Depozito ve teminatlar diğer alacaklar gibi mukayyet değerleri ile değerlenir. • Bazı aktif kıymetlerin satılan malların kabı olarak depozito karşılığı alıcı işletmelere vermektedir. Bu alacakların da değerlemesi mukayyet değerleri üzerinden yapılır. Depozitolu iktisadi değerlerde dönem sonunda kırılmadan kaynaklı noksanlık söz konusu ise Takdir Komisyonu kararı ile tespit yaptırıp gider olarak dikkate almak aksi durumda KKEG olarak düşünmek gerekir.

28. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ VIII • VERİLEN AVANSLAR: Avanslar mal teslimi hizmet ifasından önce alınan ve verilen bir bedeldir. • Avanslar gelir tablosu hesaplarına kaydedilmeyip, bilanço hesaplarında izlenir. Dönem kar zararı ile ilişkilendirilmez • Avansların dönem sonu değerlemesi; Avanslar açısından en önemli sorun avansların gerçek bir borç veya alacak mı? olduğunun net olarak belirlenememesidir. • Yabancı para cinsinden verilen avanslar için değerleme??? • Yargı kararları ve MB uygulaması netliğe kavuşmamıştır. SPK uygulamasında ise, avansın karşılığının mal ve hizmet olması durumunda değerlenmemesi, mal ve hizmet karşılığı olmaksızın cari hesap şeklinde olması halinde ise borç alacak olarak değerlendirilmesi ve değerleme yapılması gerekmektedir. • İşletmeler tereddüde düştüğü avansları için özelge talep etmesi cezalı tarhiyat ile karşılaşmamalarını sağlıyacaktır

29. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ IX • ŞÜPHELİ ALACAK: VUK 323’de sayılan şartları taşıyan alacaklar için karşılık ayrılabilir. a) Şüpheli Alacak Ayırma Koşulları: • Bilanço usulüne göre defter tutulmalıdır. • Alacak Ticari veya Zirai Kazancın Elde edilmesiyle ilgili olmalı Yani daha önce hasılat hesapları ile ilişkilenmiş olmalıdır. • Alacağın tahsilinin şüpheli hale gelmesi gerekir. Bunun için ise alacak dava veya icra aşamasında olmalıdır. (Sadece zarar yazmaya yönelik ciddiyetsiz takipler yeterli olmayacaktır.) İcra takibine değmeyecek alacaklar ise yazı ile en az iki defa istenmiş olmasına karşılık tahsil edilememiş olmalıdır. • Alacak değerleme günü itibariyle teminatsız olmalıdır. • Alacak tahakkuk etmiş olmalıdır. Şarta bağlı alacaklar vb alacaklar şartları taşısalar dahi şüpheli alacak sayılmazlar

30. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ X • b) Şüpheli Alacak Ayırma Dönemi: Alacağın şüpheli hale geldiği dönemde karşılık ayrılması esastır. MB’ı alacağın şüpheli hale geldiği dönemden sonra karşılık ayrılmasına izin vermemektedir. Son dönemlerdeki yargı kararlarında sonraki dönemlerde de şüpheli alacak karşılığı ayrılması durumunda mükellef lehine kararlar çıkmış olmasına karşın istikrarlı hale gelmemiştir. (Dn 4.Daire 12.12.1994 E:1994/2943, K:1994/5901) • VUK’nun 323’ncü maddesinde alacağın şüpheli hale geleceği dönemde karşılık ayırmasını zorunlu kılan bir hüküm bulunmaması yargı kararlarında etkili olmaktadır. • Şüphelilik halinin varlığı değerleme günü itibariyle (31.12….) mevcut durum ve şartlara göre belirlenmelidir.

31. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ XI c) Şüpheli Alacak Özellikli Durumlar: • Teminatlı Alacaklar : Teminatlı alacaklar için karşılık ayrılmaz. Dönem içinde şüpheli alacak için dönem sonuna kadar haciz yapılırsa karşılık ayrılamaz. Takip eden dönemde haciz yapılır ise, önceki dönemde ayrılan karşılık düzeltilmez*(*Yaklaşım yayınları Değerleme ve Dönem sonu İşlemler) • Kamudan Olan Alacaklar : Prensip olarak kamudan olan alacak şüpheli alacak olarak değerlendirilmemektedir. Yargının iki yönde de kararları mevcuttur. • Aciz vesikasına bağlanan Alacaklar : şüpheli alacak olarak değerlendirilir. Ancak “değersiz alacak” sayılmaz. • KDV Alacaklarında Durum: 334 sayılı VUK genel tebliği ile İlgili dönem KDV beyannamesinde beyan edilen Katma Değer Vergisi için “şüpheli alacak” karşılığı ayrılabilecektir. • Grup İçi Şirketlerde Durum : Şüpheli alacağa ilişkin şartların mevcudiyeti halinde karşılık ayrılabilecektir. (Muvazaalı işlemlere dikkat!!!!)

32. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ XII • Yurt dışından Olan Alacaklar : Yurt dışında dava açıldığının dış temsilciliklere onaylattırılması karşılığında şüpheli alacak kaydı olabilir. • Borçlu İflas etmiş ise : Karşılık ayrılabilir. İflas erteleme halinde de “şüpheli alacak” karşılığı ayrılabilecektir. (Bu yönde MB’nınözelgeleri mevcuttur.) • Hatır senetlerine bağlı Alacaklar : Şüpheli alacak olarak değerlendirilemez. • Verilen Avanslarda Durum: Bu alacaklar daha önce hasılat hesaplarına dahil edilmemiş olduğundan söz konusu avanslar için “şüpheli alacak” karşılığı ayrılamaz. Antalya VDB’nın 23.02.2008 tarih ve VUK.ÖZ.08.06 sayılı özelgesi ile avanslar için ticari kazancın elde edilmesi ile ilgili olması şartıyla şüpheli alacak olarak değerlendirilebileceğini kabul etmiştir….. • Şüpheli alacakların tahsili : Şüpheli alacağa ilişkin tahsilat, tahsil edildiği dönemin kazancına dahil edilmelidir.

33. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ XIII Değersiz Alacak: VUK 322 uyarınca; yargı kararına veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline imkan olmayan alacaklar değersiz alacaklardır. a) Değersiz Alacak Sayma Koşulları: • Alacak Ticari veya Zirai Kazancın Elde edilmesiyle ilgili olmalı Yani daha önce hasılat hesapları ile ilişkilenmiş olmalıdır. • Alacak bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutan ticari veya zirai kazanç elde eden işletmelere ait olmalıdır. • Alacağın tahsili, kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre imkansız hale gelmelidir. Bu belgelerin tanımı tam olarak yapılmamıştır. Aşağıdaki belgeler kanaat verici vesika sayılmaktadır. • Konkordato anlaşması, alacaktan vazgeçildiğini gösteren mahkeme tutanağı, Malvarlığı bulunmayan borçlunun öldüğünü ve mirasçının mirası reddettiğini gösteren belgeler, Borçlunun adresinin saptanamaması nedeniyle icra takibinin kaldırıldığını gösteren yazı,Borçlunun gaiplik kararı ve malvarlığı bulunmadığına ilişkin yazı, Borçlunun ülkeyi dönmemek üzere terk etmesine yönelik vesikalar, tahsilin imkansız hale geldiğini göstermesi esastır…

34. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ XIII b) Değersiz Alacak Özel Durumlar: • Tüm hukuk yollarının tüketilmiş olması gerekir. • Alacağın değersiz hale geldiği yılda gider olarak kayıtlara alınması gerekir. • KDV de değersiz alacak olarak değerlendirilebilecektir. • Aciz vesikası kanaat verici bir vesika olarak sayılmamaktadır. • Borçlunun iflası tek başına değersiz alacak yazmak için yeterli değildir… • Borçlunun ülkeyi terk etmesine yönelik vesikalar, tahsilin imkansız hale geldiğini göstermesi esastır…

35. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ XIV Vazgeçilen Alacak: • VUK 324’e göre; “Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kar hesabına naklolunur.” • Vazgeçilen alacağı değersiz alacaktan ayıran en önemli husus sulh yoluyla alacaktan vazgeçmedir. • Vazgeçilen alacak, borçlunun defterinde açılan özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesaba alınan alacak üç yıl içinde zararla kapatılamadığı takdirde dördüncü yıl kâra aktarılır. Normal bekleme süresi üç yıl olmakla beraber daha önce işin bırakılması, ölüm ve kurumlarda tasfiye halinde kâra aktarılır. Geçmiş yıl zararları kaynağı ne olursa olsun, bekleme süresi içinde vazgeçilen alacaktan mahsup edilemez. • Konkordato yoluyla vazgeçilen alacaklar : alacaklılar vazgeçtikleri alacak miktarı kadar gider yazabileceklerdir. • Sulh yoluyla vazgeçilen alacaklar : Sulh anlaşması notere tasdik ettirilmeli veya noter huzurunda yapılmalı (VUK 284 nolu tebliğ)

36. TİCARİ ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ XV • Diğer Alacaklar :İşletme ticari faaliyetiyle ilgili olan ancak ticari faaliyet sonucu doğmayan alacaklardır. -Ortaklardan , -İştiraklerden, -Bağlı Ortaklıklardan, Personelden ve Diğer Çeşitli Alacaklar olarak ayrım yapılabilir. Bu grupta yer alan alacaklar açısından en önemli husus bu alacakların “Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü KazançDağıtımı” açısından değerlendirilmesi gerekir. Dönem sonu söz konusu alacaklar işletme değerlerinin kullanımı açısından değerlendirilmesi ve dönem sonunda bu alacaklar için faiz hesaplanması veya kullanılan kredi faizlerinin bir kısmının gider olarak değerlendirilmemesi yönüyle işlem yapılması vergi matrahının doğru tespit edilmesi açısından önemlidir.

37. STOKLARIN DEĞERLEMESİ I • İşletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla edindiği ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul veya ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi bir yıldan daha az sürede kullanılacak olan ve bir yıl içerisinde nakde çevrilebileceği düşünülen varlıklardan oluşur. • İşletme kaydi envanterini kayıtlar üzerinden tespit eder. Dönem sonunda işletme stoklarının fiili envanteri çıkartılır ve kaydi envanter ile karşılaştırılır. Farklılık bulunması halinde kaydi envanter, fiili envanter seviyesine getirilir. Noksanlık var ise 197 numaralı fark hesabına borç olarak kayıt edilir. Noksanlığın nedeni bulunamaz ise gider olarak kayıtlara alınamaz. Fazlalık var ise 397 numaralı fark hesabına alacak yazılır. Nedeni bulunamaz ise dönem sonu itibariyle gelir olarak kaydedilir.

38. STOKLARIN DEĞERLEMESİ II • Stok Sayım noksanlığının olası nedenleri : -Fireler -Hırsızlık olayları -Doğal afetler -İşletmeden çekişler -Faturasız satış -Çeşitli nedenler ile kayıtlara alınmama (promosyon, ayni ücret, hediye vb nedenler)

39. VUK’A GÖRE STOK DEĞERLERİ VE SATILAN MAL MALİYETLERİ

40. STOKLARIN DEĞERLEMESİ III Satın Alınan Emtianın Değerlemesi : • VUK M. 274/1 uyarınca satın alınan emtia maliyet bedeli ile değerlenir. • Maliyet bedeli;bir iktisadi kıymetin satın alınması veya değerinin arttırılmasına yönelik yapılan ödemelerle buna bağlı olarak doğan tüm giderleri ifade eder. Buna göre satın alınan emtianın maliyetine aşağıdaki unsurların girmesi gerekir. • a) Yurt İçinden Alınan Emtiada; satın alma bedeline ek olarak, malın işyerine getirilmesine kadar ödenen nakliye ve sigorta giderleri, komisyonlar v.b. • b) İthal Edilen Emtiada; ithal edilen emtianın CIF bedeli, gümrükte ödenen vergiler ve emtia gümrükten işyerine gelinceye kadar yapılan nakliye, komisyon v.b. giderler ile ithalat teminatları için ödenen faiz ve komisyonlar maliyet bedeline girer.

41. STOKLARIN DEĞERLEMESİ IV Satın Alınan Emtiaya ait Faiz, Kur Farkı Vade Farkları : VUK 238 numaralı tebliğ uyarınca; a)Emtianın stoğa girdiği tarihe kadar aleyhte oluşan kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Daha sonra oluşacak kur farklarının gider veya maliyet olarak değerlendirilmesi mükellefin seçimine bağlıdır. Lehe olan kur farkları da aynı şekilde değerlendirilmelidir. • b) Kullanılan krediler için ödenen faiz ve komisyonlardan dönem sonu stoklara pay verilmesi mükellefin ihtiyarına bırakılmıştır. • c) Vadeli olarak satın alınan emtialarla ilgili olarak faturada gösterilen vade farkları emtianın maliyet bedeline dahildir. Borcu ödeyememe nedeniyle oluşan vade farkları ise finansman gideri olarak değerlendirilir. Maliyete dahil edilip edilmemesi mükellefin ihtiyarındadır….

42. STOKLARIN DEĞERLEMESİ V Alış İskontosu, Ciro primi ve Fiyat Farkı: • Emtia alımında uygulanan iskonto, satıcı tarafından mal bedelinden yapılan indirimdir. Alış iskontosu mal alımı anında yapılabileceği gibi belli dönemler itibariyle de yapılabilmektedir. Mal alımı anında yapılan iskonto tutarı faturada gösterilir ve alınan mal bedelinden düşülür. • Dönemler itibariyle veya yılsonlarında, alınan mal miktarına bağlı olarak satıcı tarafından yapılan iskontolar, ciro primi olarak bilinmektedir. Bu tutarlar mal alış maliyetiyle ilişkilendirilmeksizin doğrudan gelir yazılmaktadır. Ciro primine karşılık, bedelsiz mal gönderilmesi halinde ciro primi gelir yazılır, bu tutar aynı zamanda bedelsiz alınan malın alış bedeli olarak kaydedilir. Söz konusu mallar işletme aktifinde bu bedelle gösterilir.

43. STOKLARIN DEĞERLEMESİ VI İmal Edilen Emtianın Değerlemesi : • VUK 275 uyarınca ; İmal edilen emtianın (Tam ve yarı mamul mallar) maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları ihtiva eder: • 1. Mamulün vücuda getirilmesinde sarfolunan iptidai ve ham maddelerin bedeli; • 2. Mamule isabet eden işçilik; • 3. Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse; • 4.Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse; (Bu hissenin mamulün maliyetine katılması ihtiyaridir.) • 5.Ambalajlı olarak piyasaya arzedilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin bedeli. • Mükellefler, imal ettikleri emtianın maliyet bedellerini yukarıdaki unsurları ihtiva etmek şartiyle diledikleri usulde tayin edebilirler

44. STOKLARIN DEĞERLEMESİ VII Emtiada Düşük Bedelle Değerleme : • VUK 274 uyarınca ; emtianın değerleme günündeki satış fiyatı maliyet bedeline kıyasla% 10 veya daha fazla düşüklük gösteriyorsa, bu durumda maliyet bedeli yerine 267. maddenin ikinci sırasında yer alan usul hariç olmak üzere, emsal bedeline göre değerleme yapılabilir. Kıymeti Düşen Mallarda Değerleme : VUK 278 uyarınca; “Yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin hesaplanması mutadolmıyan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile değerlenir.

45. STOKLARIN DEĞERLEMESİ VIII Kıymeti düşen emtianın değerinin tespiti için takdir komisyonu kararı ile tespit yapılması istenmekte olup, mükellef kendiliğinden bu değer kaybını belirleyerek işlem yapmamalıdır. Bu şekilde değerleme yapabilmek için; • Değer kaybı ticari faaliyetin normal gerekleri dahilindeki bozulma, çatlama, kırılma, paslanma vb. olaylar sonucunda, • Yada yangın, deprem su basması gibi doğal afetler nedeniyle değer düşüklüğü oluşmalıdır.

46. STOKLARIN DEĞERLEMESİ IX Çalınan ve Kaybolan Malların Değerlemesi • Hırsızlığa konu kıymet gider olarak dikkate alınamaz. Hırsızlığa konu emtianın işletmeden çekiş olarak değerlendirilmesi gerekir. Emtianın çıkışı için ortaklara satış gibi işlem yapılması uygulamada en fazla kullanılan yöntemdir. Burada önemli olan söz konusu kıymetlerin gider olarak kayıtlara intikal ettirilmemesi ve söz konusu emtialara ait daha önceden indirilen katma değer vergisinin düzeltilmesi gerekmektedir. • Emtialara ait sigorta bulunması durumunda ise, çalınan malın maliyet bedeli değil, maliyet bedelinin sigorta şirketince karşılanmayan kısmı kanunen kabul edilmeyen gider yazılacaktır.

47. STOKLARIN DEĞERLEMESİ X İmalat Artıklarının Değerlemesi :Hurda, döküntü, üstüpü, deşe gibi esas olarak kullanılmış ve kullanımdan sonra kendi amacına yönelik olarak kullanılamayan ve böylece aynı cins malın değerini taşımayan imalat artıklarıdır. • VUK 278 uyarınca; maliyet hesaplaması mümkün olmayan bu kıymetler emsal bedeli ile değerlenecektir. • İmalat artıklarını ekonomik değeri olan ve olmayan şeklinde ayrıma tabi tutmak gerekir. Belirli bir ekonomik değeri olan imalat artıkları envantere dahil edilmeli, satışları halinde de hasılat olarak kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir. • Firelerin Değerlemesi : Fireler Gib’inmüstekar hale gelmiş görüşlerinde de açıklandığı üzere, fireye isabet eden tutar satılan mal maliyeti içinde yer alacaktır. Ekonomik ve teknik icaplara uymayan nedenlerle oluşan fireler ise mali kar açısından kanunen kabul edilmeyen gider olarak nitelendirilir.

48. STOKLARIN DEĞERLEMESİ XI Manipülasyona Tabi Emtiaların Değerlemesi: Bazı malların satış öncesi kalite ayrımına tabi tutulması işlemine manipülasyon denilmektedir. Dolayısıyla manipülasyona tabi kıymetlerde değerleme, kalite farkları da dikkate alınarak aşağıdaki gibi yapılmalıdır. • a) Emtia toplam maliyeti:; mal alış bedeli, alışa ilişkin taşıma, sigorta vb. giderler, manipülasyon işlemi nedeniyle katlanılan işçilik, manipülasyon işleminde kullanılan makine amortismanı, genel idare gideri niteliğinde olmayan direkt manipülasyon işlemi gideri vb. giderler dahil edilir. b) Toplam emtia maliyeti: manipülasyon işlemi sonrasında ayrılan mallara, kaliteleri itibariyle piyasa fiyatları dikkate alınmak suretiyle dağıtım yapılır.

49. STOKLARIN DEĞERLEMESİ XII İşletmeden Çekilen Emtiaların Değerlemesi: İşletme tarafından çalışanlara veya müşterilere verilen bedelsiz mallar (promosyon) ile ortaklar tarafından alınan iktisadi kıymetler işletmeden çekiş kabul edilir. İşletmeden çekilen emtialar emsal bedel ile değerlenerek hasılat kaydedilir. Öte yandan gider niteliğindeki promosyon vb. harcamalar nedeniyle yapılan çekişler aynı bedelle gider kaydolunur. • Ambalaj Maddelerinin Değerlemesi : VUK’ un 275/5. maddesinde ambalaj malzemesi bedelinin imal edilen malın maliyetine eklenmesi gerektiği belirtilmiştir. Ancak bu durum ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zorunlu olan mallar için geçerlidir. Piyasaya sürülmesi için ambalajlanması şart olmayan mallar için ise kullanılan ambalaj bedellerinin maliyete eklenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.

50. DURAN VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ I • Maddi Duran Varlıkların Gruplandırılması: Tek düzen hesap planında aşağıdaki şekilde sınıflanmıştır. -arazi ve arsalar -yer altı ve yer üstü düzenleri -Binalar -Tesis, makine ve cihazlar -Taşıtlar -Demirbaşlar -Diğer Maddi Duran Varlıklar -Yapılmakta olan yatırımlar