SEREBRAL KORTEKS

1. SEREBRAL KORTEKS Prof Dr Süheyla ÜNAL Paryetal Oksipital Loblar Temporal

2. Paryetal lob • Post Central Girus (PoCG) • Birincil duyusal korteks-Dokunma ve pozisyon bilgisini yorumlar • Superior ve Inferior Parietal Lobuller (SPL, AnG,SmG) • Algının sentezi, mekan yönelimi, bellek • Angular Girus (AnG) Supramarginal Girus (SMG) • Baskın hemisferde; Okuma, yazma, hesaplama

3. Somatosensoriyel Bağlantı korteksi Bedenin posisyonu ve uzaydaki yönelimine ilişkin duyuların yorumu ve bütünleştirilmesini sağlar Görsel-motor koordinasyona yardımcı olur

4. Birincil tad korteksi Tad duyusunun yorumunu sağlar

5. Paryetal lob bağlantıları PE- Somatosensoriyel bilgilerin işlenmesi PF- Motor planlama için motor alanlara girdi, işler belleğe katkı, görsel bilgi işleme PG- Multimodal bağlantı alanları

6. Sol paryetal • Dil için duyusal ve bütünleştirici süreçler • Okuma • Matematik, hesaplama • Sağ paryetal • Algı, bilişsel ve motor davranış için uzaysal bilginin kullanımı

7. Paryetal lob işlevleri • Görsel dikkatin lokalizasyonu • Dokunma duyusunun lokalizasyonu • Mekansal farkındalık ve mekansal algı • Amaca yönelik istemli hareketler • Nesnelerin manüplasyonu • Farklı duyuların, tek bir kavramı oluşturacak şekilde bütünleştirilmesi • Hesaplama • Okuma

8. Görsel işlemler • Intraparyetal sulkus (IPS) • Sakkadik hareketleri kontrol eder • Yakalama-tutmanın görsel kontrolü

9. Uzaysal bilginin kullanımı • Nesne tanıma (Posterior Paryetal korteks) • Nesnenin yerleşimi, yönelimi ve hareketini belirleme • Harekete rehberlik • Sensorimotor dönüştürme • Planlanan ve gerçekleştirilen hareketlerden gelen geribildirimlerle bedenin duruşunun nöral hesaplamasını yapmak • Uzaysal yerleştirim ( Navigation)(mediyal paryetal alan) • Bilişsel uzaysal harita • Nöronların spesifik yerleşimdeki spesifik hareketle ilişkili tepkiler vermesi • Uzaysal bilginin karmaşıklığı

10. Paryetal lob lezyonları • Dikkatle ilgili • Aynı anda birden fazla nesneye dikkati yöneltememe • Görsel dikkatiodaklayamama • Aritmetikle ilgili • akalkuli, diskalkuli • Lisanla ilgili • Nesneleri isimlendirememe (Anomi) • Sözcüklerin uzaysal düzenlemesi (yazarken sözcükleri yerleştirememe (Agrafi) • Okuma sorunları (Aleksi)

11. Hareketlerin ardışıklığı ile ilgili sorunlar El-göz koordinasyonunda güçlük Kendine bakımda güçlük (Apraksi) Dokunma algısı bozuklukları Asterognozis- Bedenin bazı parçalarının ve çevreleyen uzayın farkında olmama Agnozi Anosognozi Nesnelerin resmini çizmede güçlük Sağ-sol ayırımı yapmakta güçlük

12. Sol Sağ • Anomi • Aleksi • Agrafi • Akalkuli • Gramer bozukluğu • Sağ/sol ayırımı yapamama • İdeomotor apraksi • Karşı tarafın duyusal ihmali • Yapısal apraksi- görsel motor/ uzaysal bozukluk nedeniyle parçaları bir araya getirememe, çizememe • Giyinme apraksisi • Harita okumada ve çizmede güçlük • Nesnelerin aşina olunmayan yüzlerini tanımada güçlük

13. Arka paryetal lob hasarları Balint’s Sendromu Görsel uyaranı sabitleyememe Nesneleri ihmal etme Optik Ataksi Kontralateral ihmal Beden ya da dış mekanın bir yarısının görsel, işitel ve dokunsal uyaranlar açısından ihmali

14. Arka paryetal lob hasarları • Nesne tanıma • Sağ paryetal lob lezyonlarından sonra bilindik nesnelerin farklı görünüşlerde tanınabilirliğinin bozulması • Gerstmann Sendromu – sol paryetal lob lezyonu • Parmak tanımama • Sağ-sol ayırımı yapamaa • Agrafi • Akalkuli

15. Arka paryetal lob hasarları Sol paryetal lob hasarları Lisan bozuklukları Apraksi Diskalkuli Anımsama güçlükleri Sağ-sol ayırımı güçlüğü Sağ yarı görme bozukluğu Uzaysal dikkat bozukluğu

18. Temporoparietal Bağlantı (22, 39,40) Sol : Wernicke afazisi Sağ: müzik tanımada, aşina sesleri tanımada güçlük Bilateral: işitsel agnozi Alt Paryetal Lobül (39,40) Sol: ileti apraksisi, taktil agnozi Sağ: ihmal, taktil agnozi, anosognozi,lakaydilik Görsel-algısal güçlükler Paryetal Lob Lezyonlarının nöropsikolojik gösterimleri Tranel, 1992

19. Görsel uyaranların işlenmesi, bütünleştirilmesi ve yorumu Oksipital lob http://www.bioon.com/book/biology/whole/image/1/1-8.tif.jpg

20. Oksipital lob • Birincil görme korteksi, Kalkarin fissürün üst ve alt kenarı, 17. alan • Görsel bağlantı korteksi, 18, 19. alanlar (renk, hareket, yönle ilgili görsel yorum)

21. Görme yolları • Arka yol (Nerede)(Posterior Paryetal bölgeye) • Hareketin görsel rehberliği • Ön yol (Ne)(İnferior temporal bölgeye) • Nesne algısı • Bilinçlilik • STS • Görsel-uzaysal işlevler

22. LOC(lateral occipital complex)- Cansız nesnelerin algılanması EBA (Extrastriate Body Area)-Beden parçalarının algılanması PPA(parahippocampal “place” area ) Yer ve sahnelerin algılanması FFA (fusiform facearea)Yüz algısı Ön yol

24. Birincil görme korteksi Görmeden sorumlu beyin bölgesi

25. Görsel bağlantı alanı Birincil görme korteksinden gelen bilgileri yorumlamak

26. Oksipital lob patolojileri • Görme defektleri (Görme alanı defektleri V1) • Nesneleri çevreye yerleştirmede güçlük • Renk tanıma güçlüğü (Renk körlüğü-V4) • Görsel varsanıların oluşumu • Görsel yanılsama- nesneleri net görememe • Sözcük körlüğü • Çizgi nesneleri tanıma güçlüğü • Nesnenin hareketini tanımada güçlük (V5) • Okuma ve yazmada güçlük • Yüz tanıma güçlüğü (FFA)

27. Dorsal (17,18,19,39,7) Görsel-algısal sorunlar Görsel tanımama Sol taraf ihmali Hareket algısı sorunu Aynı anda birden fazla nesneyi algılayamama Nesneye ulaşma güçlüğü Ventral (17,18,19) Bilateral lezyonları Ağır agnozi, kortikal körlük Prosopagnozi Aşina yüzleri ve nesneleri tanıyamama Oksipital Lob Lezyonlarının nöropsikolojik gösterimleri Tranel, 1992

28. Oksipital dallar: V2 ve V4 alanları ile Anterior temporal dallar: Lateral temporal korteks, parahipokampal girus ve amigdala ile ilişkili Oksipitotemporal bağlantılar

29. Temporal lob

30. Birincil işitme korteksi- işitme İkincil işitme ve görme korteksi -görsel ve işitsel nesne tanıma Limbik korteks, amigdala, hipokampus- duygu ve bellek Temporal lob işlevleri http://www.bioon.com/book/biology/whole/image/1/1-8.tif.jpg

31. Temporal lob • Görsel bilgi için unimodal bağlantı alanları içerir • İşitsel bilgi için unimodal bağlantı alanları içerir • Görsel ve işitsel bilginin bağlantılandırılması için multimodal bağlantı alanları içerir • Frontal korteksin multimodal bağlantı alanlarına çıktı verir

32. Temporal lob • Birincil işitme korteksi, STS, 41, 42. alanlar • İşitsel bağlantı korteksi, Wernicke’nin 22.alanı • Limbik korteks, 20,21, 27,28,29,30, 34,36,38. alanlar

33. Birincil işitme korteksi (A1) • İşitme • Sesin perdesini ve stereo lokalizasyonunu tanıyabilmek

34. Birincil koku korteksi • Koku duyusunu yorumlamak

35. Wernike Alanı • Dilin kavranılması, sol temporal lob

36. İşitme yolları • Seslerinden nesneleri tanımak (Temporal lob) • Sese doğru hareketi yönlendirmek (Posterior Parietal bölge)

37. Müzik- Sağ temporal lob Konuşma- Sol temporal lob Tonotopik harita

38. Temporal lob işlevleri • Duyusal ve bellek işlevleri • Görsel nesne tanıma, sınıflandırma • Dikkat ve bellek • STS’de görsel ve işitsel bütünleştirme • Uzaysal yerleşim • Dil (Sol TL)

39. Temporal lob işlevleri • Duygusal tepkiler • Duyusal uyarana duygusal içeriğini kazandırma (amigdala) • Yaşam için kritik bilgilerin öğrenilmesi • Davranışı belirleyen duyguların oluşması • Korku duygusu (anterior ve medial TL)

40. Ön yolda yer alır Nesne tanıma ile ilişkilidir Görme alanlarından gelen uyaranın yüksek düzeyde temsilini sağlar Infero-temporal korteks (IT)

41. FFA Fusiform Face Area • Yüz tanıma (Haxby et al. 2000 Trends Cog Sci)

42. Hareketi analiz etmek Sosyal biliş ToM (diğer insanların niyetlerini analiz etmek) Görsel ve işitsel uyaranları bütünleştirmek STS’nin hasarında biyolojik davranış ve sosyal farkındalıkta sorunlar oluşur Superior temporal sulkusBiyolojik hareket

43. Limbik sisteme (e.g.amigdala ve hipokampus) işitsel ve görsel alanlara projeksiyonlar Medial temporal projeksiyonlar

44. Temporal bağlantı alanlarından frontal kortekse paralel işitsel-görsel projeksiyonlar Frontallob projeksiyonları

45. Temporal lob hasarı • Prosopagnosia-Yüz tanımada sorun • Wernicke afazisi (Konuşulanı anlamakta güçlük) • Gördüğü ve işittiği şeylere dikkati yöneltmekte güçlük • Nesneleri tanımada ve isimlendirmede güçlük • Kısa bellek kaybı • Uzun süreli bellekte parazit • Nesneleri sınıflandırmada güçlük • Israrlı konuşma (Sağ lob hasarı)

46. Temporal lob hasarı • İşitsel algı bozuklukları • Görsel algı bozuklukları • Müzik algısında bozukluk • Geometrik figürleri öğrenmede güçlük • Kişilik özelliklerinde değişme • Saldırgan davranış • Cinsel ilgi azalması ya da artışı

47. Lateral (20,21,38,37) Arka: Görsel tanıma bozuklukları Ön:nesneleri, yüz ifadelerini isimlendirememe,geriye dönük bellek bozukluğu Mesial (27,28 ve limbic structures) İleriye dönük sözel ve sözel olmayan bellek bozukluğu Temporal Lob hasarları Tranel, 1992

48. KAYNAKÇA • Higher-Order Cerebral Functionhttp://web.odu.edu/webroot/instr/sci/kcarson.nsf/files/Chapter19.ppt/$FILE/Chapter19.ppt • The Human Brainhttp://outreach.mcb.harvard.edu/teachers/Summer05/EthanBlanchette/Human_brain.ppt • The Functioning Brain II: Functional Neuroanatomywww.phhp.ufl.edu/courses/psy4930/ Presentation_%203b_Neuroanatomy.ppt – • Gaborski RS. Biologically Inspired Intelligent Systems • Marco Catani,1 Derek K. Jones,2 Rosario Donato3 and Dominic H. Ffytche. Occipito-temporal connections in the human brain.Brain (2003), 126, 2093±2107 • Motor & Sensory Cortex: http://predator.pnb.uconn.edu/beta/virtualtemp/nervous/Motor_and_Sensory_Cortexes.htm • http://www.bioon.com/book/biology/whole/image/1/1-8.tif.jpg