Historia i geneza europejskiej polityki społecznej.

1. Historia i geneza europejskiej polityki społecznej.

2. Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie o tym co to znaczy państwo socjalne ( dobrobytu) welfare state o tym, że w Europie są różne modele państwa socjalnego : skandynawski, anglosaski, śródziemnomorski i kontynentalny o odmiennych modelach światowych : indyjskim , chińskim, amerykańskim i japońskim

3. Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie: że, kształt i zmiany modelu socjalnego zależą od dominujących wartości; że Europa, to jeszcze w niewielkim stopniu jednolity model socjalny, ale z pewnością już wspólnota wartości sprzyjająca integracji systemów socjalnych; że do najważniejszych będących u podstaw systemów socjalnych Europy należą m.in.: godność, wolność , własność, równouprawnienie, znaczenie rodziny, matki i dziecka

4. Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie że z europejskich wartości wywodzą się wspólne dla Europy prawa społeczne : swobodny przepływ pracowników, ochrona praw pracowniczych, prawo do edukacji i przekwalifikowania się, zakaz dyskryminacji, prawo do zabezpieczenia społecznego; o możliwej przyszłości Europy socjalnej ( europejskiej polityki społecznej); o tym jak Polska sytuuje się na tle europejskich wartości i realizacji praw socjalnych

5. Starcie racji: za i przeciw aborcji, eutanazji, karze śmierci • Jakie argumenty za przerywaniem życia, a jakie przeciw prawu do decydowaniu o życiu swoim i cudzym.

6. Zmiany poziomu zabezpieczenia społecznego • Czasy starożytne i średniowiecze • Od odrodzenia do czasów przedindustrialnych • Okres przedindustrialny • Okres industrialny • Czasy współczesne

7. Zmiany poziomu ZS- okres przedindustrialny • Od dobroczynności indywidualnej do instytucjonalnej ( klasztory, bractwa, parafie, później towarzystwa dobroczynne); • Elitaryzm praw obywatelskich : niewolnictwo, poddaństwo; • Dbałość o innych cnotą i zobowiązaniem moralnym; • Od instytucji dobroczynnych do obowiązków państwa;

8. Zmiany poziomu zabezpieczenia społecznego • Od praw obywatelskich do państwa narodowego : nowe rodzaje zobowiązań społecznych • Narodziny kapitalizmu – leseferyzm ( I połowa XVIII w do I połowy XIX wieku) • Pierwsze ustawy państwowe gwarantujące realizację praw: - 1601 Anglia – akt królewski, prawo ubogich ( obowiązek udzielania pomocy osobom pozbawionym pomocy rodziny)

9. Zmiany poziomu ZS – pierwsze akty prawne • 1834 – Anglia, zakłady dla ubogich ( przypominały zakłady poprawcze, bieda uważana była za zawinioną) • Dania : 1849 – opieka na niezdolnymi do samodzielnego utrzymania ( przytułki); 1891 – stale zasiłki dla starców • 1863 Austria – ustawowy obowiązek gmin do sprawowania opieki • 1870 – Prusy , zobowiązanie gmin do wspierania ubogich

10. Ustawy bismarkowskie • Kanclerz Niemiec Otto von Bismarck wprowadził : - w 1883 r. ustawę o ubezpieczeniu na wypadek choroby; - w 1884 r. ustawę o ubezpieczeniu w razie wypadku przy pracy; - w 1889 r. ustawę o ubezpieczeniu w razie starości inwalidztwa

11. Narodziny prawa socjalnego na ziemiach polskich • 1817 Królestwo Kongresowe- u. dot. opieki nad ubogimi; • 1842, Królestwo Polskie – akt regulacyjny dot. dobroczynności publicznej ( dozór nad szpitalami, zakładami opiekuńczymi i parafiami); • 1864 – możliwość wprowadzania przez gminy podatku na cele dobroczynne;

12. Zmiany poziomuiZS – faza industrialna • Rozwój publicznej PS w okresie II połowy XIX w. do czasów obecnych • Etapy budowy państwa socjalnego ( dobrobytu) • Różnicowanie modeli kapitalizmu • Czynniki zróżnicowania modeli PS państw europejskich

13. Ekonomiczne i polityczne teorie zmian w PS( R.Szarfenberg) • Teorie marksistowskie i neomarksistowskie • Industrializacja, rozwój gospodarczy a PS • Fordyzm • Teoria keynesowska • Postindustrializm, postfordyzm, globalizacja

14. Teoria Keynesa • Dynamika gospodarki, a dynamika wydatków społecznych Wskaźniki rozwoju gospodarki i wydatków społecznych Dynamika gospodarki kryzys Dynamika gospodarki kryzys kryzys czas

15. Polityczne teorie zmian w PS • Teoria modernizacji i obywatelstwa: formowanie państwa, budowanie narodu, uczestnictwo polityczne, redystrybucja dochodów • Prawa: osobiste( wolność indywidualna), polityczne( swobody polityczne) i społeczne ( standardy egzystencji); • Prawa socjalne jako wynik praw osobistych i politycznych

16. Polityczne teorie zmian w PS • Wpływ instytucji i demokracji: • Sposób rządzenia i struktury a kształt PS ( silne państwo i instytucje gwarantem praw społecznych); • Rozwój PS w wyniku upowszechniania praw wyborczych;

17. Polityczne teorie zmian w PS – wpływ systemów demokratycznych • Wpływ związków zawodowych i partii socjaldemokratycznych ( model szwedzki); • Różnice w programach wyborczych, obietnice wyborcze, populizm; • Opozycja obiecuje więcej • Demokracja sprzyja poparciu dla rozwijania PS, a rozbudowana PS sprzyja demokracji.

18. Integracja socjalna Wspólnot Europejskich ( za M. Grewińskim) • 1948 deklaracja Praw Człowieka ONZ, art..22 każdy ma prawo do bezpieczeństwa socjalnego ( odzwierciedla to art.. 67 Konstytucji) • 1952 Konwencja nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy ( rat.2003) • 1961 Europejska Karta Społeczna ( Rady Europy, rat.1997r.)

19. Integracja socjalna Wspólnot Europejskich – okres I( 1962-1985) • Prymat integracji ekonomicznej i politycznej( budowa wspólnego rynku) • Utworzenie Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) – jednak bez istotnych środków i jasnej koncepcji) • W. Brand ( 1972) „europejska przestrzeń socjalna”, 1982 – J.Delors „l`espace socjale)

20. Integracja socjalna Wspólnot Europejskich – okres II ( 1987-92) • Jednolity Akt Europejski: • art.. 118a – ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, pozytywne zmiany w środowisku pracy • Art.. 118b – rozwój dialogu miedzy partnerami społecznymi • Tytuł spójnośc ekonomiczna i socjalna ( art.. 130a- 130e) – reforma EFS • Ograniczony zakres, niejasności kompetencyjno - decyzyjne

21. Integracja socjalna Wspólnot Europejskich –okres II, cd. • 1988 raport „ Socjalny wymiar rynku wewnętrznego”; • 1989 Program Komisji w zakresie Zastosowania Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników • 9 grudnia 1989 – Europejska Karta Socjalna ( 11 państw „-” Wlk.Brytania), w 1995 r. podpisały Austria, Finlandia, Szwecja

22. Integracja socjalna Wspólnot Europejskich – okres II , cd. • 1991 Traktat z Masricht i Dodatkowy Protokół o Polityce Społecznej • Nowe cele : polepszenie warunków pracy i życia, regulacje ochrony pracy, dialog socjalny, rozwój potencjalnej siły roboczej, dążenie do zwalczania izolacji osób wykluczonych z rynku pracy • Decyzje w drodze konsensusu

23. Integracja socjalna Wspólnot Eurpejskich – okres II (1993-1999) • 1993 -Zielona Księga Europejskiej Polityki Społecznej jako zapowiedź zmian; • 1994- Biała Księga EPS- diagnoza i rekomendacje; • Rezolucja z Essen i Średniookresowy Program Socjalny na lata 1995-97; - dominanta to zwalczanie bezrobocia;

24. Integracja socjalna WE – okres III, cd • 1997 Traktat Amsterdamski: • Trwałe rozwijanie zatrudnienia i zwalczanie bezrobocia • Zapewnienie odpowiedniej ochrony socjalnej • Zwalczanie izolacji grup poszkodowanych społecznie i wyłączonych z rynku pracy • Podnoszenie roli dialogu społecznego i partnerstwa • Tryb informacji i konsultacji pracowników • „pozytywna dyskryminacja kobiet” • Stały rozwój gospodarczy • Jednomyślność dla większości obszarów

25. Integracja socjalna WE – okres III, cd • 1998 Szczyt w Luksemburgu : • Rozwój i pobudzanie przedsiębiorczości przez obniżanie obciążeń fiskalnych, rozszerzenie możliwości uzyskania pracy, wspieranie dostosowywania przedsiębiorstw i pracowników, zwalczanie dyskryminacji na rynku pracy, włączanie defaworyzowanych na rynek pracy(ON, azylanci, uzależnieni, więźniowie)

26. Integracja socjalna WE – okres III, cd • 1998 - Szczyt w Luksemburgu: • Powołanie Komitetu ds. Zatrudnienia i Rynku Pracy; • Podniesienie znaczenia partnerstwa: ZZ oraz związków pracodawców;

27. Integracja socjalna WE – okres IV, po roku 2000 • Europejska Agenda Społeczna ( Nicea 2000)- pełne zatrudnienie, problem starzenia się społeczeństw, wzmocnienie spójności, społeczne znaczenie globalizacji • Karta Praw Podstawowych ( Nicea 2000) • Rok 2000 -Szczyt w Lizbonie i Strategia Lizbońska • 2007 Traktat o funkcjonowaniu UE, Lizbona ( Karta Praw Podstawowych, wiążąca)

28. Integracja socjalna WE – okres IV cd. • Strategia Lizbońska : cel główny – pełne zatrudnienie poprzez: - reformę instrumentów podaży na rynku pracy ( konkurencyjność siły roboczej i modernizację systemów ZS) - reformę instrumentów popytu na rynku pracy ( likwidacja barier adm. i prawnych, ułatwienia dla MSP, by ułatwić zakładanie i prowadzenie firm • Strategia 2020 • Sytuacja EPS w dobie kryzysu

29. Intergracja socjalna WE – okres IV – Strategia lizbońska • Priorytety : • Stymulowanie przedsiębiorczości i sprzyjające warunki dla firm innowacyjnych • Rozwój aktywnych polityk zatrudnienia • Poprawa jakości pracy • Zwiększenie mobilności i otwarcie rynków pracy • Trwalsze zabezpieczenie społeczne i promowanie integracji • Mierniki celu: wzrost zatrudnienia do 70%, kobiet do 60%, ON do 50%, otarcie rynków pracy, ułatwienia przemieszczania się studentów, współpraca UP

30. Integracja socjalna WE – Strategia 2020 • Trzy priorytety : • Rozwój inteligentny ( gospodarka oparta na wiedzy i innowacyjności) • Rozwój zrównoważony ( lepsze wykorzystanie zasobów, przyjazny środowisku, bardziej konkurencyjny) • Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu ( wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewnienie spójności terytorialnej i społecznej)

31. Integracja socjalna WE – Strategia 2020 • Wskaźniki postępu : • 75 % zatrudnienia osób między 20 a 64 rż • 3% PKB – nakladów na badania i rozwój • Pakiet środowiskowy 20/20/20 ( emisja CO2 zmniejszona do 20%, udział EO do 20%, wzrost efektywności o 20%) • Zmniejszenie do 10% liczby przedwcześnie kończących naukę oraz 40% kończących studia • Zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem o 20 mln

32. Integracja socjalna WE – czas kryzysu • Dylemat I : więcej czy mniej integracji w UE • Dylemat II : Europa jednej czy wielu prędkości • Dylemat III : więcej ochrony socjalnej czy liberalizmu • Dylemat IV : konkurencyjność i praca czy ochrona środowiska • Dylemat V : trwała równowaga systemów fiskalnych czy wczesne/wysokie emerytury

33. Przygotujcie starcie racji • Słusznie czy też niesłusznie podnosi się ustawowy wiek emerytalny w Polsce, biorąc pod uwagę następujące czynniki : • Rośnie deficyt FUS • Rosną koszty utrzymania • Rośnie bezrobocie zwłaszcza wśród młodzieży • Wraz ze wzrostem liczby przepracowanych lat rośnie wysokość świadczeń emerytalnych • Kobiety pracują średnio i ustawowo mniej, a pobierają emerytury dłużej, bo dłużej żyją.