โครงการแก้ไขปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยกว่า 2 , 500 กรัม จังหวัดหนองคาย ปีงบประมาณ 2554

1. โครงการแก้ไขปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม จังหวัดหนองคาย ปีงบประมาณ 2554 วัตถุประสงค์ พัฒนารูปแบบในการแก้ไขปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยในพื้นที่ กลุ่มเป้าหมาย 1 โรงพยาบาลหนองคาย จังหวัดหนองคาย 2 โรงพยาบาลสระใคร จังหวัดหนองคาย 3 โรงพยาบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ 4 โรงพยาบาลพรเจริญ จังหวัดบึงกาฬ 5 โรงพยาบาลเซกา จังหวัดบึงกาฬ

2. การประเมินผล • เกิดรูปแบบหรือนวตกรรมในการแก้ไขปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยในพื้นที่ • บรรลุเป้าหมายตัวชี้วัด - ทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อยกว่า 2,500 กรัม ลดลงร้อยละ 0.5 - หญิงตั้งครรภ์ฝากครรภ์ก่อนอายุครรภ์ 12 สัปดาห์ ร้อยละ 50 - แม่คลอดบุตรอายุต่ำกว่า 20 ปี ไม่เกิน ร้อยละ 18 • ประเมินความเหมาะสมของแผนงาน/ กิจกรรม จากการลงสนับสนุน ในพื้นที่ และการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับทีมดำเนินงาน

3. สถานการณ์ปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักต่ำกว่า 2,500 กรัมจังหวัดหนองคาย • จากผลการดำเนินงานการชั่งน้ำหนักทารกแรกเกิดในปีงบประมาณ 2553 พบว่าทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม ร้อยละ 8.75ซึ่งสูงกว่าเป้าหมายแผนฯ 9 กำหนดไว้ไม่เกินร้อยละ7 เมื่อพิจารณาข้อมูลเป็นรายอำเภอ พบว่าข้อมูลในปีงบประมาณ 2554 ตั้งแต่เดือน ตุลาคม 2553 ถึงเดือน มีนาคม 2554 มีพื้นที่ที่มีข้อมูลรายงานสูงเกินกว่าเป้าหมายที่กำหนดไว้ 5 อำเภอ คือ อำเภอเมืองหนองคาย อำเภอสระใคร อำเภอเมืองบึงกาฬ อำเภอพรเจริญ และอำเภอเซกา คิดเป็นร้อยละ 11.53, 7.45, 8.12, 11.46 และ 9.12 ตามลำดับ

4. ตารางที่ 1 อัตราทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม จังหวัดหนองคาย ปี พ.ศ. 2547 – 2554 ที่มา : รายงาน ก- 2 ข้อมูล รพท./รพช.ปี 2547-2554

5. อัตรา LBW ของพื้นที่ที่ดำเนินการแก้ไขปัญหาในปี 2554

7. กระบวนการวิเคราะห์และวางแผนงานโครงการกระบวนการวิเคราะห์และวางแผนงานโครงการ 1.1.จัดประชุมการจัดทำแผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์กำหนดปัญหา พิจารณาและ จำแนกประเภทผู้ที่ควรเข้าร่วมโครงการ เช่นเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง อสม. หญิงมีครรภ์ สามีและญาติที่ดูแลหญิงตั้งครรภ์ 1.2.พื้นที่ดำเนินการกำหนดกลุ่มเป้าหมายที่ต้องการให้ความรู้หรือกลุ่มบุคลในชุมชนที่ มีส่วนเกี่ยวข้องกับกิจกรรมทางด้านการส่งเสริมสุขภาพหรือมี ความน่าเชื่อถือในการดูแลกลุ่มเป้าหมาย 1.3.จัดเวทีประชาคมเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และแสวงหาเครือข่ายในชุมชนเพื่อเข้ามา มีส่วนร่วมในการจัดการกับปัญหาในระดับอำเภอ 1.4.กำหนดกิจกรรม/โครงการเข้าในแผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์อำเภอเพื่อ เป็นแผนพัฒนาสุขภาพอำเภอต่อไป

8. กลยุทธ์ในการพัฒนางานโครงการกลยุทธ์ในการพัฒนางานโครงการ 1. วิเคราะห์ปัญหาสุขภาพประชากรในพื้นที่ในปีที่ผ่านมา โดยใช้กระบวนการ SWOT 2. ฟื้นฟูความรู้เจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงาน ทีมสุขภาพ และเครือข่าย 3. ประชาสัมพันธ์โครงการ ผ่านวิทยุชุมชน แผ่นพับ ป้ายและประสานเครือข่าย 4. กระตุ้นจิตสำนึกกลุ่มเป้าหมาย ด้วยสโลแกน “ฝากท้องไว เด็กไทยสุขภาพดี” 5. ใช้ภาคีเครือข่าย ในการขับเคลื่อน 6. นิเทศติดตามผลการปฏิบัติงานอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน

9. พื้นที่เป้าหมายในการดำเนินงาน แบ่งเป็น 4 ส่วน ดังนี้ 1. สสจ./ผู้บริหาร / หัวหน้างาน 2. โรงพยาบาล • ห้องฝากครรภ์ • ห้องคลอด • ห้องหลังคลอด • คลินิกเด็กดี 3. รพสต./สอ. 4. เครือข่าย ได้แก่ ท้องถิ่น ชุมชน ชมรมสายใยรักแห่งครอบครัว

10. ปัจจัยความสำเร็จ 1) ผู้บริหารให้ความสำคัญและสนับสนุนการดำเนินงานการพัฒนาระบบคุณภาพบริการในโรงพยาบาล และสถานีอนามัย 2) มีคณะกรรมการงานอนามัยแม่และเด็กระดับอำเภอครบทุก รพสต. 3) มียุทธศาสตร์และตัวชี้วัดในการทำงานที่ชัดเจน 4) ทีมงานมีความมุ่งมั่น และเข้มแข็ง มีศักยภาพในการบริหารงาน บริหารทรัพยากร การประสานงานเมื่อรับทราบปัญหามีการศึกษาข้อมูลหญิงตั้งครรภ์ที่คลอดทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม

11. ปัจจัยความสำเร็จ 5) มีแผนปฏิบัติการที่ชัดเจนสอดคล้องกับปัญหาและความต้องการของชุมชน พัฒนาความรู้และทักษะของบุคลากรและประชากรในพื้นที่เป้าหมาย 6) มีสื่อประชาสัมพันธ์ส่งเสริมโภชนาการในหญิงตั้งครรภ์ การให้ความรู้ผ่านครอบครัว ผู้นำ หรือผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับมารดาวัยรุ่น เกิดกระแสการตื่นตัวในการสนับสนุนส่งเสริมการดูแลมารดาวัยรุ่นในการแก้ปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยได้โดยใช้ต้นทุนต่ำ 7) ความตระหนักในความสำคัญของปัญหาจากภาคส่วนต่างๆ (อบต. อปท. รพ.สต.สาธารณสุขอำเภอ และประชาชนในชุมชน 8) แพทย์ประจำคลินิก ANC High Risk มีความตั้งใจในการดูแลคัดกรองหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเสี่ยงเพื่อรับการส่งต่อที่รวดเร็ว 9) การสนับสนุนงบประมาณของ สป.สช.

12. ปัญหาอุปสรรค 1)มาตรฐานงานอนามัยแม่และเด็กของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยังไม่ชัดเจนคุณภาพในการให้บริการระหว่างตั้งครรภ์ ฝากครรภ์ไม่ครบตามเกณฑ์ ฝากครรภ์ช้า 2)สถานบริการสาธารณสุขยังมีการดำเนินงานคลินิกบริการที่เป็นมิตรกับวัยรุ่นน้อย 3)ขาดแกนหลักในพื้นที่บางแห่งที่จะบริหารจัดการระบบให้มีการพัฒนาคุณภาพของระบบการส่งเสริมสุขภาพมารดาอย่างต่อเนื่อง

13. ปัญหาอุปสรรค 4)อาชีพการทำสวนยางและการเดินทางเสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด(GA37 wks) 5)หญิงตั้งครรภ์ฝากครรภ์จากที่อื่นและเดินทางกลับมาเยี่ยมบ้าน 6)ประชาชนบางส่วนขาดความตระหนักในเรื่องผลกระทบจากการตั้งครรภ์ที่มีภาวะเสี่ยง ทำให้ยังพบหญิงตั้งครรภ์ที่มีอายุมากกว่า ๓๕ ปี หรือต่ำกว่า ๒๐ ปี และมาฝากครรภ์ช้า 7)อปท.บางแห่งไม่เห็นความสำคัญของการสนับสนุน การดูแลหญิงตั้งครรภ์- หญิงหลังคลอดในชุมชน

14. ข้อเสนอแนะ 1 ) กรมอนามัยควรเร่งพัฒนามาตรฐานงานอนามัยแม่และเด็กของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลทุกแห่งเนื่องจากเป็นสถานพยาบาลแห่งแรกที่ประชาชนเข้าถึง 2) สป.สช. ควรกำหนดให้ปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อย เป็นปัญหาที่คณะกรรมการกองทุนสุขภาพท้องถิ่นทุกแห่งต้องดำเนินการแก้ไขในระดับชุมชน 3) กระทรวงสาธารณสุขควรมีนโยบายให้สถานบริการสาธารณสุขทุกระดับ จัดตั้งคลินิกบริการสำหรับมารดาวัยรุ่นในโรงพยาบาลภายในปีงบประมาณ 2555 4) เนื่องจากการแก้ไขปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อย เป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาระบบการส่งเสริมสุขภาพ ดังนั้นควรมีการพัฒนาแกนหลักระดับอำเภอ ให้สามารถบริหารจัดการระบบการส่งเสริมสุขภาพ (Health Promotion System Manager) ได้อย่างต่อเนื่องและบูรณาการ โดยเฉพาะสำนักงานสาธารณสุขอำเภอ ที่จะเป็นตัวเชื่อมภาคีเครือข่ายในพื้นที่ จนถือเป็นงานประจำของสำนักงานสาธารณสุขอำเภอ

15. ข้อเสนอแนะ 5) ควรจะจัดประชุมวิชาการเฉพาะการฝากครรภ์คุณภาพให้เจ้าหน้าที่ ที่รับผิดชอบการฝากครรภ์และมีการติดตามจากทีมจังหวัดโดยตรงกับรพ.สต.ถ้าฝากครรภ์ได้มาตรฐานก็จะช่วยลดปัญหางานอนามัยแม่และเด็กได้ 6) ระบบการส่งต่อหญิงตั้งครรภ์ที่พบภาวะเสี่ยงระหว่างโรงพยาบาลยังไม่มีการคืนข้อมูลกลับ 7) ควรจะมีสูติแพทย์ให้บริการสัญจรในโรงพยาบาลที่ไม่มีสูติแพทย์ดูแลหญิงตั้งครรภ์จะได้รู้ปัญหาและหาแนวทางการแก้ไขได้ตามบริบทโรงพยาบาลนั้นๆ 8) ภาคประชาชนควรมีบทบาทหน้าที่ในการเป็นต้นแบบมากขึ้น 9) เจ้าหน้าที่ควรนำข้อมูลไปใช้ในการศึกษาวิจัยเพื่อการแก้ปํญหาในอนาคตต่อไป 10) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรเข้ามามีส่วนร่วมครอบคลุมทุกกิจกรรม

16. แนวทางดำเนินการ ปี 2555 • ในส่วนของการแก้ไขปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย ในปี 2555 ของจังหวัดหนองคาย เน้นหลักในงานยุทธศาสตร์ โดยเฉพาะการเพิ่มคุณภาพการจัดการบริการ ในเรื่องของการเฝ้าระวังทางโภชนาการในหญิงตั้งครรภ์ และการป้องกันการคลอดก่อนกำหนด ประกอบด้วยกิจกรรมดำเนินการ ดังนี้ • - พัฒนาศักยภาพเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงานฝากครรภ์ให้มีความรู้ในเรื่อง • - การเฝ้าระวังภาวะโภชนาการในหญิงตั้งครรภ์ • - การป้องกันการคลอดก่อนกำหนด • - การดูแลทารกคลอดก่อนกำหนด • - สนับสนุนสื่อการสอนและการประเมินภาวะโภชนาการแก่คลินิกฝากครรภ์ โดยจัดทำแผ่นประเมินภาวะโภชนาการ(Vllop Curve) และการคาดคะเนการคลอดให้แก่สถานบริการทุกแห่งในจังหวัดหนองคาย

17. สวัสดี