Uitdagingen en opgaven voor het Beleidsplan Ruimte Expertenforum Beleidsplan Ruimte

1. Uitdagingen en opgaven voor het Beleidsplan Ruimte Expertenforum Beleidsplan Ruimte Georges Allaert, Tom Coppens, Griet Celen, Hans Bruyninckx, Dirk Lauwers, Linda Boudry, Peter Swinnen, Bart Van Steenwegen, Hubert Gulinck 19 03 2013

2. Het BRV Expertenforum

3. Inhoud • Onze lezing van de maatschappelijke uitdagingen uit het groenboek. • Is het huidige planningskader achterhaald? • Breekpunten voor het beleidsplan

4. Van 6 naar 7 miljoen

6. Bevolkingsgroei 2009-2030

9. Bebouwde ruimte in Vlaanderen in het BAU 1976 7.2% 1988 12% 2000 18% 2013 25% 2050 40% Bron: VITO 2011

10. In beweging blijven

11. vervoerswijzekeuze Vlaanderen versus intrastedelijk (OVG)

12. Boussauw, K, 2011

14. ‘autoverplaatsingen nemen 77% voor hun rekening in totaal afgelegde kilometers’ ’86% van de Vlaamse huishoudens bezit minstens 1 auto’ ‘in 2009 stonden automobilisten bijna 4 miljoen uren in de file’

17. Klimaat

18. Bron: Ccaspar 2012

19. Bron, Bomans,2012 op basis van VITO + Ccaspar

21. Bron, P Meire, 2013

23. Bron: administratie gezondheidszorg

24. BIO-diversiteit &Bio-productieve ruimte

28. Bron: Urban Unlimited, 2012

29. Ruimte voor economie

30. Bron. Cabus, P, Allaert, G en Van Haverbeke, W., 2001

34. BESLUIT

35. Besluit • Het Business as usual- model is niet houdbaar omwille van • verlies aan ecosysteemdiensten • congestie • Leefmilieu en gezondheid • Versnippering en fragmentatie • Klimaatadaptatie -> dwingend karakter van verweving, verknoping, verdichting en vernetting als fundamentele toetsstenen van ruimtelijk beleid

36. Verdroging Vergrijzing Verlies van natuurwaarden Hoge gronddruk Kansen voor energieproductie Kansen voor grensoverschrijdende natuur en watersystemen Overstromingen en watertekort Vergrijzing Potenties voor windenergie Druk op ecologische waarden Intensief landbouwgebied Druk op milieu Kansen voor enegerieboeren Economische dragers? Kansen voor energieproductie Kansen voor biodiversiteit Versnippering Verlies aan cultuurwaarden Verdroging Kans voor waterboeren Kansen voor waterlandschappen Verlies aan cultuurwaarden Versnippering Kansen voor cultuurwaarden en landschapsontwikkeling Extreme druk op ruimte Versnippering Overstromingen Congestie Druk op vastgoedprijzen Kansen voor verweving Kansen voor Transit orienteddevelopment Kansen voor stedelijke landbouw Kansen voor verrassende allianties Nood aan ruimte voor bedrijven Erosie, vervlakking landschap Kansen voor voedselproductie

37. Wat blijft van het RSV overeind?

39. Het RSV en de nieuwe woonopgave

40. Het RSV en klimaatadaptatie

41. RSV en de open ruimte

42. RSV en economische ruimte

44. 10 Breekpunten

45. Breekpunten binnen een toekomstgericht Vlaamse ruimte • Term breekpunt vanuit een dubbele betekenis: • Breekpunt in beleid: we gaan het op een aantal vlakken behoorlijk anders moeten doen. • Bre+ekpuntenin de zin dat zonder deze elementen een Vlaams ruimtelijk beleid naar onze mening onmogelijk is in het licht van de toekomstige uitdagingen en ontwikkelingen

46. Breekpunt 1 De bijkomende verstedelijking zal, gelet op de demografische ontwikkelingen, haar hoogtepunt kennen voor 2030en reeds aanzienlijk zijn voor 2020. -> Het beleidsplan moet vandaag een haalbare strategie en instrumenten bevatten om op korte termijn de toekomstige verstedelijking te sturen

47. Breekpunt 2 In tegenstelling tot algemeen gesteld is het bestaand aanbod aan bouwpercelen voor wonen en bedrijven veel groter dan de toekomstige behoefte. Maar het aanbod ligt verspreid en in functie van een duurzaam en spaarzaam ruimtegebruik vaak op de ‘foute’ plaats. -> Het beleidsplan dient via een grond- en pandenbeleid het wonen in centrale locaties en op OV-locaties betaalbaar, veilig en leefbaar te houden. De overheid moet via een locatiebeleid het aanbod voor wonen sturen naar meer duurzame locaties en zodoende ruimte sparen voor andere essentiële functies

48. Breekpunt 3 Gescheiden beleids- en planningsprocessen voor essentiële functies (wonen, mobiliteit, werken) blijven leiden tot slecht verspreide en slecht geïntegreerde allocatie van functies en activiteiten. Dit zal uitmonden in ondraagbare maatschappelijke kosten en een structurele congestie van het wegennet. ->Het ruimtelijk beleid dient terug een integrerende rol op te nemen tussen verschillende beleidsdomeinen, met in het bijzonder de integratie tussen mobiliteits- en infrastructuurplanning en het ruimtelijke beleid.

49. Breekpunt 4 Klimaatextremen onder vorm van ondermeeroverstromingen, droogte en hitte zullen ook Vlaanderen steeds zwaarder treffen en daarom zullen grondige adaptieve buffermaatregelen moeten ontwikkeld worden in de eerstkomende decennia, niet in het minst om gewapend te zijn tegen de verzwaring van deze problematiek in de verdere toekomst. ->Er zullen nieuwe inrichtingen en investeringen nodig zijn dwars doorheen de publieke en de private ruimte (bijvoorbeeld groenblauwe stadsontwerpen tegen hitte-eilanden, systematisch ingerichte erosiebuffers, grondige “ontpitting” van overstromingsarealen enz.).

50. Breekpunt 5 In de pikorde van de ruimtelijke waarden in Vlaanderen komen de open ruimte en de zogenaamd “zachte functies” nog steeds op de tweede plaats en als reserve voor “harde functies”. Open ruimte blijft krimpen. Dit is niet langer houdbaar, omwille van diverse verantwoordelijkheden inzake ondermeer biodiversiteit, behoud van graden van zelfvoorziening en reductie van onze hoge ruimtelijke voetafdruk. ->Het fysisch systeem en de open ruimte moeten veel meer als vertrekbasis beschouwd worden voor de organisatie van ruimtelijke functies in Vlaanderen. De ecosysteemdiensten (in ruimste betekenis) zijn bovendien te vertalen als een opgave die niet alleen de open ruimte betreft maar ook de stad, de privéruimte, de bedrijventerreinen en de infrastructuren