RAZVOJ SVETSKE POLJOPRIVREDE

1. RAZVOJ SVETSKE POLJOPRIVREDE

2. Svetsku poljoprivredu danas karakterišu dve krajnosti: • Hiperprodukcija hrane i tržišni viškovi u razvijenim industrijskim zemljama; • Nestašica hrane, nedovoljna ishranjenosti i glad u nekim zemljama u razvoju (pre svega u Africi)

3. Poljoprivreda u razvijenim zemljama

4. Sjedinjene Američke Države • Ekonomski i agrarno►najrazvijenija zemlja sveta; •  300 miliona stanovnika • 374 miliona hektara obradivog zemljišta • 2 miliona farmi • Poljoprivredom se bavi oko 1,8% aktivnog stanovništva • Prosečna površina farme je 180ha • Zemljište nije ograničavajući faktor razvoja (resurs u izobilju) • ►KRUPNA ROBNA POLJOPRIVREDNA PROIZVODNJA

5. Sjedinjene Američke Države • Regionalizacija – gajenje onih vrsta koje mogu dati maksimalni prinos u određenom regionu • Visoka produktivnost rada u poljoprivredi: Br. stanovnika za koje američki farmer proizvodi hranu:

6. Sjedinjene Američke Države • Duga tradicija kooperativnih farmi sa ciljem: • Snižavanja troškova proizvodnje, • Preraspodele profita • Obezbeđenje neophodnih a teško dostupnih usluga i roba, • Mogućnost zarade na osnovu koordinacije prilikom nabavke i prodaje, • Iskorišćavanje prednosti tržišta i konkurencije, • Zajednička deoba rizika;

7. Sjedinjene Američke Države • Program pomoći putem dohotka i cena (uspostavljanje zaštitnih cena za nekoliko osnovnih poljopri. proizvoda) • Mreža lokalnih stručnih službi • Razvijanje novih tehnologija, pre svega informacione i biotehnologije, • Razvoj naučnih institucija i univerziteta • Povećana investiranja u istraživanje i razvoj

8. Kanada • Poljoprivredna velesila • Sever ►Arktička klima (hladno i vlažno područje sa neplodnim zemljištem) • Jug ►plodna nizija sa odličnim uslovima za proizvodnju pšenice i stoke • 2ha obradive površine po glavi stanovnika • Program pomoći putem cena i dohotka (sličan američkom programu) • Program upravljanja ponudom ili tržišno ograničenje ponude.

9. Australija • Značajan proizvođač i izvoznik hrane • Nepovoljni klimatski uslovi (visoke prosečne temperature, male količine padavina ►potreba za navodnjavanjem) • Tržišna politika i tržišne direkcije, posebno u kontroli izvoza imaju značajnu ulogu u poljoprivrednoj politici • Politika oporezivanja u poljoprivredi bazirana je na progresivnim poreskim stopama • Preovladava slobodna trgovina poljoprivrednim proizvodima.

10. Evropska Unija • 5 miliona stanovnika • Zakon koncentracija i centralizacije (ukrupnjavanje poseda) • Prosečna veličina farme oko 20ha • Paralelno funkcionisanje porodičnih (mešovitih) gazdinstava (pretežno mediteranske zemlje) i srednjih i velikih specijalizovanih gazdinstava (zemlje Beneluksa, Nemačka, Danska, Francuska, V. Britanija...).

11. Evropska Unija • CAP (Common Agricultural Policy) Zajednička agrarna politika • Promenila usmerenje od podsticanja proizvodnje ka podsticanju dohotka farmera • Promena CAP-a u 2003. godini se odnosi uglavnom na održivi razvoj i ruralni razvoj poljoprivrede (na osnovu Agende 2000)

12. Evropska Unija • Problemi sa kojima se suočava politika ruralnog razvoja EU: • Ekonomski – niži nivo dohotka u ruralnim područjima, ostarelo radno stanovništvo; • Socijalni – relativno visoka nezaposlenost u rur. Oblastima, depopulacija, nedostatak osnovnih usluga; • Ekološki – potreba za pozitivnim doprinosom životnoj sredini

13. Evropska Unija • Agenda 2000 predstavlja evropski pogled na budućnost ruralnog razvoja. • Istaknuti su, između ostalog, noseći stubovi CAP-a: • Prvi stub: konkurentna i održiva multifunkcionalna poljoprivreda • Drugi stub: ruralna ekonomija

14. Poljoprivreda u istočno-evropskim zemljama, SSSR-u i Kini

15. SSSR • Posle oktobarske revolucije (1917. god) u Sovjetskom Savezu je proklamovana Nova ekonomska politika (NEP) • Krajem 20-ih godina partijsko rukovodstvo zemlje, sa Staljinom na čelu, napušta NEP, i uvodi administrativno-birokratske metode u rešavanju naraslih problema. • Posle II svetskog rata ovi teorijski stavovi postali su politička praksa u svim socijalističkim zemljama.

16. SSSR • Nekoliko pokušaja unapređenja poljoprivredne proizvodnje u SSSR-u u posleratnom periodu: • Hruščovljev plan (1953) • Brežnjevljev plan (1982) – “Prehrambeni program do 1990” • Nisu dali očekivane rezultate • Perestrojska Gorbačova – zasnovana na reprivatizaciji sovhoza i kovhoza

17. Kina • Posle Revolucije 1950. god. Kina je imala oko 450 miliona stanovnika • 1950-1979. god. 20-30 miliona stanovnika je umrlo od gladi. • Danas ►preko 1 milijardu stanovnika • Od 1980. god. glad je eliminisana • <9 ari obradivog zemljišta po stanovniku

18. Kina • Uspela da unapredi proizvodnju sprovođenjem privredno ekonomske reforme: • Razvoj sistema porodične odgovornosti i transformacija narodnih komuna u ekonomske organizacije; • Povećanje učešća investicija u poljoprivredu • Povećanje subvencija u poljoprivredi • Specijalizacija proizvodnje • Razvoj lokalnih tržišta i industrije na selu • Unapređenje procesa mehanizacije i hemizacije • Racionalnije korišćenje razvojnih faktora

19. Kina • Osnovni problemi u agrarnoj politici: • Usitnjenost zemljišta • Nedovoljnost obradivog zemljišta • Nezainteresovanost proizvođača za kratkoročnu proizvodnju • Sve naglašeniji procesi raslojavanja na selu

20. Bivše socijalističke zemlje • Najbitnije karakteristike poljoprivrede su bile: • Zanemarivanje poljoprivrede • Fetišiziranje državne svojine i krupne robne proizvodnje • Diskriminacija privatne svojine i sitne robne proizvodnje • Niska ulaganja • Niska iskorišćenost razvojnih faktora • Neodgovarajuća povezanost primarne polj.proiz., prerade i prometa • Nedovoljna motivisanost proizvođača • Zanemarivanje značaja i uloge tržišta • Prenaglašenost administrativnog sistema upravljanja • Usporen razvoj nauke i tehnologije • Neefikasna agrarna politika

21. Proces tranzicije i transformacija agrosektora • Izgradnja tržišnog modela privređivanja u agrosektoru tranzicionih ekonomija polazi od neophodnosti realizacije sledećih reformskih procesa: • Liberalizacija tržišta • Restrukturiranje agrosektora • Reforma dofarmerskog i postfarmerskog sektora • Stvaranje adekvatne tržišne infrastrukture

22. Azijski kontinent • Raznovrsna klima • Većina zemalja je prihvatila industrijalizaciju kao metod privrednog razvoja • Višak vrednosti iz poljoprivrede je prelivan u druge privredne grane • Ovakva politika dovela je do nerazvijenosti, velike zavisnosti od inostranstva, neravnomerne raspodele dohotka i bogatstva, visoke stope inflacije i nezaposlenosti... • Mere vlada u poslednjih nekoliko godina daju pozitivne efekte. • Epicentar gladi na našoj planeti preselio se iz azijskih u afričke zemlje.

23. Afrički kontinent • Kontinent gladi • Nepovoljni klimatski i zemljišni uslovi • Stopa rasta poljoprivredne proizvodnje je niska • Obrazovni, kulturni i tehnički nivo većine stanovništva je na niskom nivou • Neprimerena industrijalizacija ovih zemalja • Ne postoji mehanizam zaštite poljoprivredne proizvodnje • Poreske obaveze u funkciji zaštite domaće industrije

24. Latinoameričke zemlje • Pretežno su izvoznici poljoprivrednih proizvoda a uvoznici industrijskih • Poljoprivredno najrazvijenije zemlje ove regije su Brazil i Argentina • Neiskorišćenost prirodnih resursa • Visoka nezaposlenost, inflacija, socijalna beda i siromaštvo • Industrijalizacija na račun poljoprivrede