dr inż. Grzegorz Bliźniuk

1. Zarządzanie systemami informatycznymi w administracji publicznejWYKŁAD 1 : Zjawisko wykluczenia cyfrowego dr inż. Grzegorz Bliźniuk

2. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

3. Plan wykładu • Istota wykluczenia cyfrowego • Konsekwencje wykluczenia cyfrowego • Sposoby przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu • Deklaracja Ryska z roku 2006– Program e-Inclusion • Podsumowanie 3

4. Istota wykluczenia cyfrowego Wykluczenie cyfrowe lub podział cyfrowy (ang.digitaldivide), to podział społeczeństwa na osoby z dostępem do sieci internetowej i nowoczesnych form komunikacji oraz na osoby bez takich możliwości. Wynika on z szybkiego rozwoju technologii informatycznych, który doprowadził do powiększenia różnic między klasami bogatą i średnią, które mogły sobie pozwolić na ich zakup, a klasą niższą, której nie stać na swobodny dostęp do Internetu. Obecnie można nawet mówić o nowym rodzaju stratyfikacji społecznej, gdzie podział przebiega między połączonymi i niepołączonymi z siecią Termin wykluczenia cyfrowego nie sprowadza się tylko do możliwości dostępu do Internetu. Oprócz tego ważne są czynniki takie jak: • umiejętności posługiwania się Internetem • jakość połączenia • wymiar językowy (brak znajomości języka, w którym potrzebne informacje występują) (źródło: Wikipedia) 4

5. Istota wykluczenia cyfrowego Mianem wykluczenia cyfrowego (inaczej zwanego podziałem cyfrowym, ang. digitaldivide), socjologowie określają systematyczne różnice w dostępie i korzystaniu z komputerów i Internetu pomiędzy osobami o różnej płci, wieku, statusie społeczno-ekonomicznym (tj. wykształceniu, dochodach, zawodzie) lub mieszkającymi w różnych regionach (źródło: Civicpedia) Prof. P.Śpiewak (marzec 2003 r.): „Wykluczenie cyfrowe może szczególnie pogłębiać i przyspieszać proces wykluczania z głównego nurtu cywilizacji społeczności już pod tym względem upośledzonych, odbiera im szanse rozwoju i uniemożliwia zlikwidowanie dystansu. Pojęcie pochodzi od terminu "digital divide". Zostało mocno nagłośnione pod koniec lat 90., kiedy to organizacje pozarządowe i ONZ zwróciły uwagę entuzjastom Internetu, że ich wizja "demokracji on-line", "globalnego e-rynku" czy "elektronicznej agory" (tych terminów używał obficie ówczesny wiceprezydent USA - Al Gore) dotyczy jedynie nikłej części światowej społeczności; wtedy, w 1999 r. podkreślano np., że 80% wszystkich ludzi nie słyszało jeszcze dzwonka telefonu, cóż zatem mówić o ich uczestnictwie w społeczeństwie informacyjnym”. Źródło: http://ceo.cxo.pl/artykuly/29925/Obywatelskosc.w.wymiarze.internetowym.html 5

6. Konsekwencje wykluczenia cyfrowego Jest to zjawisko negatywne, które w szczególności wpływa na: • Wykluczenie społeczneosób niekorzystających z technologii informacyjnych (edukacja, kultura, poszukiwanie pracy, handel elektroniczny, banki elektroniczne, poszukiwanie różnych informacji, kontakt z urzędem, dostęp do usług e-Zdrowia, dostęp do informacji o codziennych wydarzeniach itp.), • Wykluczenie całych regionów geograficznych z potencjału prorozwojowego (obszary biedniejsze, słabiej doinwestowane: szczególnie obszary wiejskie, tzw. syndrom ściany wschodniej), • Spowolnienie rozwoju gospodarczego regionów i rozwoju osobistego osób wykluczonych cyfrowo, • Pogłębianie dysproporcji rozwojowychcałych grup osób upośledzonych zdrowotnie lub ruchowo w stosunku do osób bez takich upośledzeń, • Pogłębianie dysproporcji w rozwoju naukowym, kulturowym, społecznym, naukowym regionów ze słabym rozwojem technologii teleinformatycznych • Pogłębianie wykluczenia społecznegoosób starszych i niedołężnych 6

7. Konsekwencje wykluczenia cyfrowego Linia podziału Polski względem tzw. „przestrzennego zróżnicowania indeksu wiedzy” źródło: Strategia e-Rozwoju woj. Mazowieckiego na lata 2007-2013 7

8. Konsekwencje wykluczenia cyfrowego Linie podziału Polski względem tzw. „potencjału innowacyjnego” źródło: Strategia e-Rozwoju woj. Mazowieckiego na lata 2007-2013 8

9. Sposoby przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu • Budowa infrastruktury informatycznej, a w tym: • wyposażenia w urządzenia komputerowe (komputeryzacja) • budowa dostępu do Internetu (internetyzacja) • Budowa podaży usług elektronicznych (cyfryzacja usług) • Budowa popytu na usługi elektroniczne, a w tym: • promowanie nowego stylu życia (włączenie cyfrowe, e-Inclusion) • uczenie korzystania z usług elektronicznych (edukacja informatyczna) Powyższe działania mogą być realizowane łącznie jako: • Inicjatywy oddolne (osoby prywatne, fundacje, stowarzyszenia, przedsiębiorstwa, szkoły, uczelnie), • Inicjatywy lokalne i regionalne - samorządowe • Działania centralne – rządowe • Działania na poziomie Unii Europejskiej 9

10. e-Integracja z poziomu UE E-integracja stanowi klucz do realizacji celów dotyczących postępu gospodarczego i społecznego zakładanych w inicjatywie i2010 Społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz w Strategii Lizbońskiej. Oznacza działania mające na celu stworzenie integracyjnego społeczeństwa informacyjnego, to znaczy społeczeństwa informacyjnego dla wszystkich. Jej celem jest umożliwienie każdej zainteresowanej osobie pełnego udziału w społeczeństwie informacyjnym, niezależnie od jej ewentualnego upośledzenia społecznego czy indywidualnego. E-integracja stwarza nowe możliwości oferowane przez cyfrowe i techniczne usługi, które poprzez przekraczanie tradycyjnych barier pozwalają dystrybuować wiedzę w sposób bardziej efektywny i przyczyniają się do stwarzania nowych możliwości zatrudnienia. 10

11. e-Integracja z poziomu UEministerialna deklaracja z Rygi Inicjatywa e-Włączenie (e-Inclusion) Kluczowe znaczenie dla e-integracji miało przyjęcie w czasie konferencji ministrów państw europejskich w Rydze w dniach 11-13 czerwca 2006 r. deklaracji w sprawie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) na rzecz integracyjnego społeczeństwa informacyjnego. Zawiera ona konkretne cele dotyczące korzystania z Internetu i jego rozpowszechniania, umiejętności informatycznych i łatwego dostępu do ICT, które mają być zrealizowane do 2010 r. declaration_riga.pdf 11

12. e-Integracja z poziomu UE Priorytetowe obszary działań na rzecz integracyjnego społeczeństwa informacyjnego to: • eDostępność (eAccessibility) - przezwyciężanie technicznych barier i trudności napotykanych przez osoby niepełnosprawne oraz innych ludzi, którzy próbują w pełni uczestniczyć w społeczeństwie informacyjnym; • Starzenie się społeczeństwa (Ageing) - pomoc ludziom starszym w dostępie do technologii i korzyści społeczeństwa informacyjnego; • e-Umiejętności- rozwój umiejętności związanych z technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi pracowników i obywateli; • e-Integracja społeczno-kulturowa - wspieranie kulturowej różnorodności i integracji społecznej imigrantów, młodzieży zagrożonej marginalizacją oraz mniejszości; • e-Integracja geograficzna - zwiększenie społecznego i ekonomicznego dobrobytu osób z terenów wiejskich, zdegradowanych oraz o trudnej sytuacji gospodarczej; • Integracyjne eGovernment - wykorzystanie technologii cyfrowych przy dostarczaniu usług publicznych w celu poprawy jakości życia mieszkańców, zachęcenia do udziału w życiu lokalnej społeczności, wzmocnienia demokracji oraz pomocy osobom zagrożonym społecznym wykluczeniem. 12

13. e-Integracja z poziomu UE Inicjatywa e-Integracja W dniu 8 listopada 2007 r. Komisja Europejska przyjęła komunikat „Europejska inicjatywa i2010 na rzecz e-Integracji - uczestnictwo w społeczeństwie informacyjnym”, w którym zaproponowała stworzenie inicjatywy e-Integracja oraz przeprowadzenie w 2008 r. kampanii uświadamiającej "Przyłącz się do e-Integracji". Komisja stworzyła także specjalną europejską nagrodę e-Integracji przyznawaną za projekty i inicjatywy, które przy wykorzystaniu technologii ICT przyczyniają się do zmniejszenia społecznego i cyfrowego wykluczenia. e-inclusion_comm_native_com_2007_0694_f_pl_acte.pdf 13

14. e-Integracja w 7PR 7 Program Ramowy stanowi źródło finansowania wielu projektów dotyczących e-Integracji. Ok. 400 mln euro przeznaczono na 7PR's Challenge 7: "ICT w służbie samodzielnego życia i integracji społecznej". Celem jest znalezienie sposobu na maksymalne wykorzystanie ICT, starzejąca się ludność Europy mogła prowadzić niezależne i aktywne życie. Aby to zrobić, Challenge 7 jest wykorzystane do walki z rosnącą złożonością technologii informacyjno-komunikacyjnych, który ograniczenia ich wykorzystywanie w niektórych grupach użytkowników. Grupy tematyczne projektów w ramach 7 PR: • eAccessibility (e-Dostępność) • Ageing (Starzenie się społeczeństwa) • eCompetence (e-Umiejętności) • Socio-culturalinclusion (Integracja społeczno-kultorowa) • Geographicalinclusion (Włączenie geograficzne) • Inclusive eGovernement (Integracyjne usługi elektroniczne administracji publicznej) 14

15. e-Integracja w CIP Competitiveness and Innovation Framework Program (CIP) stanowi kolejne źródło finansowania projektów dotyczących e-Integracji. CIP stanowi sposób zachęcania przez Komisję Europejską do innowacji i konkurencyjności poprzez poprawę wykorzystania ICT przez osoby indywidualne, sektor publiczny i przedsiębiorstwa. ICT PSP, jest częścią programu CIP, dysponuje budżetem w wysokości około 820 mln euro i wpisuje się w strategię i2010. Cele CIP związane z e-Integracją: Cel 3.3: e-Dostępność publicznych terminali cyfrowych Cel 3.4: Technologie wspierające dostępność portali internetowych Celem działań w CIP jest utworzenie europejskiej platformy on-line wspomagającej dostępności technologii i urządzeń i usług, przyczyniając się do podłączenia dostępnych programów w różnych krajach UE, a także do pobudzania innowacyjnych rozwiązań oparte na oprogramowaniu. 15

16. e-Włączenie w AAL Ambient Assisted Living (AAL), to kolejny zakres aktywności UE w zakresie e-Włączenia. Budżet AAL, to ok. 600 mln euro. Uzupełnia on programy Ramowe UE koncentrując się na wykorzystaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych dla wspierania opieki nad osobami starszymi. Obszary programu ALL: • Komunikacja społeczna: łatwy i stały dostęp do telefonu i rozmów wideo, przezwyciężenie izolacji społecznej; • Codzienne zakupy: łatwe zamawianie towarów online na dostawę do domu; • Bezpieczeństwo: systemy bezpieczeństwa, inteligentne domy (automatyczne drzwi, okna, oświetlenie, inne media), przyjazne dla użytkownika interfejsy urządzeń domowych i innych; • Zdrowie: telemedycyna z domu, poręczne systemy monitorowania i diagnozowania osób z chorobą przewlekłą (takie jak choroby serca i cukrzyca). 16

17. e-Włączenie w inicjatywie Ageing • Ageing jest jedną z aktywności politycznych Europy związanych z podnoszeniem komfortu życia osób starszych. Projekty ICT z tego zakresu są realizowane w ramach AAL. • Jako uzasadnienie tego obszaru polityk UE Komisja zauważa, że społeczeństwo w UE starzeje się, bo obecna średnia długości życia, to około 80 lat, a do roku 2020 25 % populacji będzie miała wiek wyższy niż 65 lat. Ponadto zauważa, że tzw. rynek osób starszych i niedołężnych jest szacowany na około 300 mld euro do roku 2020. • 21% osób powyżej 50 roku życia ma ciężką wadę słuchu, wzroku lub niedołężność, co utrudnia lub uniemożliwia korzystanie ze standardowych urządzeń ICT. Ponadto tylko 10% osób powyżej 65 roku życia w Europie korzysta z Internetu. • Zauważa się zatem, że technologie ICT nie są wystarczająco dostosowane do potrzeb osób starszych, niedołężnych i niepełnosprawnych i należy to zmienić. 17

18. e-Włączenie w programiee-Dostępność Ten zakres działań koncentruje się na dostępności stron internetowych, udostępnianych na różnych urządzeniach końcowych i w różnych technologiach. Dostępność sieci jest jednym z najważniejszych kamieni milowych e-dostępności w ogóle. Pociąga za sobą duże korzyści społeczne i ekonomiczne dla różnych grup ludzi oraz dla publicznych i komercyjnych usługodawców. Na przykład, osoby niepełnosprawne i w podeszłym wieku, ludzie żyjący w odległych obszarach i ludzi, którzy są w niekorzystnej sytuacji z przyczyn ekonomicznych lub ze względów wychowawczych mogą być bardziej aktywni jako pracownicy lub konsumenci dzięki Internetowi. W wyniku tego większa liczba publicznych i komercyjnych dostawców usług może dotrzeć do większej grupy klientów. 18

19. Podsumowanie • e-Inclusion jest jedną z kluczowych polityk Unii Europejskiej w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego • Formalnie ten obszar polityk UE został ustanowiony na ministerialnej konferencji w Rydze w dniu 12 czerwca 2006 r. • Działania w tych obszarach są realizowane w ramach: • 7-go Programu Ramowego (wcześniej w ramach 6-go i 5-go) • CIP • AAL • W dobie starzejącego się społeczeństwa w Europie ten zakres polityk powinien nabierać coraz większego znaczenia 19

20. Warto poczytać 20 Dziękuję za uwagę

21. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.