Fen Öğretiminde Yaygın Kullanılan Yöntem ve Öğrenme Modelleri – 1

Fen Öğretiminde Yaygın Kullanılan Yöntem ve Öğrenme Modelleri – 1 • Öğrenme Nedir? Yöntem Nedir? Model Nedir? • Fen Bilimleri En İyi Nasıl Öğretilir? • Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler • Öğretmen ve Öğrenci Merkezli Yöntemler • Anlatım Yöntemi / Soru-Cevap Yöntemi • Tartışma Yöntemi • Laboratuvar Yöntemi / Gösteri Yöntemi Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

ÖĞRENME-YÖNTEM-MODEL • Öğrenme: Öğrenme süreci, düşünce tarihi boyunca çeşitli filozoflar, psikologlar ve eğitimciler tarafından tanımlanmaya çalışılmıştır. Ancak, herkesin üzerinde anlaşabildiği ortak bir öğrenme tanımı bulunmamaktadır. Aydın (1999) öğrenmeyi yaşantısal deneyimler yoluyla davranışlarda oluşan kalıcı ve izli değişimler olarak tanımlamaktadır. Akman ve Erden (2001) günümüzde eğitimci ve psikologların hemen hemen hepsinin öğrenmeyi yaşantı ürünü, kalıcı izli davranış değişikliği olarak tanımladığını belirtmektedirler. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

ÖĞRENME-YÖNTEM-MODEL • Yöntem: "Yöntem"den, bir amaca varılan yol anlaşılır. (Descartes, Spinoza, Hegel) Bilimde belli bir sonuca erişmek için, bir plana göre izlenen yol, metot. • Model: Benzerini yapmak için seçilmiş şey, örnek.Model, fiziksel hayata ait gerçekliklerin bir takım anlamlı sembollerle ifade edilmesidir. Diğer taraftan model gerçek hayatta olması gerektiği düşünülenin ifadesidir (gerçekliğin idealleştirilmiş halidir). Çoğu kez karmaşık olanın basite indirgenmesidir. Aslında gerçeklik hiç bir zaman bir model ile tam olarak ifade edilemez. Bu anlamda model gerçekliğin daha basitleştirilmiş halidir. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

FEN BİLİMLERİ ÖĞRETİM SÜRECİ • İçeriği güncel hayattaki bilgilerle sınırla/günlük hayattan örnekler ver. • Öğrenciyi dinle ve kavramları onun doğru ön bilgileri üzerine kur. • Öğrenci ilgileriyle ilişkilendir • Öğrenciyi zihinsel olarak aktif hale getir. • Öğrenciyi fiziksel olarak aktif hale getir. • Öğrenciyi öğrenmesinden sorumlu tut. • Öğrenciyi öğrenme sürecine dahil et. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER • Ön Bilgiler / Kavram Yanılgıları • Öğrenci Karakterleri • Öğrenci Tercihleri • Sınıf Büyüklüğü • Öğretmen Nitelikleri • Kullanılan Öğretim Metodu • Literatürde geçen diğer kavramlar ; SES, cinsiyet, yaş, tutum, vb… Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

ÖĞRETMEN - ÖĞRENCİ MERKEZLİ Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

ANLATIM YÖNTEMİ • Kullanılan Dil – Telaffuz – Vurgu – Jest Mimik • Göz Teması – Kararlılık – Notlara Bağlı Kalma • Bir derste beş ila dokuz ana nokta • Plan – Açık ve Anlaşılır Cümleler • Ses Tonu – Yüksekliği – Konuşma Hızı • Coşkulu, mantıklı ve Nazik bir Hitap Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

ANLATIM YÖNTEMİ Olumlu Yanları Her derse, dinleyici grubuna, mekâna ve zamana uyumuDersi akışının kolaylığı (Plânlı bilgilerin aktarımı) Sınıf ve ders kontrolünün kolaylığıOlumsuz YanlarıTek bir Duyu Organına Hitap EtmesiDikkatin bir seviyede tutulamamasıOturma Düzeninden EtkilenmesiAraştırma İnceleme Yerine Tek Düze Bilgi ve Düşünce Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

SORU CEVAP YÖNTEMİ Soru-cevap yöntemi, dersi baştan sona soru-cevap tarzında işleme demektir. Soru Çeşitleri • En doğruyu seçme soruları • Tamamlama soruları • Hatırlama soruları • Sentez yaptırma soruları • Analizci sorular • Sentezci sorular (karşılaştırma, karar verme, sebep-sonuç gösterme v.s.) Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

SORU CEVAP YÖNTEMİ Olumlu Yanları Öğrenci; Dinler, kendi fikirlerini üretir, ifade gücü kazanır Derse aktif katılır Güdülenir, Sosyalleşir-sağlıklı iletişim kurar “Başkalarının mantığı" ile de düşünmeye alışır Kişinin kendi kendini değerlendirmesini sağlarHatırlar, yargılar, değerlendirir, yaratıcı düşünür Derse ilgisi artarÖğretmen; Anlaşılıp anlaşılmadığını-ne kadar öğrenildiğini anlarKonunun ana hatlarının belirtilmesinde kullanırDiğer yöntemlerin mükemmel bir tamamlayıcısı olarak kullanır. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

SORU CEVAP YÖNTEMİ Olumsuz YanlarıSoru, bir konuyu bilen için bile, sıkıcıdır. Sorulara cevap veremeyen öğrencinin kendine güveni azalır, Sınıfta derse aktif katılanların sayısı düşer. Öğretmenin de kendine güveni azalır. (Sürekli yanlış cevap) Sorular anlaşılmaz, kasıtlı ve yönlendirici olursa öğrencinin yaratıcılığı engellenir. Konu fazla dağılırsa ders "kaynar" ve program yetişmez. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

SORU CEVAP YÖNTEMİ Yapılması Gerekenler • 5N1K soruları olmalı / "Evet-hayır" sorularından kaçınılmalı • Soru; kısa, açık, anlam bakımından doğru ve uyarıcı olmalı • Sorular dağınık olmamalı; dersin hedefine uygun, tutarlı olmalı • Soru; emir veya telkin mahiyetinde olmamalı • Soru, dikkatsiz öğrencileri uyarmak ve disiplin için de kullanılmalı • Öğretmen soru sorarken esnek olmalı, öğrencileri rahatlatmalı • Sorunun cevabı içinde olmamalı / Cevabı tek öğrenci vermeli • Soru; zihinsel ve ruhsal gelişim seviyelerine uygun olmalı • Öğrencileri ezbere sürüklememeli • Cevaplar aceleye getirilmemeli / Soru veya cevaplar çok tekrarlanmamalı • Öğrenciler de soru sormaya isteklendirilmeli • Verilecek cevabın da açık ve net olması sağlanmalı • Öğrenci ödüllendirilmeli; soru veya cevap sürecine katılımı teşvik edilmeli Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

TARTIŞMA YÖNTEMİ Ünite başlarken ve planlanması aşamasında etkili • Öğretmen- öğrenci etkileşimi söz konusu • Öğrencilere geçmiş yaşantılarından örnekler verme imkanı • Kendi düşüncelerini söyleme ve yorum yapma imkanı • Analiz, sentez ve değerlendirme gücü kazanma ÖRNEKLER: MÜNAZARA, PANEL, FİKİR TARAMASI, FORUM, SEMİNER… Olumlu Yanları Öğrenciler; Tartışarak öğrenir / Aktif katılım sağlar. Açıklama yapma, soru sorma, cevaplama gibi yetenekleri gelişir. Bir gruba ait olma duygusu gelişir. Diğer öğrencilerle sağlıklı ilişkiler kurma duygusu gelişir. Kendi düşüncelerini savunma ve diğer görüşleri öğrenme olanağı olur. Görüşlerinin diğer öğrenciler üzerindeki etkilerini görür. Kendileri üzerinde otokontrol sistemi geliştirmeyi öğrenirler. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

TARTIŞMA YÖNTEMİ Olumsuz Yanları • Zaman gereksinimi • Amaç-Hedef ilişkisi ve ikilemi (konu hakimiyeti) • Sükunetin sağlanması • Konuşmaların uzaması ve anlamsızlaşması • Grup liderliğinin zorluğu • Öğrencilerde isteksizlik ve ikna zorluğu • Sonlandırmak ve bir sonuca ulaşmanın zorluğu • Çok kalabalık sınıflarda uygulamanın zorluğu • Daha fazla hazırlık gereksinimi • Dersin kazanımlarını gerçekleştirmede etkisiz kalabilir olması • Bireysel değerlendirmenin zorluğu Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

TARTIŞMA YÖNTEMİ Yapılması Gerekenler • Konu ya da sorun önceden belirlenmeli. / Konu özenle seçilmeli. • Topluca bir tartışma yapılacaksa, tüm sınıfın katılımı istenmeli. • Gerekirse sınıf önce küçük gruplar şeklinde tartışmalı. • Tartışma dersin tamamına ayrılmamalı. • Öğrenci görüş ve düşüncelerini rahatça söylemeli. • Grup liderleri tartışmayı planlamalı. / Grup üyeleri özenli seçilmeli. • Kazanım düzeyi analiz ya da sentez düzeyinde olmalı. • Plân oluşturmalı ve tartışma amacından sapmamalı (yönergeler) • Öğrencilerin sayısına göre tartışma biçimi belirlenmeli. • Konunun özelliği ve öğrenci sayısına göre zaman ayarlanmalı . • Birkaç öğrencinin baskın olmasına izin verilmemeli. • Ulaşılan sonuç ve görüşler tahtaya yazılmalı ve paylaşılmalı. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

LABORATUVAR YÖNTEMİ • Laboratuvar yöntemi, öğrencilerin fen bilgisi konularını laboratuvar ya da özel dersliklerde bireysel ya da küçük gruplar halinde yaparak-yaşayarak öğrenmelerinde izledikleri bir yoldur. Bu yöntem uyarınca öğrenciler, fenle ilgili bilimsel bilgileri onları kanıtlayacak işlem ve deneyleri laboratuvar ortamında kendi kendilerine yaparak öğrenmeye çalışırlar. • Laboratuvar yönteminde kullanılan araçlar, canlı örnekler ile basit araç ve modellerden, çok karmaşık özellikler gösteren araç ve modellere kadar değişmektedir. İşlem ve deneylerin yapılmasında izlenecek yol, öğretmen ya da belli otoriteler tarafından tüm ayrıntılarıyla belirlenebileceği gibi, öğrencinin kendi anlayış ve yaratıcılığına da bırakılabilir; ya da bu iki uç arasında bir karma yol benimsenebilir. • Laboratuvar yönteminde, kullanılan araç ve yapılan deney çeşitlerine göre değişik teknikler kullanılmaktadır. Bu teknikler şöyle sıralanabilir. • • Kapalı uçlu deneylere dayalı laboratuvar tekniği. • • Açık uçlu deneylere dayalı laboratuvar tekniği. • • Denenceleri sınamaya yönelik laboratuvar tekniği. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

GÖSTERİ YÖNTEMİ • Gösteri öğretmenin öğrencilerin önünde bir şeyin nasıl yapıldığını göstermek ya da prensibi açıklamak için yaptığı işlemlerdir. Gösteride hem görsel hem işitsel iletişim kullanılır. • Gösteri , dinleyiciye hem görebilecek hem de duyabilecekleri bir ortamda materyalin tanıtıldığı, yeniliklerin sınıfa gösterildiği, ilke ve uygulamaları açıklayan gösterilerle konunun açıklandığı bir tekniktir. Bu noktada öğrenciden öğrendiklerini laboratuarlarda uygulaması istenir. • Gösteri tamamen gerçek ortamlarda gerçek araç-gereçler kullanılarak yapılabileceği gibi, modeller, hareketli ve hareketsiz resimler kullanılmak suretiyle de yapılabilir. Örneğin, öğrencilere yılan ve yılan çeşitleri konusunda bilgi vermek istiyorsak, kuşkusuz sınıfa canlı bir yılanın getirilmesi uygun olmaz. Bunun yerine öğrencilere konuyla ilgili bir filim ya da bir slayt gösterisinin izletilmesi daha uygun olur. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

ÖDEVİlköğretim 4. sınıf Fen Bilimleri dersi öğretim programındaki bir konuyu bugün öğrendiğiniz bir öğrenme modeline uygulayacak 1 sayfalık plan oluşturunuz. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

Fen Öğretiminde Yaygın Kullanılan Yöntem ve Öğrenme Modelleri – 1