GENÇLERDE BAĞIMLILIK YAPICI MADDE KULLANIMI

1. GENÇLERDE BAĞIMLILIK YAPICI MADDE KULLANIMI TEKİRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ PSİKOLOG ELİF NUR ULUSOY

2. BAĞIMLILIK MADDE KULLANIM BOZUKLUĞU

3. MADDE NEDİR? • Alkol • Kafein • Kenevir (kannabis) • Hallüsinojenler • Uçucular • Opiyatlar • Dinginleştirici, kaygı gidericiler (sedatif,hipnotik vs.) • Uyarıcılar (amfetamin türü) • Tütün • Diğer maddeler

4. MADDE İLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR • Aşırı ölçülerde alınan her madde bir sonraki alıma yer hazırlar.

5. MADDE İLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR • Madde Kullanım Bozukluğu • Maddenin Yol Açtığı Bozukluklar • Entoksikasyon • Yoksunluk • Maddenin yol açtığı ruhsal bozukluklar

6. ALKOL MAYALAMA DAMITMA PSİKOSTİMÜLAN ETKİ SEDATİF ETKİ

7. ALKOL • Alkolün ruhsal uyarılma etkisini yaşayanların riskli grupta bulundukları söylenebilir. • Bilişsel ve psikomotor süreçlerde bozulma dikkat algı bellek muhakeme tepki hızı davranışsal kontrol

8. ALKOLLÜ İKEN KAZAYA KARIŞMA • - Amerika % 32 • - Belçika % 25 • - İngiltere % 19 • Almanya % 11 • Türkiye % 2

9. KAFEİN • Kahve, çay, kakao  • Merkezi sinir sistemine etki ederek, beyne giden ve beyinden gelen mesajları hızlandırır ve stimülan etki yapar.

10. KAFEİN Kafein kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli bozukluklar; Kafein Esrikliği (zehirlenme), Kafein Yoksunluğu, Kafeinin Yol Açtığı Kaygı Bozuklukları, Uyku-Uyanıklık Bozuklukları.

11. KENEVİR • Cannabis • Reçine, haşhaş, kenevir yağı, elyaf • Kenevir Ekimi ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik (TKB) • Kenevir Kullanım Bozukluğu, Kenevir Esrikliği, Kenevir Yoksunluğu, Kenevirin Yol Açtığı Kaygı Bozukluğu ve Uyku-Uyanıklık Bozukluğu

12. HALLÜSİNOJEN(Fenisiklidin) •  ”melek tozu” • Genel anestezik kullanım • Ağız yoluyla, damardan ya da sigara ile içe çekilerek kullanılabilir. En sık kullanım şekli sigara ile içilmesidir

13. HALLÜSİNOJEN(Fenisiklidin) • Toksikasyon psikozlara akut zihinsel sendromlar, koma, sıkıntı, korku, zihin bulanıklığı, ajitasyon • Yoksunluğa neden olmaz ancak tolerans gelişir. 

14. UÇUCULAR(İnhalan) • Bali gibi yapıştırıcılar, tiner, sporcuların kullandığı soğutucu spreyler, çakmak gazı, aseton • Okullarda yapılan yaygınlık çalışmalarında gençler arasında en yaygın kullanılan madde • Aynı zamanda ilk kullanılan maddeler arasında da yer almaktadır. 

15. UÇUCULAR(İnhalan) • Uçucu Kullanım Bozukluğu; aşırı istek,başarısız olunmuş bırakma girişimleri, yineleyici kullanım, toplumsal ve kişisel sorunlar, işlevsellikte bozulma gibi belirtilere sebep oluyor.

16. UÇUCULAR(İnhalan) • Uçucu Entoksikasyonu; baş dönmesi, titreme, ayakta duramama, uyuşukluk, ruhsal-psikomotor yavaşlama,öfori gibi belirtiler getiriyor • Uçucunun Yol Açtığı Kaygı Bozuklukları, Uyku Uyanıklık Bozuklukları

17. OPİYATLAR • Afyon ve türevlerinin genel adı. • Olgunlaşmamış haşhaş kapsülleri • Morfin, kodein vb. uyuşturucular içerir. • Opiyat Kullanım Bozukluğu, OpiyatEntoksikasyonu, Opiyat Yoksunluğu ve Opiyatın yol Açtığı Kaygı ve Uyku-Uyanıklık Bozuklukları mevcuttur.

18. Dinginleştirici, Uyutucu ya da Kaygı Gidericiler(Sedatif,Hipnotik ya da Anksiyolitik) • Alkolle benzer etki • Alkolle birlikte kullanıldığında solunumu baskılayabilir.  • Alkol, esrar, kokain, eroin gibi başka maddelere bağımlılıkla birlikte görülür. • Bilişsel bozukluklara yol açar. • Saldırgan davranışlar

19. Dinginleştirici, Uyutucu ya da Kaygı Gidericiler(Sedatif,Hipnotik ya da Anksiyolitik • Dinginleştirici, Uyutucu ya da Kaygı Giderici Kullanım Bozukluğu, Yoksunluğu, Entoksikasyonu, kullanıma bağlı İki Uçlu Bozukluk, Depresyon Bozukluğu ve psikozla giden bozukluklar görülebilmekte.

20. SENTETİK UYUŞTURUCU • “ölüm  tribi” • Korku, endişe ile öldüğünü, felç olduğunu veya delirdiğini hissetme, halüsinasyon • Sürekli kullanımda ise kişinin beyin yapısına zarar verir.

21. SENTETİK UYUŞTURUCU • Bonzai; tabak ya da taş üzerinde yetiştirilen, minyatürize edilmiş ağaçlardır.

22. SENTETİK UYUŞTURUCU • Sentetik ot • Kokainden daha ağır bir  madde • İçindeki maddelerin sadece 1/4'i tespit edilebilmiştir.

23. SENTETİK UYUŞTURUCU • Jamaica; en az bonzai kadar tehlikelidir. • Aynı şekilde nefes daralması ani kan basıncı yükselmesi, ateş basması, kişinin nerede olduğunu, kendisine ne olduğunu ayırt edememesi ile korkarak kalp krizi geçirme riski getiren bir maddedir.

24. SENTETİK UYUŞTURUCU • Tek dumanda bile ölüm riski % 99 • Vücutta büyük, anormal sivilceler, hafıza kaybı ve delirmişlik hissi gibi belirtiler meydana getirebilir.

25. SENTETİK UYUŞTURUCU • Bazıları içer içmez etki gösterir, • Bazıları sonradan aniden yükselme gösterir. • Bunun nedeni maddenin içindeki kimyasalların değişikliği ya da orjinal olup olmamasıdır.

26. UYARICILAR • Efedrin, amfetamin, kokain, metilfenidat yer alır. • Uyarıcılar sempatik sinir sisteminde, merkezi sinir sisteminde ya da her ikisinde birden etkinliği artırır. • Terapi amaçlı olarak kullanılırlar. (S. Freud) Kokain hammaddesi olan “koka” bitkisi

27. UYARICILAR • Uyarıcı Kullanım Bozukluğunda; • istendiğinden daha fazla ya da daha uzun süreli kullanım • başarısız bırakma girişim(leri) • Madde için çok zaman harcama, • işlevsellikte bozulma, • toplumsal ve kişiler arası sorunlar, • yineleyici kullanım, • tolerans gelişimi

28. UYARICILAR • Uyarıcı Entoksikasyonunda; taşikardi, gözbebeklerinde büyüme, bulantı, terleme/ürperme,kilo kaybı, psikomotorajitasyon/retardasyon, kas güçsüzlüğü belirtileri • Uyarıcı Yoksunluğunda ise; yorgunluk, canlı,hoş olmayan düşler, uykusuzluk/aşırı uyku, yeme isteğinde artma, psikomotor ajitasyon/retardasyon • Uyarıcının yol açtığı kaygı boz.,depresyon boz.,ikiuçlu boz., cinsel boz.,uyku-uyanıklık boz. da mevcuttur.

29. TÜTÜN Patlıcangiller familyasından Nicotiana cinsinden İlk Avrupalılar Kızılderililerden öğrenmiş, tütünü Avrupa'ya taşımışlar. Oradan günümüze kadar uzanmış. Dünyada en yaygın olarak kullanılan ve ölüm nedenlerinde 2. sırada olan maddedir. Sigarayı bırakanların %70’inin ilk 3 ayda tekrar sigara kullanmaya başladıkları saptanmıştır.

30. TÜTÜN • Kalp hastalıklarının %30’unda, • Akciğer kanserlerinin %80-90’ında • Gebelikte erken doğum, bebek ölümü,düşük doğum ağırlığı • YILDA ORTALAMA 5 MİLYON KİŞİ ÖLMEKTEDİR. (HER 10 ERİŞKİNDEN BİRİ) • Madde kullanan gençler ilk kez sigara ile tanışıyor daha sonra bunu alkol ve diğer yasa dışı maddeler takip ediyor.

31. SÜREÇ • 1. AŞAMA Arkadaşlarla vakit geçirme Çevresinde madde getirebilecek ya da madde kullanan kişilerin olması Gruba aidiyet, kendini önemli hissetmek, kabul görmek

32. SÜREÇ • 2. AŞAMA İlk adım merak etme ve deneme davranışıdır. Merakın korkuyu yenmesi “Bu da sigara gibi bir şey” Sigara kullanan gençler daha büyük risk altında.

33. SÜREÇ • 3. AŞAMA Her denemede söz verme. Teklif edildiğinde geri çevirememe. İstediğinde bırakabileceğini düşünme. Okuldan kaçma, derslere ilgide azalma görülür. Yetişkinlerden uzak olmak ister ve böylece madde kültürü yeni bir yaşam tarzı haline gelir.

34. SÜREÇ • 4. AŞAMA Bağımlı olduğunu fark eder. Artık çok geç kaldığını düşünür. Böylece tedaviye de yanaşmaz, madde odaklı yaşamaya başlar. Gerekli parayı bulabilmek için her türlü suçu işleyebilir.

35. SÜREÇ • 5. AŞAMA Tedavi girişiminde bulunur. Değişmesi gereken tek şeyin madde olmadığını bilmez.

36. SÜREÇ • 6. AŞAMA Hayat yeniden başlamış gibidir, temizlendiğini düşünür ve yaşadığı kötü olayları unutur. Olumsuz bir durumda tekrar kullanmayı düşünebilir ve “Bir kereden bir şey olmaz” inancı yeniden güçlenebilir.

37. Belki kullanabilirim Merak ediyorum ama korkuyorum. Bir kereden bir şey olmaz. Bir kereden asla. Ben bağımlı olmam. İstersem bırakırım. Bıraktım, bir daha başlamam. Artık bırakacağım. Bırakmak zorundayım. Bu meret bırakılmaz ki.

38. YANLIŞ İNANIŞLAR • Benim iradem güçlüdür, ben bağımlı olmam. • Herkes kullanıyor, bir şey olmuyor. • Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz. • Sadece zayıf bireyler bağımlı olur. • Madde, sadece kullanan kişiye zarar verir. • Esrar bağımlılık yapmaz. • Tüm bağımlılar hapsedilmelidir.

39. AİLE YAKLAŞIMI • Gelişim bir süreçtir. • Sevgi, şefkat, güven duygusu ile güvenli bağlanma • Çocuğun girişimde bulunduğu davranış için destek, sorduğu sorulara sorduğu kadarının cevabı verilmelidir.

40. AİLE YAKLAŞIMI • Basit görevler vererek, çocuklarda karar verme, güven ve sorumluluğun gelişmesine katkıda bulunma. • Oyun oynamaya, sosyal ilişkilerin gelişmesine fırsat ve destek sağlama. • Okul çağında aşırı koruyucu ve kollayıcı olmama

41. AİLE YAKLAŞIMI • Her birey farklı bir süreç geçirebilmektedir. • Bireyselleşme ve bağımsızlaşma arayışları • Aileden çok arkadaşlara yönelme

42. AİLE YAKLAŞIMI • Orta ergenlik  çelişki ve kararsızlık • Hem anne-babadan uzaklaşma çabasındadır hem de onların sevgi ve ilgilerine ihtiyaç duymaktadır. Yalnızlık ve güçsüzlük hissedebilir. • Arkadaşlık ve grupla özdeşleşme,örnek alma

43. AİLE YAKLAŞIMI • Bilişsel gelişim hızlıdır. • Kendine ve başkalarına karşı eleştirel düşünce geliştirir. • Çalışma zorunluluğu duyma ve zevk alma arasında kararsızlık yaşar.

44. AİLE YAKLAŞIMI • Üzerinde düşünülmüş davranış ve tutumlar. • Karşı cinse ilgi • Cinsel kimliğe bağlı rollerin edinimi • Özgür olma isteği • Yetişkinleri model alma • Sigara, alkol

45. AİLE YAKLAŞIMI • “Ben kimim?” • İletişim biçimini yeniden yapılandırma • Bağımsız karar alabilme yetisi ve özgüven duygusunu geliştirecek yaklaşımlar

46. AİLE YAKLAŞIMI • DENGE! • Belirli sınırlar dahilinde kurallar • Anne babanın iyi bir rol model olması

47. AİLE YAKLAŞIMI • Paralel görüş • Ergene bilgi verilmeli, gelişimi ile ilgili soru sorabileceği ebeveyn tarafından ifade edilmelidir. • Benzer durumların yaşadığı ergenle paylaşılmalıdır.

48. AİLE YAKLAŞIMI • Sorgusuzca “hayır” demek yerine, arkadaşını tanımak tercih edilmeli. • Değerli olduğu kendisine hissettirilmelidir. • Fikri alınmalı, onun görüşlerine de önem verilmelidir.

49. AİLE YAKLAŞIMI • Güvenli bağlanma • Doğru disiplin, • Doğru rol model, • Güven duygusu • Sevgi ve şefkate doyum. • Zararlı davranışlarda bulunma ihtimali

50. AİLE YAKLAŞIMI • Bunun tam tersi durumla karşılaşılırsa, • İkna edici tutumla ergeni tedaviye yönlendirmeye çalışmalıdır. • Tedaviye yanaşmayan genç 18 yaş üzerindeyse zorla tedavi ettirilmez, ancak vasi kararı ile tedavisi sağlanabilir. 18 yaş altında da ergenin tedavi olması için söz hakkı ailesine aittir.